Egzama nedir? Neden olur ve nasıl geçer?

Toplumda sıklıkla karşılaşılan cilt hastalıklarından biri olan egzama, her on kişiden birinin yaşamı boyunca en azından bir kere geçirdiği bir hastalıktır. Deriyi kurutan ve kaşıntı yapan bu hastalık, kişinin günlük hayatta yaşam kalitesini düşürür. Peki egzama neden olur? Egzama nasıl tedavi edilir? Egzama bulaşıcı mı? İşte egzama hakkında tüm merak edilenler...

EGZAMA NEDİR?

Egzama, çeşitli nedenlerle ortaya çıkan ve deride kızarıklık, şişme, veziküller, kaşıntı gibi belirtilerle görülen daha çok psikosomatik nedenli deri hastalığı. Başlıca özelliği, kızarık deri üzerinde beliren kabarcıklardır. Egzama hastalığının akut, kronik, yaş, yağlı, kuru, alerjik egzama, tahrişle oluşan irritan egzama, varis egzaması ve stres egzaması gibi çeşitli türleri bulunur.

EGZAMA TÜRLERİ NELERDİR?

KONTAKT EGZAMA: Cilde dışarıdan temas eden maddelerin yaptığı egzamalara kontakt egzama denir. Deterjanlar,  boya maddeleri, sabunlar, yağlar, asitler, alkaliler ve klorlu havuz suları gibi birçok neden uzun süreli sürekli temasa bağlı tahriş yaparak ciltte irritan egzama geliştirir. Ev hanımlarının el egzamaları bunun tipik örneğidir. Tahriş eden egzama çeşidi soğuk hava, ter, aşırı sıcak, tükürük ve hayvan tüylerinden kaynaklı da olabilir.  Ciltte kaşıntı, kızarıklık ve su dolu minik kabarcıklar görülür. Temas egzaması uzun sürerek kronikleşirse deride kalınlaşma, kabuklanma meydana gelir.

SEBOREİK DERMATİT EGZAMA: Çok sık görülen bir egzama tipi olan seboreik dermatit ise kendini kepek, kızarıklık, kaşıntı ile belli eder. Özellikle kış aylarında ve strese bağlı olarak artış görülür.  Saçlı deride, kaşlarda, kulak arkasında, burun kenarında,  göğüs ve sırt ortasında olabilir. Yeni doğan bebeklerin kafasında oluşan seboreik egzamaya ise konak denir.

STRESE BAĞLI EGZAMA: Stres nedeniyle oluşan deri hastalıkları içinde en sık görüleni stres egzaması diye bilinen liken simpleks kronikus’dur. Kişide sürekli kaşıntı halinde oluşturduğu kabuklu kızarık plaklar meydana gelir. Stres egzamasında cilt tedavisi ile birlikte psikolojik destek çok önemlidir.

STAZ EGZAMASI: Egzama hastalığı bacakta,  genişlemiş damarlar olan varislere sahip kişilerde varise bağlı egzama görülebilir. Bu egzama çeşidine staz egzaması denir.  Bacaklarda kaşıntılı kızarık yaralar oluşur. Cilt doktorunun gözetiminde uygun önlemlerle tedavisi mümkündür.

ATPOİK EGZAMA: Atopik egzama daha çok bebek ve çocuklarda görülen tüm vücudu özellikle deri kıvrımlarını tutan yaygın alerjik ve kronik seyreden genetik geçişli bir egzama formudur.  Nadiren erişkin yaşlarda da görülebilir. Yoğun ve inatçı kaşıntı çok rahatsızlık verir. Genellikle saman nezlesi ve astım gibi hastalıklarla beraber seyreder.  Atopik egzama süt, buğday veya yumurta gibi yiyeceklere karşı mevcut alerjiyle de tetiklenebilir. Atopik dermatit ve alerjik temas egzamasında alerjiye neden olan maddeyi tespit etmek ve deriye tekrar temasını önlemek tedavi açısından önemlidir. Dermatoloji doktoru tarafından alerji testleri yapılarak takip ve tedavi planlanmalıdır

KENARLI HEBRA EGZAMASI: kasıklarda ve uylukta görülen mantar hastalığı. Bir dermatofitondan ileri gelen kenarlı egzamalar erkeklerde daha sık görülür. Kaba etin iç yüzeyinde, kenarları grintili çıkıntılı, ortası daha soluk ve kırmızı lekeler ortaya çıkar. Lekeler bir yan da ya da iki yanda olur, kaşıntılıdır ve kenarları kabarcıklarla sınırlıdır. Mantar ilaçlarıyla tedavi edilir.

