Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Ali Zırh yazdı: Neuralink’e dair neler biliyoruz

Etrafımızdaki insanlardan nesneye, doğaya, düşünceye, teknolojiye kadar soyut ve somut her şey zamanla değişime uğruyor.
Ve bizler de bu değişimin bir parçası olarak, hayatımıza neler getireceğini merakla takip ediyoruz...
Bu konulardan biri de, Elon Musk’ın birçok nörolojik hastalığın tedavisinde kullanılmasını hedeflediği, bugün sadece hayvanlarda denenen, insan üzerinde henüz bir uygulaması bulunmayan, iddialı projesi Neuralink...
İnsan ve bilgisayar arasında doğrudan bağlantı kurması amaçlanan Neuralink çipinin Parkinson, hafıza kaybı, işitme eksikliği, uykusuzluk sorunu, depresyon, anksiyete, görme bozukluğu, felç gibi çeşitli nörolojik sorunların ve omurga yaralanmalarının tedavisinde kullanılması hedefleniyor.
Peki bu teknoloji şu an hangi noktada?
Neuralink’in vadettiği bu değişimin içerisinde neler var?

Beyin pilleri mi yoksa Neuralink mi

Neuralink projesi, uzun yıllardır gerek beynin yüzey kısmından, gerekse de beynin derin bölgelerinden değişik boyut ve özellikte elektrotlar yerleştirerek bilgi toplama, hatta bazı durumlarda beyne elektrik verme çaba ve uygulamalarının en yeni örneklerinden biri.
Bugün için Elon Musk’ın teknolojisinde, mevcut özellikler data toplamaya ve kayıt yapabilmeye yönelik.
Ancak, elde edilen kaydın nasıl depolanacağı ve tekrar nasıl kullanılabileceği konusunda soru işaretleri var. Beyin günümüzde elektrik akımı verilerek üç şekilde uyarılabilir.
Bunlardan birincisi “Transkranial Manyetik Stimülasyon” denilen yöntemle kafatasını açmadan, bir başlık yardımıyla beyne dışarıdan elektromanyetik dalgalar gönderilmesi...
İkincisi “Kortikal Stimülasyon Tekniği” denilen yöntem. Bu yöntemle beyin yüzeyine yerleştirilen elektrotlardan elektrik akımı verilir.
Üçüncü olarak ise bugün başta Parkinson olmak üzere bazı hareket bozuklukları hastalıklarının tedavisinde uygulanan, beynin derin kısımlarının uyarılmasına fırsat veren “Derin Beyin Stimülasyonu” yöntemi...
“Nörostimülatör” adı verilen cihazlarla dışarıdan şarj edilebilen bu teknoloji, insan üzerinde klinik olarak hali hazırda uygulanıyor.
Halen kullanılan nörostimülatörlerin, Neuralink gibi kafatası cildi altına yerleştirilen ve hacim olarak daha küçük versiyonları da şu anda klinik uygulamalarda ve kullanılma aşamasına çok yakın.
Beyin pili teknolojisinin gelecekteki versiyonu olarak da isimlendirebileceğimiz Neuralink’le ilgili heyecan veren nokta, bilgi transfer edilebilir bir teknolojiyi bugün 1024, yarın ise çok daha fazla sayıda elektrotu bir arada kullanabilerek yapabiliyor olmak ve beyinden bilgi toplama konusunda hızlı ilerleyebilmek.
Şu andaki gerçekçi hedef ve planlar da bilgi toplama üzerine olmalı ve zaten o şekilde gerçekleşebiliyor.
Elde edilen bilginin ne şekilde kullanılabileceği ya da geriye yüklenip yüklenemeyeceği ise henüz bilinmiyor.
Gelelim hastalıklar konusuna... Günümüzde işitme ya da görme engeli olan hastaların işitme ve görme yolları üzerine elektrotlar yerleştirerek bu yolları uyarabilmek, görsel veya işitsel yetilerine katkıda bulunabilmek mümkün.
Bugüne kadar yapılan çalışmalar, omurilik felçli hastaların da omuriliklerinde ya da omurilikten çıkan ve adalelere giden sinirlerinde bazı bölgeler uyarıldığında felçli kaslarının çalıştırılabildiği ve bazı hareketlerin yaptırılabildiğini gösteriyor.
Basına yansıyan son bilgiler, önümüzdeki 6 yıl içinde sonlandırılması planlanan benzeri bir çalışmanın, Neuralink projesi paralelinde FDA onayını aldığını söylüyor.
Bu konudaki çalışmalar hızlı şekilde ilerliyor yani.
Ancak beyne çip takıp toplanılan bilgilerle omurilik felçli bir hastanın yürümesi konusunda nasıl yol alınabileceği meselesi şimdilik bir muamma gibi görünüyor. Bunun yanı sıra, “Hafıza nakli olacak mı, sanal hafıza hükmedecek mi” gibi sorular da merak ediliyor.
Bugün için okuduklarımızdan anladığımız projeyi yürüten ekibin bunlardan çok uzak olduğu, şu anda data toplama özelliğine odaklandıkları anlaşılıyor.

Neuralink’in beyin pillerinden farkı

Neuralink direkt kafatasında cilt altına yerleştiriliyor ve çok sayıda ince elektrotla beynin yüzeyini uyarıyor.
Günümüzde kullanılan beyin pilleri ise, beynin derin bölgelerine yerleştirilen iki adet elektrotla bu elektrotları pil cihazına bağlayan uzatma kabloları ve pilin gövdesinden oluşan bir elektronik düzenekten oluşmakta.
Elektrot kısmı beyin içine yerleştirilmekte ve uzatma kabloların yardımıyla cilt altından göğüs kafesinin üst kısmına yerleştirilen pile bağlanmaktadır.
Operasyonun tümü aynı Neuralink teknolojisinde olduğu gibi lokal anestezi altında ve hastalar uyanık olarak yapılıyor.
Şu an kullanılan sistemde, hastalar sadece operasyonun son aşamasında, pilin gövdesi göğüste cilt altına yerleştirilirken acı duymamaları için uyutulmaktalar.
Bir diğer fark ise Neuralink teknoloji cihazının 24 saatte bir şarj ediliyor olması. Günümüzde kullanılan ve şarj edilen beyin pillerinde ise 1-2 haftada bir şarj edilme gereksinimi duyuluyor ve pil ömrü 20-25 sene civarında.