Güneşten korunmanın yolları

Güneş eski bir dostumuz olarak mazide kalacak gibi görünüyor çünkü tehlike giderek büyüyor ve insanlığı tehdit ediyor. Küresel ısınma, ozon tabakasının delinmesi ve deliğin giderek büyümesi derken güneş de masum yüzünü yitirmeye başladı.

Eskiden saatlerce güneşin altında kalanlar artık dayanamamaktan yakınırken televizyonlar, gazeteler ve dergiler güneşin tehlikelerine karşı önlem almaktan bahsediyor. Peki, ne oluyor da güneş bu kadar tehlikeli oluyor? Aslında güneş dünyadaki tüm varlıklar için bir hayat kaynağı, aynı zamanda birçok hastalığın tedavisinde kullanılan anti bakteriyel etkisi ile de yaşımın vazgeçilmezleri arasında yer alıyor. Birçok faydası bulunan güneşin asıl değişimi ozon tabakasıyla birlikte olmaya başladı. Ozon tabakasının incelmesiyle birlikte, yeryüzüne ulaşan ultraviyole radyasyonu miktarında büyük bir artış oldu. Eskiden, yeryüzüne sadece A ve B ultraviyole radyasyonu ulaşırken artık C ultraviyole radyasyonu da ulaşmaya başladı. A ultraviyole radyasyonu cildin erken yaşlanması ve kırışmasına neden olurken, B ve C ultraviyole radyasyonları ise deri kanserleri riskini artırıyor.

Yaz aylarında güneşlenerek bronzlaşmak estetik açıdan güzel görünebilir fakat güneşin UV ışınlarına maruz kalmak sadece ağrılı güneş yanıklarına değil aynı zamanda cilt kanseri, derinin çabuk yaşlanması, katarakta bağlı körlük ve diğer göz sorunları gibi daha önemli sağlık sorunlarına da yol açabiliyor. Bu risk faktöründe deri tipi de çok önemli. Göz ve saç rengi açık olan açık ten tabir ettiğimiz insanlar koyu ten, göz ve saç rengine sahip olanlara göre daha fazla risk altında bulunuyor.

Güneşin zararları

Sıcaklığın artması ile birlikte havanın nem oranının artması vücutta ısı birikimine, bu da ısı artışına bağlı hastalıkların gelişmesine neden oluyor. Bu arada terle su ve tuz gibi bazı maddelerin kaybı ve bunların yerine koyulamaması hastalık tablosunu ağırlaştırıyor.

Güneşe ve ultraviyole ışınlarına bağlı cilt yanıkları da sık olarak görülüyor. Beyaz tenli ve cildi ince kişilerde, esmer ve kalın ciltli kişilere göre güneşin zararları daha fazla olur. Ciddi yanıklar için mutlaka bir sağlık yardımı alınmalıdır. Uzun süre güneş ışınına maruz kalmak, bir cilt kanseri türü olan melanomanın nedenlerinden biri. Melanoma ciltte başlayan bir kanser tipi ve yayılıp ilerlemişse ölüme neden olabiliyor. Melanoma güneş görmeyen bölgeler de dâhil olmak üzere cildin herhangi bir yerinde kendini gösterebiliyor. Bununla birlikte erkeklerde sırtta, kadınlarda ise bacaklarda daha yaygın görülür. Hastalık genellikle cilt yüzeyinde başlar ve cildin derinliklerine doğru büyür.

Sıcaklarda halsizlik, bitkinlik, baş dönmesi, bulantı, kusma, alın ve yüzde terleme, solunum sayısında artma gibi sorunlar ortaya çıkabiliyor. Sıcak çarpması, sıcak ve rutubetli ortamda uzun süre kalındığında ya da ağır iş veya spor yapıldığında oluşur. Fakat, sıcak bunalımı kadar çok sık görülmez. Belirtileri yüksek ateş, çarpıntı, sık ve yüzeysel solunum, ciltte sıcaklık, kuruluk ve kırmızılık, hastanın hareketlerinde azalma veya garip davranışlar, şiddetli baş ağrısı yakınması, bulantı, kusma ve tedavi edilmeyen hastalarda şuur kaybı şeklindedir. Nadir de olsa ölüm görülebilir.

