İlk 48 saat antiviral can simidi

Başlarken:

Bu sezon grip kendisini fazlasıyla hissettirdi. Aciller, poliklinikler grip hastalarıyla doldu. Sağlık Bakanlığı’nın son verilerine göre, 42 kişi gribe bağlı yaşamını kaybetti. Grip bir kez daha hafife alınmayacak bir hastalık olduğunu gösterdi. Bu yazı dizisinde grip, korunma yolları, başka solunum yolu hastalıklarından farkı, tedavisini okuyacaksınız.

GAZİ Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi ve Acıbadem Sağlık Grubu Ankara Enfeksiyon Konsultanı Prof. Dr. Esin Şenol sorularımızı yanıtladı:
Grip önemli bir hastalık mıdır?

- Grip her yıl ülke çapında ve en çok kış aylarında salgınlarla seyreden, ani başlayan bir viral solunum yolu enfeksiyonu. Bu salgınlar sırasında, yayılımı çok kolay olduğundan herkesi etkileyebilir. Her yıl erişkinlerin yüzde 5-10, çocukların yüzde 20-30’u bu salgınlardan etkileniyor. Hafiften şiddetliye değişen seyirler gösteren grip; gebeler, 6 ay-5 yaş arası çocuklar, 65 yaş üzerindekiler, kalp-akciğer hastalıkları, diyabet, kanser gibi süreğen ya da bağışıklık sistemini etkileyen sağlık sorunları olanlarda ölümle sonuçlanabilen ağır-şiddetli hastalık tablosuna yol açıyor. Her yıl dünyada 3-5 milyon şiddetli (genellikle hastaneye yatırılması gereken) olgu ve 250 bin-500 binden fazla kişide ölüme yol açıyor. Dolasıyla önemli ve önemsenmesi gereken bir hastalık.

Grip salgınlarını önceden kestirmek mümkün mü?

- Pandemilere (dünya çapında salgın) yol açtığında halk sağlığının gündemine oturan bir hastalık olduğunu 2009 yılındaki domuz gribi (H1N1) pandemisinden anımsayabiliriz. Pandemi dönemlerinde enfeksiyonun şiddeti daha fazla (herkesin duyarlı olduğu yeni bir türle kolay yayıldığı için) oluyor. Ancak pandemi arası dönemlerde “mevsimsel grip” olarak tanımladığımız salgınlardan da pandemi virüsleri sorumlu oluyor. Mevsimsel grip salgınlarında şiddetli ve ölümcül seyir, yalnızca risk grubunda bekleniyor. Nitekim 2009’da domuz gribi olarak tanımladığımız pandemi etkeni olan H1N1 dolaşımda ve artık mevsimsel grip. Unutulmamalı ki gribe yol açan influenza virüsü güçlü ve değişten bir virüs.

H1N1 TEHLİKELİ Mİ

Bu yıl ölenlerin çoğu H1N1 hastası. Bu daha tehlikeli bir virüs mü?

- H1N1 mevsimsel bir grip. Bu sezon sadece H1N1 değil, dolaşımdaki diğer virüsler de daha geç salgın yaptı. Ülkemizde grip salgınları artık mevsimsel bir kayma göstererek sonbahar sonlarından kış aylarına doğru kayıyor. Bu sezon ocak sonları ve şubatta başladı. Nisan ortasına kadar gribin etkisini sürmesini bekliyoruz. H1N1’den yaşamını kaybedenler aşılanmayan, başka kronik hastalıkları bulunan hastalar. Avrupa ve ABD’de bu yıl H3N2 yaygındı. Ancak bizdeki ağır seyirli olgular H1N1. Grip aşısı bu tipe karşı oldukça etkili.

3-7 günde iyileşme

Tedavi nasıl olmalı?

- Salgın dönemlerinde öksürük, yüksek ateş ve baş ağrısıyla gelen her hasta grip hastası kabul edilmeli ve özellikle yüksek riskliyse hemen tedaviye başlanmalı. İlk 48 saatte antiviral çok önemli. Zamanında başlayan antiviral tedavi, yüzde 40-50 oranında ölümcül komplikasyonların gelişmesini engelliyor. Grip olanların, yüksek riskli yakınlarına da koruyucu olarak antiviral başlanabilir.

