Bebeklerde göz sağlığı

Yeni doğan bir bebeğe ilk yapılacak muayenelerden birisi de göz muayenesidir. Konjenital göz hastalıkları doğumdan itibaren problem yaratabilirler. Ebeveynler olarak gözde ilk dikkat edeceğimiz bulgulardan bir tanesi enfeksiyondur. Doğum kanalında göze bulaşan mikroorganizmalar konjonktivit adı verilen gözün yüzeyel tabakasının iltihaplanmasına neden olabilirler. Konjonktivit olduğunda göz kapaklarının birbirine yapışması, kızarıklık ve koyu sarı yapışkan salgı görülür. Tedaviye çok iyi yanıt verir, 5-6 günlük antibiyotikli damla ile tedavi edilebilir.

Bazen bu konjonktivit tablosunun nedeni gözyaşı kanallarının tıkanık olmasına bağlı olabilir. Göz kapaklarının içinden salgılanan gözyaşı gözün yüzeyinde birikmiş olan toz ve mikropları üst ve alt kapağın burun tarafındaki deliklerinden alarak ince gözyaşı kanalıyla buruna gönderir. Yeni doğanda sık karşılaştığımız gözyaşı kanalı tıkanıklığı genellikle bu kanalın alt seviyesinde buruna açıldığı yerdeki oluşumun, yani buruna açılmanın henüz teşekkül etmemesinden kaynaklanabilir. Bu bebekleri antibiyotikli damlalarla tedavi ederken beraberinde kanal masajı yaparak tıkanıklığın açılmasını mekanik olarak sağlayabiliriz. Birkaç kürlük tedaviye rağmen iyi yanıt alamazsak küçük bir sonda vasıtasıyla gözyaşı kanalını açabiliriz. Bu işlem basit olmakla birlikte ailenin çekincesiyle çok geciktirilirse sakıncalıdır ve ileride yapılacak işlemi zorlaştırmaktadır. Gecikme halinde bu işlem ancak bebeğe anestezi yaparak gerçekleşebilir. Fazla gecikmeden, uygun zamanda sonda yapmakta fayda vardır.

Şimdi sizlere çok sık karşılaştığımız bir konu hakkında bilgi aktarmak istiyorum. Anne diyor ki; ‘Bebeğimin gözleri kayıyor ve bana çevremdekilerin söylediklerine göre bebeklerin gözünün kayması normalmiş, zamanla da düzelirmiş’. Bu gerçekten de genel bir kanı olmakla birlikte çok mu çok yanlıştır. Bebeklerin gözlerindeki kaymanın önemli nedenleri olabilir ve bebeğin hayatını tehdit edebilecek hastalıklar olabilir. Örneğin göz içersindeki bir tümör kendini sadece göz kaymasıyla belli edebilir ve bu tümöre ‘Retinoblastoma’ denir ve erken fark edebilirsek bebeğin hayatını kurtarabiliriz. Göz kaymasına neden olabilecek diğer hastalıklardan biri de konjenital katarakt olabilir. Konjenital katarakt bebeğin gözünde kaymaya neden olabildiği gibi göz bebeği içinde dikkatli bakıldığında beyaz bir lekelenme de fark edilebilir. Katarakt tek gözde ya da iki gözde olabilir ve hastalığın teşhis edilme zamanı (bir gün bile çok önemli olabilir) ve operasyonun erken yapılmasının bebeğin görme kapasitesinin gelişebilmesine çok katkısı olacaktır. Eğer bebeğin tek gözünde katarakt varsa ve bunun fark edilmesi 3–4 ay gecikmişse kataraktlı göze yapılan operasyon ne kadar başarılı olursa olsun görme keskinliğindeki artış tatmin edici olmayacaktır.

Gözü kayan bir bebekte rastlayabileceğimiz başka bir problem de kırma kusurudur. Kırma kusuru demek; çocuğun hipermetrop, miyop ya da astigmatı olduğu anlamına gelir. Eğer bu kırma kusuru önemli miktarda ise bebeğin doğduktan sonra olması gereken görme sisteminin gelişimi olamayacak ya da eksik olacaktır. Bazende kırma kusuru bir gözde daha fazla olabilir.

Bu durumda beyin her iki gözden gelen görüntünün farklı boyutlarda olmasından dolayı ya çift görmeye başlayacak ya da büyük dereceli gözden gelen çarpık imajı yadsıyacak ve görmezden gelecektir. Çift görme çok rahatsız edici bir problem olduğundan bebeğin beyni, çift görmek yerine kötü gözden gelen görüntüleri algılamamayı tercih edecektir biz bu hastalığa ambliyopi ya da göz tembelliği diyoruz. Göz tembelliği olan gözde sıklıkla kayma da meydana gelebilir. Göz tembelliğinin tedavisinde de geç kalmak tedaviyi güçleştirmekte ve hatta 5–6 yaşından sonra tedavi imkânsızlaşmaya başlamaktadır.

Tedavi amacıyla tembel olan gözün kırma kusuru gözlüklerle giderilip o gözün beyne düzgün imaj göndermesi sağlanır ve sağlam olan göz kapatılarak tembel olan gözün daha fazla çalışması sağlanır. Bu tedavide tembel göz ile beyin arsındaki azalmış olan iletişimin artırılmasına çalışılır.

Bebeklerin kayan gözlerindeki en önemli hastalıklardan bahsettim fakat bu hastalıkları listelemeye kalkarsak bu satırlara sığdırmak zor olur. Sonuç olarak sevgili anneler, bebeğinizin kayan gözüne siz hiçbir hastalığı yakıştırmamakla duygusal olarak çok haklı olabilirsiniz fakat bırakalım bir şey olup olmadığına göz doktorunuz karar versin.

Herkese sağlıklı bebekler!

Dr. Zeki Tunç
Göz Hastalıkları ve Cerrahisi Uzmanı