Gözde uçuşan cisimler neye işaret?

Bilimsel adını duymamış olabilirsiniz, ama gözde uçuşan şekilleri mutlaka görmüşsünüzdür. Bu uçuşan görüntülere tıp dilinde miyodizopsi denir. Nokta, ip, yüzen bir kuyruk ya da örümcek ağı şeklinde olabilirler. Bunlar birer optik illüzyon değildir, gerçekten de orada, gözünüzün içindedirler.

GÖZÜN ANATOMİSİ

Bu sorunun nedenini anlamak için biraz göz anatomisine bakalım. Gözün ön kısmında kornea, hemen arkasında ise siyahımsı göz bebeği ve onu çevreleyen renkli iris tabakası vardır. Bu iki tabaka arasında ise göz sıvısı bulunur.
Gözün arkasında, ışığa karşı duyarlı hücrelerden oluşan retina tabakası vardır. Retinayı oluşturan sinir hücreleri, diğer adıyla nöronlar, ışığı algılayınca harekete geçer ve optik sinir yoluyla, gördüğünüz şeyle ilgili beyne bilgi gönderir. Lens ile retina arasında vitreus jeli adı verilen madde vardır.

YABANCI MADDELER

Vitreus, çoğu sudan oluşan, jel kıvamında şeffaf bir maddedir. Göz sıvısından farklı olarak vitreus jeli yenilenmez. Doğduğunuzda sahip olduğunuz vitreusu ömür boyu kullanırsınız. Yani dışarıdan bir madde, kan ya da başka bir hücre vitreus jeline girdiğinde orada kalır. Bu parçacıklar, ışığın gözden geçtiği sırada retinaya gölge düşmesine neden olurlar. İşte gördüğümüz uçuşan cisimler bunlardır.

Yaş ilerledikçe buradaki jel yapısı bozulmaya uğrayıp daha sıvı bir hal alabilir. O zaman vitreus içine girmiş parçacıklar bir araya toplanıp yine retinaya gölge düşmesine neden olabilir.

YAYGIN BİR SORUN

Uçuşan cisimcikler görmek oldukça yaygın sorundur. İngiltere’de yapılan bir araştırmada, göz doktorları ayda yaklaşık 14 hastanın bu şikayetle geldiğini belirtiyor. Akıllı telefon uygulaması üzerinden 603 kişiyle yapılan başka bir araştırmada ise bu kişilerin yüzde 76’sı uçuşan cisimler gördüklerini ifade etmiş, bunların üçte biri ise bunun görmelerini etkileyen bir sorun olduğunu bildirmişti.

İnsanlar bu sorunla yaşamayı öğrendiği ya da bu cisimcikler bir süre sonra ortadan kalktığı için göz doktorları bunu genel olarak zararsız buluyor.

TARTIŞMALI TEDAVİ

Bazılarında ise bu sorun daha ciddi boyutlarda baş gösterdiği için görme bozukluklarına yol açar veya gelecekteki sorunların belirtisi olabilir. Yaşlılarda gözde uçuşan cisimlerin birden ortaya çıkması vitreus jelin retinadan ayrılmasının belirtisi olabilir. Bu durumda retinada yırtılma ve sonunda körlük olabilir.

Çoğu insan için uçuşan cisimcikler önemli bir sorun teşkil etmese de tedavi konusunda internette yapılan aramalarda yogadan, ameliyata, itriyum alüminyum garnet (YAG) lazerine kadar çeşitli yöntemler bulunacaktır. Bu lazer tekniği oftalmoloji alanında yaygınlık kazanmış olsa da bu sorunun tedavisinde ne kadar etkili olduğuna dair fazla araştırma yoktur ve ABD’de yetkili kurumlardan henüz onay almamıştır.

Uçuşan cisimlerin görmeyi önemli ölçüde etkilediği durumlarda vitrektomi adı verilen bir tedavi uygulanmakta ve gözdeki vitreus jeli yerine tuzlu su solüsyonu enjekte edilmektedir. Fakat vitrektomi de retina yırtılması ve katarakt gibi ciddi riskler içerdiği için ancak son çare olarak uygulanmaktadır.

2012’de İtalyan araştırmacıların yaptığı bir çalışmada, çoğu insan için uçuşan cisimler görme durumunun klasik yöntemlerle idare edilebileceği ve bu sorunun nedeni konusunda bilgilendirme ve endişeleri gidermenin yeterli olabileceği belirtiliyor.
Bu makalenin İngilizce aslını BBC Future sayfasında okuyabilirsiniz.