Düz paketten neden vazgeçtik
Güncelleme Tarihi:
Sağlık Bakanlığı’nın sigarada düz (siyah) paket uygulamasından vazgeçmesi tütün kontrolüne emek verenlerde hayal kırıklığı yarattı. Bakanlık, yöntemin etkinliği konusunda kanıt bulunmadığı ve ticaret kanunlarına aykırı olduğunu öne sürerek düz pakedi torba yasa taslağından çıkarmıştı.
Her yıl Türkiye’de ortalama 100 bin kişi tütün ve tütün ürünleri kullanımına bağlı olarak hayatını kaybediyor. Sağlık Bakanlığı
bu konuda 2008’den itibaren ciddi adımlar attı ve uluslararası arenada takdir edildi. Sigara kullanımını azaltmaya yönelik önemli tedbirlerden biri Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) de önerdiği düz pakete geçilmesiydi. 2011 yılından itibaren sigarada düz paket uygulamasının başlayacağı 9 kez resmi olarak açıklandı. Bu açıklamalar sadece yazılı basında 190 habere konu oldu. 27 Ocak 2015’te Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “2015-2018 Ulusal Tütün Kontrolü Eylem Planı” genelgesinde yine düz paket taahhüt edildi. 18 Mart 2015’te Abu Dabi’de 2 bin kişinin katıldığı Dünya Tütün ve Sağlık Kongresi’nde, yıl içinde düz pakete geçileceği beyanı kayıtlara geçti. Sağlık Bakanlığı’nın hazırladığı torba yasa taslağında ilgili düzenleme yer aldı.
NE OLDUYSA DÖNÜLDÜ
En son geçtiğimiz nisan ayında dönemin bakanı Mehmet Müezzinoğlu sigarada düz paket uygulamasına geçileceğini açıklamıştı. Ancak ne olduysa nisanın üçüncü haftası Müezzinoğlu bundan vazgeçtiklerini açıkladı. Bunun için 3 gerekçe gösterdi: Sadece Avustralya’da uygulanması, etkinliğinin tartışmalı olması ve uluslararası ticaret kanunları nedeniyle tütün firmalarının dava açması.
ENDÜSTRİNİN OYUNU MU
Sağlık Enstitüsü Derneği Başkanı Prof. Dr. Elif Dağlı, yapılacak kanunları durdurmak için her ülkede aynı aldatıcı savların kullanıldığını belirtti. Tütün endüstrisinin “etkili olduğuna ilişkin kanıt yok”, “endüstrinin ticari haklarına aykırı”, “kaçakçılığı artırır”, “bireysel seçimlere hükümet karışmamalı” benzeri savları bulunduğunu anlatan Prof. Dr. Dağlı, “Hükümetler bu savları gerçek sanarak endüstrinin oyununa gelmemeli. Sigarayla mücadelede lider olan Türkiye’nin düz paketten vazgeçmesi çok üzücü” dedi.
‘Sigara katil endüstri azmettirici’
TÜRK Toraks Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Oğuz Kılınç, “Bizim için sigara katil, azmettiricisi ise tütün endüstrisi” dedi. Tütün endüstrisini kontrol etmenin iki ana bileşeni olduğunu belirten Prof. Dr. Kılınç, “İlki talebi azaltıcı, diğeri ise arzı azaltıcı önlemler. Düz paket uygulamasına geçilmesi, katkı maddelerinin tamamen yasaklanması, verilen ruhsat sayısının azaltılması ve yenilerinin verilmemesi, satış noktalarının azaltılması, pazarlama ağlarının zayıflatılması, sadece belirli noktalarda satılması, bağımlılık tedavisinin güçlendirilmesi gerekiyor” dedi.
Sigara kullanımı artıyor
TÜRKİYE’nin sigara yasaklarıyla ilgili 2008’den itibaren çıkardığı yasalar hemen sonuç vermiş, 2009-2010’da 1 yıl gibi kısa bir sürede tütün tüketimi yüzde 13 azalmıştı. Ancak yasalara uyumun yıllar içinde azalmasıyla 2008 öncesine dönüldü. Küresel Gençlik Tütün Araştırması’na göre 13-15 arası yaş grubundaki öğrencilerde sigara kullanımı yüzde 51, diğer tütün ürünleri kullanımının ise yüzde 88 arttı. TÜİK verilerine göre 2010’da her gün sigara içenlerin oranı yüzde 25 iken 2014’te oran yüzde 27’ye çıktı.
Gençler daha ‘banal’ buluyor
SAĞLIK Enstitüsü Derneği Başkanı Prof. Dr. Elif Dağlı tıp literatüründe düz paketin caydırıcılığı konusunda yapılmış 190 bilimsel çalışma bulunduğunu belirterek şöyle dedi: “Gençler renk ve logolarından arındırılmış sigaraları daha az çekici, daha kalitesiz, daha tatsız, ‘banal’ buluyor. Ayrıca düz paket, daha az zararlı ürün aldatmacasına son verir. Sigara içenler daha açık renkli paketlerdeki ürünlerin daha az zararlı olduğunu düşünürler. Gerçekte rengi ne olursa olsun ürün aynı derecede zararlı. Sigara firmaları psikolojik etkisi nedeniyle farklı renkte paketler üretirler. Düz paket bu algı operasyonunu engeller.”