Cilt yanıklarında ilk yardım

Maalesef ormanlarımızla birlikte evler, ocaklar, canlar ve canlılar yandı. Herkes tek yürek yangınlarla mücadele ederken bu esnada oluşabilen cilt yanıklarında ilk müdahele önemli.
Cilt yanığı ile karşılaşıldığında neler yapmamız ve yapmamamız gerektiği ile ilgili önemli bilgileri sizler için toparladım.
Yanıkları kabaca derin ve yüzeyel olarak iki grupta toplayabiliiz. Bir ve ikinci derece yanıklar yüzeyel 3 ve 4’üncü derece yanıklar ise derin yanıklardır.
1. derece yanık: Bu küçük yanık tipi, sadece cildin dış tabakasını (epidermis) etkiler. Kızarıklık ve ağrıya neden olabilir.
2. derece yanık: Bu tür yanıklar hem epidermisi, hem de ikinci deri tabakasını (dermis) etkiler. Şişmeye, kırmızı, beyaz veya lekeli cilde neden olabilir.
Kabarcıklar gelişebilir ve ağrı şiddetli olabilir. Derin ikinci derece yanıklarda ağrı yüzeyel ikinci dereceye göre daha azdır. Bası hissi vardır ancak yara izine neden olabilir.
3. derece yanık: Cildin altında bir yağ tabakası bulunmaktadır. Bu tip yanıklarda yanığın etkisi cildi de aşarak bu yağ tabakasına ulaşır.
Cilt kösele görüntüsüne bürünür. Üçüncü derece yanıklar, sinirleri yok ederek bölgede hissizliğe ya da uyuşmaya neden olabilir. Acil tıbbi müdahale gerektirir.
4. derece yanıklar: Kemik ve eklemlere kadar işleyen yanıklardır. Acil tıbbi müdahale gerektirir.

ALEV YANIKLARI

Yanık durumunda ilk yapılması gereken kazazedenin yakıcı alandan uzaklaştırılması ve yanmanın sonlandırılmasıdır.
Hasta kaza yerinden uzaklaştırılarak açık havaya çıkarılmaya çalışılır. Karbon monoksit veya duman zehirlenmesi kontrol edilir, hastaya yüzde 100 O2 solutulması gerekir. Kişi bazen cilt yanığından değil karbonmonoksitten daha çok etkilenmiş olabilir. Mutlaka bu durum önce kontrol edilmelidir. Yanığa herhangi bir müdahalede bulunmadan önce ellerinizi iyice dezenfekte edin.

SU İLE YIKAMAK

Küçük yanıklarda, yanan bölge akan çeşme suyu altında en az 20 dakika tutularak yanma süreci durdurulur. Etkilenen tüm kıyafetler çıkarılır, hipotermiyi yani ani vücut ısısının düşmesini önlemek için vücut sıcaklığında su ile oda sıcaklığında yıkanmalıdır. Çok soğuk buzlu su kullanılmamalıdır.
Vücudun yanmayan alanları soğutulmamalıdır. Yıkamanın sonlandırılması için hastanın ağrıda azalma ön nokta olarak kabul edilebilir. Nötral pH’lı sıvı sabun dışında antiseptik solüsyon ve fırça kullanılmamalıdır.

ISLAK KOMPRESLER

Yanık bölgesinin üzerine yerleştirilen serin bir kompres veya temiz ıslak bez, ağrıyı ve şişmeyi hafifletmeye yardımcı olur. Serin kompresleri 5-15 dakikalık aralıklarla uygulayabilirsiniz.
Aşırı soğuk kompresleri kullanmaya çalışmayın çünkü bu yaklaşım, yanıkları daha fazla tahriş edebilir.

ANTİBİYOTİKLİ MERHEMLER

Küçük birinci derece yanıklarda topikal antimikrobiyal madde içeren krem veya pomadların kullanılmasına gerek yoktur. 
Herhangi bir kapamaya veya yüzeysel antibakteriyel ajana ihtiyaç yoktur. Nemlendirici kremler veya merhemler yeterlidir. Bu ajanlar derinin kuruması ve gerilmesi nedeniyle olan yangıyı ve ağrı hissini azaltacaktır. Bu durumlarda yağlı merhemler uygundur.
Antibiyotikli merhemler ve kremler daha derin yanıklarda enfeksiyonları önlemeye yardımcı olur. Yanıklarda antibiyotik içeren ve yanık için satılan özel bir merhem uygulayabilir ve steril kalın olmayan bir bezle örtebilirsiniz.

ALOE VERA

Çalışmalar, aloe veranın birinci ila ikinci derece yanıkların iyileşmesinde etkili olduğuna dair kanıtlar göstermektedir.
Aloe vera antienflamatuvardır. Dolaşımı teşvik eder ve bakterilerin büyümesini engeller. Bir aloe vera bitkisinin yaprağından alınan saf jeli, doğrudan etkilenen bölgeye uygulayın. Katkı maddesi, özellikle renklendirici ve parfüm içeren ürünlerden kaçının.

AĞRI KESİCİ

Yanıklar bulundukları bölgelere göre ağrı ve acıya neden olabilir. Bu amaçla ibuprofen ya da naproksen etken maddelerini içeren ağrı kesicileri kullanabilirsiniz.
Bu tip ağrı kesicileri kullanırken, kullandığınız diğer ilaçlar varsa etkileşim göstermemesine ve günlük dozajına dikkat etmelisiniz.

KABARCIKLARA DOKUNMAYIN

Yanık oluştuktan birkaç saat sonra, cilt üzerinde içi su dolu kabarcıklar gözlemlenir. Bunları patlatmayın ve onlara dokunmamaya çalışın. Bir kabarcıkları patlatmak enfeksiyona neden olabilir. Bu nedenle bir uzman kontrolünde boşaltılması önemlidir.

GÜNEŞTEN KAÇINMAK

Yanık bakımında özen gösterilmesi gereken en önemli şeylerden biri, yanığı güneş ışığından uzak tutmaktır.
Maalesef, yanık iyileşmeye başladığında atlanan ya da önemsenmeyen bu durum, yanık bölgenin daha geç iyileşmesine ya da iyileşirken iz bırakmasına neden olabilir.
Dışarı çıkacağınız zaman yanık bölgeyi hava alan hafif bir kumaş ile örtebilirsiniz.

UZAK DURULMASI GEREKEN UYGULAMALAR

Yanıkları tedavi etmek yerine daha da kötüleştirebilecek ürünlerden uzak durun.
1- Tereyağı ve çeşitli yağlar
Yanık ilacı olarak tereyağının etkinliğini destekleyen kanıt yoktur. Bunun da ötesinde, yanıklarınızı daha da kötüleştirebilir. Tereyağı ısıyı korur ve ayrıca yanmış cildi enfekte edebilecek zararlı bakterileri barındırıyor olabilir.
2- Diş macunu
Asla diş macunu uygulamayın. Yanmayı tahriş edebilir ve enfeksiyon için daha uygun bir ortam oluşturabilir. Ayrıca steril değildir.
3- Buz
Buz ve çok soğuk su yanık alanınızı daha fazla tahriş edebilir. Buz, yanlış kullanılırsa soğuk yanıklarına neden olur. Yanığın üzerine buz yerine soğuk su koyun.