Bir organ, bir hayat

Geçen yıl sadece Türkiye'de 80 bin organ nakli bekleyen hasta bulunurken, organ azlığı nedeniyle hayatını kaybedenler organ naklinin ne kadar önemli olduğunu ortaya koyuyor.

Tedavisi sadece organ ve doku nakli ile mümkün olan hastalıklar tüm dünyanın olduğu gibi Türkiye'nin de önemli sağlık sorunlarından biri. Tedavisi mümkün olmayan hastalıklar nedeniyle görev yapamayacak derecede hasar gören organların yerine, canlı veya ölüden alınan yeni, sağlam organın konularak hastanın tedavi edilmesine ise organ nakli deniyor.

Organ ve doku nakli bekleyen hastaların sayısı her geçen gün artıyor fakat organ bağışı yapanların sayısı az olduğu için hastalara bekledikleri organlar verilemiyor. Kalp ve karaciğer nakli bekleyen hastalar uygun organ bulunamadığı takdirde yaşamlarını kısa sürede kaybediyor. Organ ve doku nakli, canlıdan ve kadavradan olmak üzere 2 şekilde gerçekleştirilebilmektedir. Canlıdan olan nakillerde böbrek ve karaciğer kullanılabiliyor. Kadavradan olan nakillerde ise böbrek, karaciğer, pankreas, kalp, kalp kapakları ve kornea kullanılabiliyor.

Organ bağışı başvuruları

Türkiye'de 18 yaşından büyük ve akli dengesi yerinde olan herkes 2238 sayılı yasaya göre organlarının tamamını veya bir bölümünü bağışlayabiliyor. Organ bağışında bulunan kişiye bağış yaptığı kurum tarafından bir kart veriliyor ve kişi bu kartı her anında yanında taşıyor. Organ bağışı yapmak için;
" İl Sağlık Müdürlüğünde,
" Hastanelerde,
" Emniyet Müdürlüklerinde (Ehliyet alımı sırasında),
" Organ nakli yapan merkezlerde,
" Organ nakli ile ilgilenen vakıf ve derneklere başvurulabiliyor.

Rakamlarla organ bağışı

Türkiye'de çok sayıda organ bekleyen hasta varken organ bağışı son derece sınırlı. 2002, 2003 ve 2004 yılları ile 2005 yılının ilk altı ayında toplam organ bağışının en fazla yapıldığı il 1738 kişiyle Aydın. Bu ili sırasıyla 1035 kişi ile İstanbul, 991 kişiyle Bursa, 981 kişiyle İzmir, 818 kişiyle Antalya, 611 kişiyle Ankara, 494 kişiyle Denizli, 467 kişiyle Muğla, 413 kişiyle Balıkesir, 364 kişiyle Manisa, 299 kişiyle Çorum izledi. Türkiye genelinde, 2002'de 1073, 2003'te 984, 2004'te 5 bin 62, 2005'in ilk altı ayında ise 3 bin 758 kişi olmak üzere, son 3.5 yılda toplam 10 bin 877 kişi organlarını bağışladı.

İstanbul İl Sağlık Müdürü Dr. Mehmet Bakar tarafından yapılan son açıklamaya göre, organ bağışı konusunda Avrupa'nın çok gerisinde olmamıza rağmen yapılan çalışmalar sonucunda İstanbul'daki organ bağışı bu yılın ilk 3 ayında rekor düzeyde arttı. 2007'nin sadece 130 gününde 10 bin 280 organ bağışı yapıldı. Bu sayı 2005'de sadece 649 kişiydi. 2006'da rakam 2 bin 854 ulaştı.

Organ bağışı ve Türkiye

Bir ülkenin organ bağışı konusundaki başarısını gösteren en önemli veri, yoğun bakım ünitelerinden çıkan organ bağış vakalarının nüfusa oranlanması. Bu oran, teknik olarak, "milyon nüfus başına kadavradan donör" olarak niteleniyor.

" Avrupa'da "milyon nüfus başına donör" oranı, ortalama 15-20. Yani, her 1 milyon nüfus için 15 ila 20 kişide, beyin ölümü tanısı konuyor ve organ alımı gerçekleştiriliyor.
" İspanya bu açıdan tam bir başarı öyküsü. İspanya'da donör sayısı milyon nüfus başına 36.
" Komşu Yunanistan, bu konuda biraz bize benziyor. Yunanistan'da milyon nüfus başına donör sayısı 6.
" Türkiye, İspanya kadar başarılı olsaydı, hastanelerimizde her yıl 1600'den fazla organ bağışı gerçekleştirilmesi gerekirdi.
" Yani Türkiye'nin "milyon nüfus başına donör" oranı, sadece 2.2. Türkiye bu rakamla, Avrupa'nın en gerisinden gelen ülkelerden biri.
Â
Merak edilen sorular

Hangi organlar bağışlanabilir?

Sağlıklı her organ bağışlanabilir. Ülkemizde kalp, akciğer, böbrek, karaciğer ve pankreas gibi organlar, kalp kapağı, gözün kornea tabakası, kas ve kemik iliği gibi dokular başarıyla nakledilebiliyor. Bir kişi organlarını bağışlayarak birçok insana yaşama şansı verebiliyor.

Organ bağışını kimler yapabilir?

1979 tarih ve 2238 sayılı yasa gereği organ bağışı yapılabilmesi için 18 yaşını doldurmuş olmanız ve bu dileğinizi iki tanık huzurunda sözlü olarak yapmanız, ayrıca bunun bir hekim tarafından tasdik edilmesi yeterli oluyor. Bunun için en yakın sağlık kuruluşuna başvurarak "Doku ve organ bağış belge"nizi alabilirsiniz.

Organ alımı nasıl gerçekleştirilir?

Organlarınızın alınması işlemi, konunun uzmanı doktorların bulunduğu Sağlık Bakanlığı ve Üniversite Organ Nakil Merkezleri'nde gerçekleştiriliyor. Organ bağışında bulunduğunuz takdirde organ bekleyen hastalara yaşama şansı verebilmeniz için "Bağış belgenizi" bir kimlik gibi sürekli yanınızda bulundurmanız ve bu konuyla ilgili olarak yakın akrabalarınıza bilgi vermeniz gerekiyor.

Dinimizce bir sakıncası var mıdır?

Diyanet İşleri Başkanlığı organ bağışının dinimizce bir sakıncası olmadığını açıkladı.