Korunmak için neler yapılabilir?

" Sıcak havalarda özellikle hasta ve yaşlı kişiler sık sık ılık suyla duş yapmalıdırlar.
" Güneş ışınlarının etkisinin güçlü olduğu 10.30-15.30 saatleri arasında güneş ışınlarına maruz kalınmamalı.
" Özellikle yaşlılar ile kalp ve tansiyon hastaları, çocuklar, hamileler, aşırı kilolu kişiler, kanser hastaları ile kemoterapi görenler güneşe karşı daha dikkatli olmalılar. Bu kişiler çok fazla enerji harcamamalı, kapalı ve havasız yerlerde de uzun süre kalmamalılar.
" Gölgede de otursanız kum ve denizden ultraviyole ışıkları yayılabilir. Bu nedenle şapka takmalı, pamuklu beyaz veya açık renkli, ince ve hafif giysiler giyilmeli, gözlerin korunması için güneş gözlüğü takılmalıdır. İnce, pamuklu kumaşlar, tişörtler ve suni ipekten yapılmış ürünler ışığı daha fazla geçirir. Bu giysiler giyilmeden önce güneş koruyucu krem sürmekte yarar vardır. Vücudunuzu mümkün olduğu kadar çok örtebilen bol ve açık renkli, uzun kollu tişört, pantolon ve elbiseleri tercih edin. Güneş ışınlarının yüzde 99-100'ünü engelleyebilen ultraviyole koruyuculu güneş gözlüklerini kullanın. Çünkü bu tür güneş gözlükleri katarak ve gözde hasara neden olan zararlı ışınları azaltır.
" Yaz aylarında bol su içilmeli, bol sebze ve meyve tüketilmelidir. Alkollü ve asitli içeceklerden uzak durmanızda yarar vardır.
" Güneş kreminizi seçerken UVA ve UVB'ye karşı korumalı olmasına dikkat etmelisiniz. Güneşe çıkmadan 20 dakika önce sürmeli ve 2-3 saatte bir sürme işlemi tekrarlanmalıdır.

Bunları biliyor musunuz?

" Güneşin zararları açısından en fazla riski, beyaz tenliler, kızıllar ve hiç bronzlaşamayan ya da güneşe çıktıkça deri yanıklarıyla sonuçlanan cilt tipleri taşıyor. Cildin rengi koyulaştıkça yanma riski de o oranda azalıyor. Fakat ozon tabakasının delinmesiyle birlikte esmer tenlilerde de güneş yanığı görülebiliyor.
" Koyu renkler, ültraviyole ışınlarını yansıttığı için güneşin etkilerini azaltıyor. Ama buna karşılık sıcağı emiyor. Bu yüzden de serin yerlerde çalışan kişiler, koyu renkli giysileri tercih ederek güneşe karşı daha fazla koruma sağlayabilir. " UV filtresiz güneş gözlükleri, göz bebeklerinin genişleyerek daha fazla zararlı güneş ışığını geçirmelerine yol açmaları nedeniyle zararlıdır.
" Bulutların kızılötesi ışınları emer fakat UV ışınlarını emmezler.
" Güneş ışınları suyun 90 cm derinine kadar rahatça girebiliyor.
" Beyaz bir tişört dokuma sıklığına bağlı olarak 4-8 koruma faktörlü bir ürün kadar koruma sağlayabiliyor.
" Suya dayanıklı ürünler suda 40 dakika, su geçirmez ürünler ise 80 dakika dayanabilir. Bu sürenin sonunda korumalarını yitiriyorlar.