Kadınlarda erkeklere oranla daha fazla görülüyor

Hipertiroidi nedir? 

Beyin tabanında yer alan hipofiz bezinden kana TSH (tiroid uyarıcı hormon) salgılanır. Bu hormon tiroid bezinde T4 (tiroksin) ve T3 (triiyodotironin) isimli tiroid hormonları üretimini uyarır. Tiroid bezinin normalden fazla çalışarak fazla tiroid hormonu üretmesine “hipertiroidi” denir.

Hipertiroidinin belirtileri nelerdir?

Sıcağa tahammülsüzlük, aşırı terleme, ellerde titreme, çarpıntı, sinirlilik, saç dökülmesi, halsizlik, yorgunluk, kas güçsüzlüğü, kilo kaybı, ishal, adet düzensizliği, yumurtlama problemleri, gözlerde yanma, batma hipertiroidi belirtileri arasında yer alır.

Hipertiroidin tanısı nasıl koyulur? Teşhisi nasıl yapılır?

Hekim tarafından tıbbi öykünün alınması ve fizik incelemenin yapılmasını takiben hormon ölçümleri için kan testi istenir. TSH değeri normalden düşük iken T4 ve T3 değerlerinin normalden yüksek olması hipertiroidi tanısını koydurur. Hastalığın erken evresinde T4 ve T3 normal iken yalnızca TSH düşük bulunabilir.

Hipertiroidinin altında yatan nedenin belirlenmesi için kanda tiroid bezinin fazla çalışmasına neden olan ve bağışıklık sistemi tarafından üretilen antikorların ölçümü yapılabilir. Tiroid bezinin ne kadar fazla çalıştığını belirlemek için radyoaktif iyot alınım testi veya sintigrafi ve tiroid bezinin şekli, büyüklüğü ve nodül içerip içermediğini değerlendirmek için ultrasonografi yapılır.

Hipertiroidinin nedenleri nelerdir?

Hipertiroidinin en sık nedeni Graves hastalığıdır. Bu hastalıkta vücudun bağışıklık sistemi tarafından üretilen antikorlar tiroid bezinin büyümesine ve normalden daha fazla hormon üretmesine neden olurlar. Graves hastalığı uzun süreli, sistemik ve ailesel bir hastalıktır. Tiroid bezinin yanında gözün etkilenmesi ile gözlerde öne fırlama, ileri vakalarda göz kaslarının ve sinirlerinin tutulması ile göz hareket kısıtlılığı ve görme kaybı gelişebilir.

Diğer nedenler arasında tiroid bezinde bir veya birden fazla nodülün fazla hormon ürettiği toksik (zehirli) nodüler guatr, genellikle geçici olarak kanda tiroid hormon fazlalığına yol açan tiroid bezi iltihaplanmaları sayılabilir.

Hipertiroidi risk faktörleri nelerdir?

Hipertiroidi kadınlarda erkeklere göre daha fazla görülür. Graves hastalığı gelişimi için aile bireylerinden birinde bu hastalığın olması risk faktörüdür.

Hipertiroidi tedavisi nasıldır?

Tedavi, altta yatan nedene, hastanın yaşına ve genel durumuna ve hekim ile hastanın tercihine göre değişiklik gösterebilir.

Antitiroid ilaçlar: Öncelikle tiroid hormonlarını normal seviyeye getirmek için thionamidler adı verilen antitiroid haplar kullanılır.

Beta blokörler: Bu ilaçların tiroid hormonu yapımı üzerinde etkileri yoktur ancak hastaların çarpıntı, terleme, titreme, titreme gibi şikayetlerini gidermek için kullanılırlar.

Radyoaktif iyot (atom) tedavisi: Anti-tiroid ilaçlarla tiroid hormon seviyeleri normale getirildikten sonra tiroid bezini tahrip ederek kalıcı tedavi sağlamak için kullanılır. Bu tedavi sonrasında ömür boyu tiroid hormonu kullanılması gerekebilir.

Cerrahi: Genellikle diğer tedavilerden fayda görmeyen hastalarda tiroid bezi çıkartılarak kalıcı tedavi sağlamak amaçlı kullanılır. Bu tedavi sonrasında ömür boyu tiroid hormonu kullanılması gerekebilir.

Hipertiroidi hastaları nasıl beslenmelidir? Tüketecekleri yiyecekler nelerdir?

Hipertiroidi nedeniyle belirgin kilo kaybı olan hastalarda beslenme planında geçici olarak kalori ve protein düzenlemesi gerekebilir. Bu konuda hastayı takip eden endokrinoloji uzmanı ve diyetisyenin önerileri alınmalıdır. Ancak hastaların çoğunda anti-tiroid tedavi altında özel bir beslenmeye gerek duyulmaz. Buna karşılık hipertiroidinin kemikler üzerindeki olumsuz etkilerini önlemek amacıyla tüm hastalar doktorlarının önereceği miktarda günlük kalsiyum ve D vitamini almalıdır.

Prof. Dr. Okan Bülent Yıldız Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı Avrupa Endokrinoloji Derneği Yöneticisi EndoBridge Kurucusu ve Başkanı