200 çocuktan biri 'takıntılı'

Bu hastalığa 200 çocukta bir rastlanıyor. Çocuğun okul, akademik, sosyal işlevselliğini bozuyor. Takıntılar ergenlerde de çocuklardaki gibi 200 kişiden birinde görülüyor. Ergenlerde en sık görülen takıntılar aşırı el yıkama, kirlenme ya da bir şeylerin bulaşma takıntısı, kontrol etme, sayı sayma, sıralama, yürürken çizgilere basmama, sıralama, düzenleme, dokunma şeklinde ortaya çıkıyor. Acıbadem Maslak Hastanesi’nden Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı Dr. Arzu Önal, “Çocukluk çağında erkeklerde daha sık görülen takıntılar, ergenlik dönemine gelindiğinde kız ve erkeklerde eşit oranda görülüyor” diyor.
Çocuklardaki takıntı davranışlarıyla ilgili anne-babaların merak ettikleri hakkında bilgiler veren Dr. Arzu Önal, bu konuda sık sorulan soruları şöyle yanıtlıyor:

Çocuklarda takıntı görülür mü? Takıntı ile normal davranışı nasıl birbirinden ayırabiliriz?

İstenmeyen ya da istenmediği halde kişinin zihnine gelen yineleyici ve sürekli düşüncelere takıntı denir. Bu hastalığa 200 çocukta bir rastlanır. Çocuğun okul, akademik, sosyal işlevselliğini bozar. Eğer yemek yemekten kaçınma nedeni yemeğin temiz olmadığı ya da içerisinde ona zarar verecek şeyler içermesi ise takıntıdan şüphelenilebilir. Ya da yapılması için bir şeyi takıntı haline getirerek huzursuz olan çocukta da takıntı düşünülebilir. Fakat bunun nedeni sadece kendi isteğini yaptırmak amaçlı da olabilir. Bu iki durumu ayırt edebilmek için diğer durumlardaki davranışlarını da göz önünde bulundurarak değerlendirmek önemlidir. Eğer takıntıdan şüphelenilen davranışına huzursuzluk eklenmiyor ve her zaman aynı konu üzerinde odaklanmıyorsa takıntı hastalığından uzaklaşılabilir. Klinik ortamda bütüncül olarak değerlendirmek bu anlamda önemlidir.

İki yaş çocuklar için özel bir dönem. “Hayır” lar üzerine kurulu bu dönemde takıntı olur mu? Yaşın küçük olması takıntı olmayacağı anlamına gelir mi?

Bu yaşta takıntı hastalığı görülmez denilebilir. Ailesinde çok fazla sayıda takıntı hastalığı, kaygı bozukluğu, panik atak v.s gibi psikiyatrik hastalıkların bol miktarda bulunduğu olan çocuklarda çok nadir de olsa takıntı bulguları görülebilir. Bulgu düzeyindedir hastalık olarak kabul edilmez. Büyüme ile birlikte yürüme, konuşma, kendini ifade edebilme, tuvalet alışkanlığı kazanabilme gibi otonom fonksiyonların kazanıldığı bu dönemde, artık birçok şeyi yardımsız başarabildiğinden “hayır” sıklığı ve kendi kararlarını dayatma haline sık olarak rastlanır.

Çocukların sürekli oyuncak istemesi, aynı oyuncaktan onlarca aldırması bir bozukluk mudur? Aileler bu konuya nasıl yaklaşmalıdır?

Çocukluk çağı sınırların belirlendiği ve kişiliğin gelişme gösterdiği en önemli dönemdir. Hem kendi sınırlarını belirlemeye çalışır hem de anne-baba ya da bakım verenin sınırlarını da kendi kafasında netleştirmeye çabalar. Limitler belirlenmezse çocuklar bu bana yeterli kavramını oluşturamaz. Her zaman oyuncak alınamayacağını, bir sınırlamanın olduğunu öğrenmelidir. Anne, baba, babaanne, anneanne, dede v.s hediyelerle olan kısa da olsa mutluluğu çocuklara yaşatmak ister. Ancak hediyeler arttıkça çocuğun onlarla ilgilenme ve sıkılma süresi gitgide kısalır. Hiçbir şeyden memnun olmayan, hep “daha, daha” bekleyen doyumsuz bir çocuk haline gelir.

• Çok oyuncak vermek onun siz daha fazla sevmesine neden olmaz
• Pahalı ya da onun için önemli oyuncakları hak ettiğine inanmasını sağlayın
• Alışverişe çıkarken evde kuralları belirleyin. “Yalnızca bir tane bir şey alabilirsin” ya da “Bugün oyuncak almak yok” gibi.
• Ödül koyun. Bekleme, sabretme, hak etme ve değerini bilme gibi kavramları öğrenmesi için anlayabileceği bir zaman diliminin sonuna ödül olarak koyun. Doğum günü, okulunun kapandığı zaman, karnesinin hep gülen yüz gelmesi gibi zamanlar olabilir.

Tırnak yemek, saç yemek, sürekli yemek yemek çocuklarda takıntı davranışı olarak nitelendirilebilir mi?

Bunlar takıntıdan çok huzursuzluk ve kaygı belirtileridir. Altta yatan nedene odaklanılması en doğru yaklaşımdır. Mutsuz olan, kendini okul, ev, arkadaş ilişkileri, kardeş ilişkileri, ders başarısı gibi alanların herhangi biri ya da daha fazlasında yetersiz hisseden çocuklarda görülebilir. Bu alanlar dikkatle değerlendirilmeli ve esas neden çözümlenmelidir.

Takıntıların tedavisi nasıl yapılıyor? Aileye düşen görevler nelerdir?

Çocukluk çağında takıntı tedavisi sıklıkla oyun terapisi, grup terapisi, bireysel terapi, aile terapisi, bilişsel davranışçı terapileri kullanılarak yapılır. Çocuğun yaşına, sıkıntısının ciddiyetine ve günlük aktivitelerindeki bozulmanın derecesine göre ilaç kullanımı da düşünülebilir. Ailenin desteği ve düzenli terapi alması önemlidir.