Grip geçirenler neden tekrar tekrar grip oluyor?

- Grip virüsü kendini yeniliyor ve bağışıklık gelişmiş olsa bile uzun süreli değil. Riskli gruplar dışında, istirahat ve antivirallerin kullanılmasıyla 3-7 gün içinde sorunsuz atlatılabilir.

Nezleden farkı nedir

Grip, başka soğuk algınlığı etkenleriyle karışabiliyor. Farkları nedir?

- Tıp dışı çevrelerde genel olarak tüm soğuk algınlıklara “gribal enfeksiyon” deniyor. Doğru tanımla “nezle” olarak adlandıracağımız bu durumlarla gerçek grip arasında önemli farklar var. Grip yüksek ateş (38 derece ve üstü), boğaz ağrısı, kuru öksürük, şiddetli baş ve eklem-kas ağrılarının eşlik ettiği, riskli kişilerde pnömoniye (zatürree) yol açarak ölümcül olabilen bir hastalık. Genellikle kişinin durumu yatarak dinlenmesini gerektirecek kadar ağır oluyor. Gribin, tek bir etkeni var ve yılda bir kez ve kış aylarında geçirilir. Nezlede ise genellikle ateş çok yükselmez ve belirgin burun akıntısı, hapşırık, gözlerde sulanma gibi bulgular eşlik eder. Hafif bir kırgınlık hissedilmekle birlikte hasta yatmaya gereksinim duymaz. Yaklaşık 200 kadar virüs etken olabildiğinden, aynı yıl içinde birden çok geçirilebilir. Hiçbir zaman büyük salgın ve ölümlere yol açmaz.

Grip virüsü çok akıllı

GRİP aşısı her yıl yenilenmeli. Çünkü grip (influenza) virüsü çok değişken. Bağışıklık sistemi tarafından tanınan proteinlerini değiştirerek kaçabiliyorlar. Ayrıca hem geçirilen enfeksiyon hem de hem de aşıyla gelişen koruyuculuk süresi 3-6 ay, en çok da bir yıl.

Bu sezon aşı için geç kaldınız

NİSAN ortasına kadar gribin etkisini sürdürmesi beklense de bu sezon grip aşısı olmak için geç kaldınız. İdeali hastalık başlamadan, kasım ayında yaptırmak. Grip aşısı inaktif bir aşı. Dolasıyla hastalığa yol açması mümkün değil. Ayrıca gebeliğin her döneminde de yapılabilecek kadar güvenli. Aşı riskli gruplardaki fazladan hastaneye yatış ve ölümleri azaltıyor. Gebeler, 6 ay-5 yaş çocuklar, 65 yaş üzeri olanlar, kalp-akciğer hastalığı bulunanlar, kanser, diyabet, diyaliz hastaları ve organ nakillilerin mutlaka aşılanması öneriliyor.

Dünyada da grip hareketi devam ediyor

AVRUPA ve Amerika’da yüksek grip hareketliliği devam ediyor. Kuzey Amerika’da da halen yüksek düzeyde. ABD’de gerileme başladı. Türkiye’de de son hafta itibariyle grip aktivitesi pik düzeyini tamamlasa da yüksek düzeyde. Türkiye’nin üç grip izlem laboratuvarında incelenen grip şüpheli 5 bin 240 hastadan 549’unda influenza B, 498’inde influenza A (H1N1), 128’inde influenza A (H3N2) belirlendi. Bu grip sezonunda Türkiye’de kendisinde grip virüsü olduğu laboratuvarlarca doğrulanmış 42 kişi hayatını kaybetti. Bunların 12’si 65 yaş ve üzerinde. Ölenlerin 33’ünde influenza A (H1N1), 4’ünde influenza B ve 5’inde influenza A (H3N2) tespit edildi. Ayrıca H1N1’den hayatını kaybeden 33 hastadan 18’inin griple birlikte farklı bir hastalığı da bulunduğu anlaşıldı.