D vitamini hakkında bilmeniz gereken her şey

Kadıköy Florence Nightingale Hastanesi, Endokronoloji ve Metabolizma Hastalıkları bölümünden, Doç. Dr. Haluk Sargın D Vitaminin vücudumuzdaki hayati önemine dikkat çekiyor;

D VİTAMİNİ İLE İLGİLİ BİLMENİZ GEREKENLER

- D vitamini yağda çözünür.

- Diyetle alınan kalsiyum ve fosforun bağırsaklardan emilimini sağlar. Kemik büyümesi, sertleşmesi ve tamiri üzerinde etkili olur.

- Parathormon salgılanmasını düzenler.

- Kemik ve kasların sağlığı için gerekli olan vücuttaki kalsiyum ve fosfor dengesini sağlar; kemik ve diş yapısı oluşumunu aktif olarak etkiler.

- Bağışıklık sistemini güçlendirir.

- Hipertansiyon, kalp hastalıkları ve bazı kanserlere karşı koruyucudur.

- D vitamini yağda çözünür. Güneş ışığı veya diyet ile elde edilir.

- Ultraviyole güneş ışınları deri üzerindeki yağları harekete geçirerek daha sonra vücut tarafından emilen vitamini üretir. Ağız yoluyla alındığında D vitamini yağlar ile birlikte bağırsak duvarlarından emilirler. Vücuda besinler yoluyla Provitamin-D şeklinde alınır, güneş ışınlarının etkisiyle D vitaminine dönüşür.

D VİTAMİNİNİN GÖREVLERİ

- Kandaki kalsiyum ve fosforun normal sınırlarda kalmasını sağlayacak kemik erimesini önler. Kemik ve dişleri güçlendirir. Çocuklarda D vitamini ihtiyacı bu yüzden fazladır.

- Kaslara güç verir. Eksikliğinde kas güçsüzlüğü ve kas ağrısı olur.

- Devamlı yorgunluk ve vücutta yaygın ağrısı olan hastalar mutlaka D vitamini düzeyine baktırmalıdır.

- İnsülin pankreastan salgılanımını düzenlediğine dair çalışmalar mevcuttur.

- D vitamini bazı kanserlerin,kalp ve diyabet hastalığının gelişimini önler.

- Depresyondan korur,

- Damar basıncını düzenleyerek tansiyonu dengeler,

- D vitamini insülin direncini düzeltir,

- Tiroit fonksiyonları ve normal kan pıhtılaşması için gereklidir.

D VİTAMİNİ HANGİ YİYECEKLERDE VAR?

- D vitamini güneş ışınlarının etkisiyle deride oluşur. Günlük D vitamini ihtiyacı 20-30 dakikalık güneşe maruziyet ile karşılanabilir. Kollar, bacaklar ve yüzün güneşe maruz kalması yeterlidir. Gerekli güneş ışığı miktarı kişinin yaşı, deri rengi maruziyet süresi, varsa tıbbi sorunlara göre değişebilir. D vitaminin yapımı yaş ile giderek azalır. Derisi koyu renkli olan kişilerde yeterli D vitamini oluşabilmesi için bilhassa kış aylarında uzun süreli gün ışığı ihtiyacı vardır. Güneş koruyucular(faktör 20 ve fazlası)kullananlarda deride D vitamini oluşamaz. Ayrıca pencere camı arkasından güneşlenmenin anlamı yoktur. Çünkü ultraviyole ışınları camdan geçememektedir.

- Deniz Ürünleri tüketin: Balık yağı, somon balığı, uskumru, pisi balığı, ringa balığı, ton balığı karides ve istiridyeyi sofranızdan eksik etmeyin!

- Süt ve süt ürünleri tüketin: Peynir, tereyağı, krema…

- Yumurta sarısı ve mantarla sofralarınızı zenginleştirin.

- Kahvaltılık gevrekler ile güne başlayın.

- Yemeklerinizde sıvı yağlar tüketin.

- Yulaf, kakao, maydanoz, ısırgan otunu kullanın.

- Birçok ülkede süt ve süt ürünleri, ekmek, tahıllar D vitamini ile zenginleştirilebilmektedir.

NE ZAMAN D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ GÖRÜLÜR

1)Yetersiz güneş maruziyeti:

D vitamini eksikliği riski en sık şişmanlar, esmerler ve yetersiz güneş ışığı alan erişkinlerde rastlanır. Yaşlandıkça vücutta D vitamini oluşumu ve depoları azalır. Şişmanlarda D vitamini eksikliğinin tespit edilmesinin sebebi ise D vitamini yağda çözünen bir vitamin olduğundan yağda birikir ve vücut kullanamadığından eksiklik meydana gelir.

2) Gıdalarla yetersiz D vitamini alımı:

Anne sütünde D vitamini çok azdır. Hazır mamaların bazıları D vitamini ile zenginleştirilmiştir. Yaşlılarda maruz kaldıkları muhtelif rahatsızlıklar sebebiyle gıda kısıtlamaları uygulandığında (damar sertliği, diyabet vs için) süt ve sütlü gıdalardan, yağlı balıklardan kaçınırlar. Ayrıca yaşlılarda gıda alımı normal ve yeterli olsa dahi D vitamini emilim kabiliyeti azalmaktadır.

3) Dikkat: D vitamini emilimini engelleyen hastalıklar:

- Çölyak hastalığı

- Chron hastalığı

- Kistik fibroz

- Mide ve bağırsakların kir kısmının çıkarıldığı veya aşırı şişmanlık tedavisinde uygulanan gastrik bypass ameliyatları sonrasında.

4) Karaciğer ve böbrek hastalıkları:

Deriye gelen güneş ışını ile oluşan veya gıdalar vasıtasıyla aldığımız D vitamininin aktif hale dönüşmesi için karaciğer ve böbrekteki enzimlere ihtiyaç vardır. Kronik karaciğer ve böbrek hastalarında bu enzimler yeterli bulunamadığından D vitamini etkin hale dönüşememektedir. Ve D vitamini eksikliği ortaya çıkmaktadır.