Erken menopoza karşı yumurtalarınızı dondurun

Çocuk sahibi olmanın önündeki engellerin başında kadınlarda yaşla ciddi şekilde azalan yumurtalık rezervi ve kalitesinin düşmesi. Bu doğal sürece, erken yaşlarda düşük over rezervi teşhisi daha anlaşılır ifadeyle erken menopoz riski eklendiğinde sorun büyüyor.
Neyse ki Sağlık Bakanlığı yayınladığı yeni yönetmelikle, öncekinde verdiği ciddi bir cerrahi operasyon geçirecek, kemoterapi veya radyoterapi göreceklere verdiği yumurta hücresi veya yumurtalık dokusunun dondurularak saklanması izninin kapsamını genişletti. Artık düşük over rezervi tanısı konumuş veya erken menopoz riski olan, fakat henüz doğum yapmamış tüm kadınlar yumurta veya yumurtalık dokularını dondurtabilecekler.

3 DOKTORDAN RAPOR LAZIM

Bakanlık bu hizmetin verilebilmesi için üç uzman doktordan oluşan bir sağlık kurulundan mevcut sosyal ve sağlık durumunun bu şartlara uygun olduğunun belgelenmesini şart koşuyor. Üreme Sağlığını Koruma Derneği (ÜRSAK) Başkanı Prof. Dr. Mustafa Bahçeci, bu şekilde raporlanmış durumlarda en önemli aşamanın işlemlerin nerede, ne şekilde yapılabileceğine karar verilmesi olduğunu söylüyor. Yumurta hücrelerinin mi yoksa yumurtalık dokusunun mu dondurulacağı, bu materyallerin nasıl ve ne şekilde elde edilebileceği, bu konuda uzman ve yetkinliği bilinen tüp bebek merkezleriyle birlikte planlanması gerekiyor. Prof. Dr. Bahçeci, “Dondurma teknolojileri her üreme sağlığı merkezinde aynı başarıyla uygulanmıyor. Her merkezde bu örneklerin uzun süreler (yıllar) saklanması için sağlam ve sağlıklı bir altyapı olmayabilir” uyarısı yapıyor.

HASSAS BİR KONU

Yumurta hücrelerinin dondurulması teknik olarak çok dikkat isteyen, embriyo dondurma uygulamalarından çok daha hassas bir konu. Prof. Dr. Bahçeci, “Bu konuda işlemi yapacak kişi ya da kişilerin ciddi bir eğitim alması şart. Ülkemizde yumurta dondurulması ilk olarak 2010 yılındaki ilgili yönetmelikle son derece sınırlı koşullarda izin verilen bir uygulama. Ülkemizde üreme tıbbı alanında çalışan büyük merkezler veya halen üremenin korunması alanına odaklanmış belirli uzman hekim/embriyologlar dışında bu konuda çok tecrübesi olan kişi mevcut değil” diyor.

NEREDEYSE TAZELER KADAR İYİ

Uygun şartlar altında gerçekleştirilen bir yumurta dondurma işlemi sonrası elde edilen canlılık oranları yaklaşık yüzde 90’lar civarında. Uzmanlar yeni protokol ve uygulamalarla bu oranları yüzsde 100’e yaklaştırmaya çalışıyor. Yönetmelikte bahsi geçen, düşük over rezervi tanısı konmuş veya erken menopoz riski olan kadınlarda zaten elde edilen yumurta sayısı ve kalitesi son derece sınırlı. Bu nedenle işlem sırasında veya sonrasında kaybın mümkün olan en düşük düzeyde olması gerekiyor.
Kullanım anında yüksek canlılık oranları korunuyorsa saklanan yumurtaların sağlıklı bebek elde etme amacıyla kullanım başarısı taze yumurta hücreleriyle gerçekleştirilen tedavilere yakın.

YUMURTALAR -196 DERECEDE SAKLANIYOR

Embriyoloji ve genetik uzmanı Dr. Necati Fındıklı yumurta dondurma işlemini şöyle anlatıyor:
Yumurta dondurmada, tüp bebek tedavilerinde olduğu dışarıdan verilen hormon iğneleriyle çok sayıda yumurta üretilmesi sağlanıyor. Bu tedavi reglin 2 veya 3’üncü günü başlayıp, yaklaşık 8-10 gün sürüyor. Olgunlaşan yumurta hücreleri ameliyathanede özel iğnelerle toplanarak embriyoloji laboratuarına ulaştırılıyor. Burada mikroskop altında değerlendirilen ve yeterli olgunluk ve kalitede bulunan yumurta hücreleri, özel kitler ve protokoller kullanılarak donduruluyor. Kullanılacakları tarihe kadar -196 derecede saklanıyor.

YUMURTALIK DA DONDURULABİLİYOR

Dışarıdan hormon vererek yumurta gelişiminin uygun olmadığı vakalarda yumurta hücresi yerine yumurta dokusu da dondurulabiliyor. Bu işlem için öncesinde belirli bir tedavi süreci yok. Dr. Fındıklı, “İşlemin uygulanacağı kişi doktoruyla birlikte karar verdikten sonra uygun tarih ve saatte genel anestezi altında, laparoskopi yöntemiyle yumurtalık dokusu alınıyor” diyor. Yumurta hücrelerinde olduğu gibi özel kitler ve protokoller yardımıyla dondurularak kullanılacakları tarihe kadar yine -196 derecede saklanıyor.