TEMAS EGZAMASI: Aslında ayrım kesin değildir, çünkü temas egzamasının ortaya çıkması için genellikle önceden hazırlıklı bir bünye gerekir. Temas egzaması genellikle meme çocuklarında görülen egzama tipidir. 3 aylığa doğru ortaya çıkar ve ilk olarak yüzden başlar. Evrim belirsizdir. 2 ya da 7 yaşlarında kesin olarak iyileşebildiği gibi, büyük çocuklukta ve yetişkinde yavaş yavaş süreğen hale de gelebilir. Bazen astım gibi başka alerjik hastalıklar buna eşlik edebilir. Temas egzaması sayıca çok azdır ve çoğunlukla mesleklere bağlıdır.

EDİNSEL EGZAMA: Edinsel egzama ya bir iç etmene karşı duyarlılıktan (nispeten ender rastlanır, çünkü iç etmenlerden doğan deri hastalığı çoğunlukla kurdeşen biçiminde ortaya çıkar) ya da bir dış etmene karşı duyarlılıktan gelebilir.

EGZAMA NEDEN OLUR?

Egzama, yanlış kullanılan ilaç yüzünden tetiklenmiş ve ortaya çıkmış olabilir. Örneğin; kükürt, civa, antihistaminikler, sülfamitler, penisilin, vb. ile yapılmış tozlar ya da merhemler...

Ev kadınlarında görülen egzama (el egzaması) çamaşır suyundaki potasyum bikromata, çeşitli çamaşır sularına, hatta lastik eldivenlere bağlıdır.

En sık görülen temas egzamalarından biri kozmetiklerden ve saç boyasından dolayıdır. Güzellik müstahzarları, özellikle kokulu oldukları zaman, sayısız yüz egzamalarına neden olabilirler. Tırnak cilasının özel bir yeri vardır, tırnaklarda egzama yapmaz, ama göz kapaklarında yapar.

Giysilerin yaptığı egzamalar genellikle kauçuktan ve sentetik dokumalardan ileri gelir (oysa, aslı nedeni boyadır, özellikle siyah, mavi ve yeşil renkli boyalar, yoksa hep söylendiği gibi kumaş değil). Boyundaki egzama çoğunlukla yüksek yakalı hırka giyilmesinden ileri gelir. Ayak egzaması ayakkabıdan ileri gelebilir (deri boya, cila ya da yapıştırıcı). Madenler (özellikle nikel) bir temas egzamasına neden olabilir (saat bileziği, zincir vb.). Deri testleri bazen temas egzamasının nedenini ortaya çıkarabilir.

Enfeksiyon egzamaları mikrop ya da mantar kökenlidir. Ama enfeksiyon mu egzamaya neden olmuştur, yoksa enfeksiyon mikrop kapan egzamanın mı sonucudur, kestirmek zordur.

Yaygın iltihaplı bir cilt hastalığı olan egzama, birçok kişide yaz aylarında iyileşmeye, kış aylarında tekrar ortaya çıkmaya başlar. Bunun sebebi kış aylarında cildin ter ve yağ bezlerinin az çalışmasıdır.

EGZAMA NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Egzama tehlikeli olarak görülen ve çocuk ağır sonuçları olan bir hastalık değildir ancak bu hastalıktan muzdarip kişilere rahatsızlık verir. Egzama olmamak için düzenli uyumalı, elinizi temiz tutmalı ve stresten uzak durmalısınız.

Her hastalıkta olduğu gibi egzama tedavisinde de erken teşhis önemlidir.  Bu hastalığın uzman doktor tarafından teşhisi fiziki muayene sonucu olur. Ancak bazı durumlarda deriden alınacak sürüntü örneği ile mikroskobik incelemeler gerekebilir.

B hastalığın tedavisinde, lokal ve sistemik ilaçlar ile topikal pomatlar kullanılır. Ancak bu ilaçların bilinçsiz kullanımı cilde zarar verebileceği için mutlaka bir uman denetiminde ve bilgisi dahilinde kullanılmalıdır.

Strese bağlı egzama gibi durumlarda bir cilt uzmanının yanı sıra psikolog ya da psikiyatrdan da tıbbı destek alınması gerekebilir.

Dermatoloji doktorunuzun önereceği nemlendirici ve temizlik ürünlerinin kullanılması hastalığın rahatlamasını derinin korunmasını sağlar. Yağlı nemlendirici özelliğe sahip temizlik ürünleri, terletmeyen sağlıklı ayakkabılar ve pamuklu elbiselerin tercih edilmesi gerekir. Cilt doktorunuz tarafından yapılacak testler sonucunda egzamanın şiddetine uygun önerilen ilaçlarla tedavi ve takip yapılır.