Eyvah! Safra kesemde taş var...

Genel Cerrahi Uzmanı Op. Dr. Ahmet Önal, safra kesesi taşları ile ilgili detaylı bilgiler verdi. 

SAFRA KESESİ NEDİR? 

Safra kesesi: karaciğerin alt yüzüne yapışık, 50 ml hacmi olan ve sindirim sisteminin parçası olarak görev yapan, kese şeklinde bir organdır. Görevi, karaciğerin ürettiği  sarı-yeşil renkli bir sıvı olan safrayı depolamak ve konsantre etmektir. Safranın görevi ise yağlı gıdaların sindirimini sağlamaktır. Sindirim sırasında, safra kesesi kasılarak içindeki konsantre safrayı ince bağırsağa boşaltır.

SAFRA KESESİ TAŞI NEDİR? 

Safra kesesi içinde normalde eriyik halde bulunan, kolesterol veya pigmentlerin çökelek oluşturması sonucu ortaya çıkan yapılardır. Taşların %90’ı kolesterol içeriklidir. Safra kesesinde tek taş olabileceği gibi sayının binlere ulaştığı durumlar da vardır.

SAFRA KEKESİ TAŞI KİMLERDE OLUR? 

Ortalama her 10 erişkinden birinde safra kesesi taşı mevcuttur. Hastalığın kalıtsal yanı olduğunu gösteren deliller vardır. 20 - 60 yaş arası kadınlarda safra kesesi taşı görülme sıklığı, erkeklere göre 3 misli fazladır. 60 yaşından sonra erkeklerin  yüzde 10-15’inde kadınların yüzde 30-40’ında safra kesesi taşı oluşuyor. Çok doğum yapmış kadınlarda, kilolu insanlarda, çok hızlı kilo verenlerde, uzun süre damar yolundan beslenenlerde, midesinin bir kısmı ameliyatla çıkarılmış olanlarda safra kesesi taşı daha sık görülüyor.�

SAFRA KEKESİ TAŞLARININ BELİRTİLERİ

Genellikle herhangi bir hastalığa özel olmayan; karın ağrıları, hazımsızlık, şişkinlik, ekşime, yanma, özellikle yağlı gıdalara tahammülsüzlük gibi sindirim sistemine ait yakınmalar en sık rastlanılan belirtileridir. Safra kesesi taşı olanların büyük çoğunluğunda (%70-80) belirgin bir şikayet yoktur. Bunlara “sessiz taş” denir ve tesadüfen başka tetkikler sırasında saptanırlar. Safra kesesi taşlarının en önemli bulgusu, karnın sağ üst kısmında oluşan ve sırta da vurabilen ağrılardır.

SAFRA KESESİ TAŞLARI NELERE YOL AÇABİLİR? 

Safra kesesi taşları kesenin ağzını tıkayarak içeriğinin boşalamamasına, böylece “kolesistit” adını verdiğimiz iltihaplanmaya yol açabilir. Safra kesesi rahatsızlığına bağlı hastane başvurularının yüzde 20’si bu şekilde olmaktadır. Taşlı safra kesesinin iltihabı sonucu kesenin delinmesi ile safra ve cerahatin karın boşluğuna dökülmesi ameliyat edilmediği taktirde hayati riski olan bir durumdur.

-Küçük taşlar ana safra kanalına düşüp burada tıkanıklığa yol açarak safranın kana karışmasına neden olur ve “tıkanma sarılığı” meydana getirebilirler. Acil tedavi edilmediği takdirde çok kısa sürede ölümle sonuçlanabilen bir durumdur.

- Yine safra kesesindeki küçük taşların ana safra kanalının alt ucunda pankreas bezine ait kanalı tıkamaları sonucu oluşan ve “pankreatit” adı verilen pankreas bezi iltihabı da tedavi edilmediğinde %50 ölümle sonuçlanmaktadır.

- Safra kesesi kanserinde%95 oranında kesede taş mevcuttur. Bu da “safra kesesi kanseri” ile safra kesesi taşları arasında bir ilişkinin var olduğunu göstermektedir.

SAFRA KESESİ TAŞI TANISI NASIL KONUR?

Safra kesesi taşının tanısı için günümüzde en yaygın kullanılan yöntem “karın ultrasonografisi” dir. Ayrıca, tesadüfen başka tetkikler sırasında da saptanmaktadır.

SAFRA KESESİ TAŞI TEDAVİSİ

Tedavisi “kolesistektomi” yani safra kesesinin içindeki taşlarla birlikte ameliyatla çıkarılmasıdır. Safra kesesi taşı oluşumunun esas sebebi safra kesesinin kendisindeki fonksiyon bozukluğudur. Kolesistektomi sonucunda hem safra kesesi taşı çıkarılmış, hem de tekrar taş oluşturabilecek kese ortadan kaldırılmış olur. Sadece safra kesesi taşının çıkarılması veya safra kesesinin içinin boşaltılması şeklinde bir ameliyat şekli yoktur. Bunlar, yanlış ve eksik bilgilenmeden kaynaklanan hatalı söylemlerdir.

AÇIK KOLESİSTEKTOMİ (AÇIK AMELİYAT) NEDİR? 

Açık kolesitektomi, genel anestezi veya yüksek spinal anestezi altında karnın sağ üst bölgesinden yapılan cerrahi bir kesi yardımıyla karın boşluğuna girilmesi ve safra kesesinin çıkarılması işlemidir. Ameliyattan ortalama 2 gün sonra taburcu edilen hastanın tam olarak iyileşme süresi 5-7 günü bulmaktadır.

LAPAROSKOPİK KOLESİSTEKTOMİ (KAPALI AMELİYAT) NEDİR? 

Laparoskopik kolesistektomi 1990’lardan itibaren kullanılan bir ameliyat yöntemidir. Genel anestezi altında karına açılan 1-4 adet küçük delikten içeri sokulan çeşitli cihazlar ve kamera yardımıyla, bir televizyon ekranından izlenerek safra kesesinin dışarı çıkarılması işlemidir. Karın duvarında büyük bir kesi olmadığından hastanın konforu ve iyileşmesi çok daha iyidir. Hasta ertesi gün yemeğe başlar ve evine gidebilir. Tam iyileşme süresi 2-3 gündür.

Günümüzde safra kesesi taşına bağlı şikayeti olan hastaların tedavisinde altın standart laparoskopik kolesistektomidir. Daha önce karın üst bölgesinden ameliyat geçirmiş olanlar ve ciddi kalp veya akciğer rahatsızlığı olanlar dışında her hastaya bu ameliyat türü uygulanabilir.

SONUÇ OLARAK... 

Bu hastalıkla yaşamak zorunda değilsiniz? Safra kesesi taşları tespit edildiğinde, gecikmeden bir genel cerrahi uzmanına başvurulmalıdır. Böylece rahatsız edici ve belki de ölümcül olabilecek problem veya komplikasyonlar oluşmadan, hastalığınız tedavi edilecektir. Özellikle, konforlu laparoskopik kolesistektomi imkanından rahatlıkla yararlanabilmek için zamanında başvuru şarttır. Unutmayın ki, geciktikçe problemin çözümü de sizin için zorlaşacaktır.

doktorsitesi.com Katkılarıyla hazırlanmıştır.