Dost değil düşman

Alkol ve sigara ikilisinin aşırı tüketimi;  ağız içi, gırtlak, yemek borusu, karaciğer ve pankreas kanserlerine davetiye çıkarabiliyor. Memorial Ataşehir Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. İlkay Keskinel, “1-7 Mart Yeşilay Haftası” öncesinde, alkol ve sigaranın vücuda zararlı etkileri hakkında bilgi verdi.

ALKOL SİGARANIN SİGARA ALKÖLÜN TÜKETİMİNİ TETİKLER

Sigara ve alkolün birlikte kullanılması birbirlerinin keyif verici özelliklerini artırmalarına ya da birbirlerinin istenmeyen etkilerini hafifletmelerine sebep olabilmektedir. Beyne ulaşan nikotin, “nikotin reseptörleri” adı verilen protein yapıda alıcıları uyarır. Bu proteinler, bazı fizyolojik fonksiyonları düzenlerler. Sonuç olarak, beynin özel bir bölgesinden nikotin etkisiyle “dopamin” adı verilen bir madde salınır. Mekanizması tam olarak anlaşılmasa da, alkol kullanımı ile de dopamin salgısı artmaktadır. Dopamin, bağımlılıkta rolü olan sinirler arası bir ileti maddesidir. Küçük doz alkol bile, nikotinin keyif verici etkisini güçlendirir. Bu nedenle sigara içen kişiler, alkol aldıklarında daha da çok sigara içme eğilimindedir. Alkol dozu arttıkça, sigara içme isteği de artar.

GİDEREK ARTAN DOZDA TÜKETME İHTİYACI HİSSEDİLİR

Bir maddenin ya da ilacın uzun süreli kullanılması sonucu aynı etkiyi yaratmak için daha yüksek doz kullanılmasına gerek olması durumuna “tolerans” adı verilir. Hayvanlarda yapılan deneylerde, uzun süreli nikotin kullanımının alkolün bazı etkilerine karşı tolerans oluşturduğu, yine benzer şekilde, uzun süreli alkol kullanımının nikotine karşı tolerans geliştirdiği bulunmuştur. Bu iki yönlü etkileşim nedeniyle, aynı haz duygusuna ulaşmak için, kişiler giderek artan dozda alkol ve sigaraya ihtiyaç duyabilirler. Alkolün nikotin bağımlılığı gelişmesini kolaylaştırdığı düşünülmektedir. Sigaranın neden olduğu sinirlilik gibi bazı tatsız belirtiler, alkolün yatıştırıcı etkisi nedeniyle rahatlayabilir. Bunun tersine, nikotin, alkolün dikkati ve hafızayı baskılayıcı ve dengeyi bozucu etkisini geçici olarak azaltabilir. Zamanla nikotinin bu etkisine karşı tolerans gelişir.

ALKOL VE SİGARA KANSERE DAVETİYE ÇIKARIYOR

Alkolün sigara içme davranışını, sigaranın da alkol alımını artırdığı düşünülmektedir. Sigara da, alkol de bazı kanser türlerinin gelişimini tetikleyebilir. Alkolün vücutta yıkıldığı ilk madde olan “asetaldehit”, toksik bir maddedir ve  “kanserojen” yani, kanser yapıcı etkisi vardır. Sigara dumanında da pek çok başka kanser yapıcı maddenin yanı sıra “asetaldehit” adı verilen tehlikeli madde bulunur ve sigara içme sırasında tükürüğe geçer. Tükürükteki asetaldehit yutkunmayla yemek borusu ve mideye ulaşır. Asetaldehit, üst gastrointestinal sistemde kansere neden olabilir. Bazı kişilerde genetik nedenlere bağlı olarak asetaldehit oluşumu daha fazlasının vücuttan temizlenmesi daha yavaştır. Bu bireyler, uzun süreli ve yoğun alkol kullanırlarsa, hatta bir de bunun üzerine sigarada bulunan diğer kanserojenler eklenirse, kanser riski daha da artar.

BİRLİKTE KULLANILDIĞINDA AĞIZ İÇİ KANSER RİSKİNİ 10 KAT ARTIRIYOR

Yüksek miktarlarda sigara ve alkol birlikte kullanıldığında, yassı hücreli ağız içi kanseri riski tek başlarına göre kullanılmalarına göre 10 kattan daha fazla artmaktadır. Sigara ve alkolün kullanılma miktarı arttıkça, bu risk daha da fazlalaşır. Sigara ve alkolün gelişimini artırdığı diğer kanser türleri arasında; gırtlak, yemek borusu, karaciğer ve pankreas kanserleri sayılabilir. Örneğin bir araştırmada, votka kullanımının kadınlarda akciğer kanseri gelişmesi üzerine sigara ile sinerjik etki gösterdiği saptanmıştır.

KALP DAMAR HASTALIKLAR KAÇINILMAZ OLABİLİR

Sigara ve alkol, kalp-damar hastalıkları, osteoporoz (kemik erimesi) riskini yükseltmektedir. Sigara ve alkolün beraber kullanımı, gebeliğe bağlı komplikasyonları da artırır (plasenta ayrılması, ölü doğum, erken doğum ve bebekte büyüme geriliği gibi). Sonuç olarak, her ikisi de zararlı olan bu madde, birlikte kullanılınca daha da zararlı hale gelmektedir. Birinin bırakılması, diğerinin daha rahat bırakılmasını sağlayabilir. Özellikle, sigaradan kurtulmaya çalışırken, alkolden uzak durmak, ya da hiç değilse alkol kullanımını azaltmak, sigarayı bırakmayı kolaylaştıracaktır.