30 milyonu etkiliyor

100 bin kadarı ise yeni doğum yapmış kadınlar. Küresel Sepsis Topluluğu’nun verilerine göre, dünyada her birkaç saniyede bir kişi sepsis nedeniyle yaşamını kaybediyor.

Küresel Sepsis Topluluğu’nu harekete geçiren ve deklarasyon yayınlamalarına neden olan faktörlerden biri de gelişmiş ülkelerde son on yıl içerisinde sepsisin her yıl yaklaşık yüzde 8–13 oranında artış göstermesi. Kalın bağırsak ve meme kanserinden ölümlerin toplamından daha fazla hasta sepsis nedeniyle kaybediliyor. Bu artış tesadüf değil. Artan yaşlı nüfus, tüm yaş guruplarında uygulanan daha riskli tıbbi müdahaleler, antibiyotiklere dirençli ve daha zararlı mikropların artması sepsisteki artıştan sorumlu. Gelişmekte olan ülkelerde ise beslenme yetersizliği, yoksulluk, aşılama eksiklikleri ve zamanında tedavi edilememe ölüme yol açıyor.

Sepsisin yaygın adı kan zehirlenmesi olsa da bu deyim yanlış. Sepsis, enfeksiyona karşı vücudun verdiği cevabın organlara zarar vermesiyle ortaya çıkıyor. Şok, organ yetmezlikleri ve özellikle de erken tanınıp tedavi edilmezse ölüme yol açıyor. Aşı, antibiyotik ve yoğun bakım uygulamalarındaki tüm ilerlemelere rağmen enfeksiyondan ölümün en sık nedeni. Sepsis olan hastaların yüzyde 30-60’ı hastanede ölüyor.

EL YIKAMA VE GENEL HİJYEN SEPSİSİ ÖNLEMEDE KİLİT ROL OYNUYOR

Küresel Sepsis Topluluğu da tüm ilgili taraflara, sepsise karşı eyleme geçme çağrısı yapıyor. 2020’ye kadar gelişme gündemlerine sepsisi de almalarını istiyor. Topluluk yeni yayınladığı deklarasyonda, yine 2020 yılına kadar genel hijyenin ve el yıkamanın, temiz doğum, sıhhi temizlikte iyileşme, beslenme, temiz su ve yoksul bölgelerde risk altındaki hastaların aşılanmasıyla sepsis sıklığının en az yüzde 20 oranında azaltılacağını söylüyor.

SİVİLCE BİLE YETEBİLİR

Sepsis aslında kimseye uzak değil. Bir sivilce, diş apsesi, çok şiddetli kalp krizi, ağır bir travma gibi organizmaya aşırı hasar verebilecek her hangi bir neden sepsis döngüsünü başlatabilir. Örneğin, bir trafik kazası sonrası akciğeri ezilen, solunum sıkıntısı gelişen bir hastada akciğer enfeksiyonu ardından sepsisin gelişmesi olasılığı bulunuyor. Veya gecikmiş apandisit vakalarında apandiksin patlaması sonrasında karın içinde enfeksiyon gelişmesi sonrasında sepsis gelişme olasılığı çok yüksek...

HEM KENDİNİZ HEM DE BAŞKALARI İÇİN ELLERİNİZİ TEMİZ TUTUN

Öldürücü bir hastalık olan sepsise dikkati çekmek için bugün Kemerburgaz Üniversitesi Medikal Park Bahçelievler Hastanesi Tıp Fakültesi’nde Sepsis’siz Bir Dünya adlı panel düzenleniyor. Panelde sepsisi anlatacak olan hastanenin Yoğun Bakımlar Koordinatörü Dr. Kadir Doğruer, sorularımızı şöyle yanıtladı:

Sepsis açısından kimler risk grubunda?

- Sepsis, yüksekten düşme, trafik kazası, miyokard enfarktüsü, ağır enfeksiyon gibi her hangi bir nedenle vücuda ciddi bir stres yaratan olaylar sonrasında gelişebilir. Bunların etkisiyle aktive olan bağışıklık sisteminin olumsuz yönde çalışarak bir veya daha fazla organ yetmezliğine neden olabiliyor. Sepsis bir hastalıktır. Enfeksiyonun uzantısı olmayabilir. Ancak sepsise enfeksiyon eşlik eder.

Kişisel önlemler almak mümkün mü?

- Temizlik ilkelerine önem vermek çok çok önemli. Bağışıklık mekanizmalarını baskılayacak alışkanlıklardan vazgeçilmeli. Amaçsız ve gereksiz antibiyotik kullanımıyla birlikte özellikle el temizliği ve tuvalet temizliğine dikkat edilmemesi sepsis gelişimini kolaylaştırıyor. Basit ancak sepsisi tanımak açısından önemli olan bazı bulguların (ateş yüksekliği, hızlı soluk alıp vermek, zihinsel aktivitede yavaşlama gibi) anlamlı olduğu bilinmeli.

Bağışıklık sistemi bu durumla neden baş edemiyor?

- Burada bağışıklık sisteminin baş edememesi değil, bağışıklık sisteminin aşırı aktivasyonu veya yanlış kodlanması sonucunda oluşan savunma amaçlı bir takım maddelerin organizmayı hasarlandırması sözkonusu. Organizmanın başına gelen her hangi büyük bir olay karşısında bağışıklık mekanizmasının şaşırması söz konusu. Sepsiste iç dinamikler ve dengeler bozuluyor. Sepsisin oluşmasında ileri derecede karmaşık bir takım döngüler söz konusu. Bütününde değerlendirildiğinde ise sepsis organizmanın tamamını ilgilendiren son derece karmaşık süreçler bütünü.

Sepsisle gelişen organ yetmezlikleri adım adım nasıl oluyor? Önce hangi organlar yetmezliğe giriyor?

- Sepsis bütün vücudu ilgilendiren bir hastalık. Başka bir deyişle dolaşıma geçen birçok toksinin yarattığı bir kaos. Böyle olunca, dolaşımın ulaşabildiği her organda bir sorun çıkabilir. Solunum, dolaşım, böbrekler, karaciğer, kalp hepsi kaotik süreçlerin şiddetlenmesi veya kontrol altına alınamaması sonucunda yetmezliğe girebilir.