Resimlerimde üç milyon fırça darbesi var

Babam ilkokul öğretmeniydi. O yüzden Denizli’de çok köyü gezdik. Çallıyım ben, orası kıraç bir arazidir. Tepelerde uçurtma uçurturduk. Gönen Köy Enstitüsü’ne gitmem de köyle ilişkimi güçlendirdi. Bizim okulun gül bahçeleri vardı göz alabildiğine uzanan. Nisan’da her sabah gül toplardık, okul da onları gül fabrikalarına satardı. O güllerin resimlerini de yaptım ama eşim, “O pamuk bahçesi mi?” dedi. Demek daha zamanı var, deyip bıraktım; pamuk toplayanları yaptım. Gül, hayatımda bir nirengi noktasıdır. Hocamın da adıdır. Allah selamet versin, Gönen’deki hocam İsmail Gülamber, “Evladım, sen bundan sonra resim yapacaksın” dedi. Beni keşfeden Gülamber Hocam’dır. Hoca, beni resim eğitimi için Çapa Eğitim Seminerleri’ne gönderdi. 58’de iki arkadaş trene bindirdiler bizi, hadi İstanbul’a... 13-14 yaşında çocuklarız; yol, iz bilmeyiz. İstanbul’a ilk geldiğimi anı hiç unutmuyorum. Her yeri yemyeşil gördüm. Gece gelmiştim çünkü. Malik Aksel, İlhami Demirci gibi çok iyi hocalardan ders aldık. Ben girdiğimde Mustafa Ayaz mezun olmuştu. Onun resimlerini gösterirdi hocamız, “Bakın ne güzel resimler” diye. Ona hala hayranlığım vardır. Ben müzik ve resimde çok yetenekliydim. Çapa’da müziği hiç bırakmadım ya da müzik beni bırakmadı. Okulda o zaman bana trompetle İstiklal Marşı çalmayı öğrettiler. Bir arkadaşımız vardı, çok girişkendi. O ayarladı, Yenikapı’da sahneye çıktık. Bağlama çaldım.

ATATÜRK PORTRESİ DE YAPTIM

Gazi Üniversitesi’ni bitirdim, resim öğretmeni olarak Akşehir’e gittim. Kafam, soyut, kübist resimle dolu, öyle yetiştirildim. Bana göre bir ressam çok iyi portre yapmalı. Öğretmen arkadaşım İsmet Şen ile Nasrettin Hoca’nın göle yoğurt çalmasından başlayıp bütün fıkralarını 80’e 120 boyutunda yağlıboya resimledik. Bayağı uğraştık ama çok sevildi. Akşehir Derneği, Akşehir’in zenginleri çoğunu satın aldı. Benim için ikinci önemli etap, Varlık Dergisi’nde resimlerimin yayımlanmasıydı. Gönderdiğim resimler iki defa kapağa çıktı. Onlar beni çok motive ediyordu. Ama kaymakamın, okul müdürünün portresini yaparsan “Vay be!” dedirtiyordu. Ben de bunları yaptım. 19 Mayıs’larda asılan büyük Atatürk portresi de yaptım ben. Ne yapacağız, resim öğretmeniyiz; işimiz gücümüz öyle.

FIRÇALARIM
Her birini tek tek tanırım

Boya, fırça ve ressam üçlüsü arasında çok önemli bir ilişki vardır. Mesela boyanın bir kıvamı vardır, yumuşak fırça onu kabullenmez, sürdüğünüz zaman fırçanın tuval üzerinde şöyle bir yaylanması lazım. Atölyemde geniş bir fırça koleksiyonum var. Bir kere hiçbirini atamıyorum. Bunların içinde neredeyse 1996’da aldığım fırçalar var. Bir film çekerken, çobana bir koyun başı getirdiler. Baktı, “Bu bizim koyunumuz değil” dedi, dehşet içinde kaldım. Ben de o çoban gibi fırçalarımın hepsini tanıyorum, nereden ne zaman aldığımı hatırlıyorum. Bazılarını Amerika’dan aldım. Fırça satılan yerleri dolaşıp satın almak en büyük zevkim. Oğlum Amerika’da tiyatro master’ı yapıyor, maşallah çok iyi. İdeali Broadway’de oynamak.

TEKNİĞİM
Elim fabrika gibi olmuş

Doğayı, yukarıdan ve toplu görme isteği var bende. Klasik resimlerin bir kolaylığı vardır. Öndeki beş-altı kişiyi ayrıntılı yaparsın, arkasını da tozlar arasında yedirirsin. Ama tepeden baktığınızda her yeri net yapmak zorundasınız. Bu da benim resimlerime çocuksu havayı, minyatürü getiriyor. Bir resmi yapmam aşağı yukarı bir hafta sürüyor. Selçuk Altan’ın hesabına göre, 50x60 boyutlarında bir resmimde 3 milyon fırça darbesi varmış. Elim artık fabrika gibi olmuş. Sol elim pıt pıt kendiliğinden çalışıyor, alışmış.

BAĞLAMA
Pavyonlarda çıktım, babam kızdı

Askerden sonra devlette öğretmenliğe devam etmek istemedim. Kalktım İzmir’e gittim. Bir kolejde öğretmenlik işi buldum. Ressam arkadaşım rahmetli Bilal Erdoğan ile Karşıyaka’da atölye kurduk. Adı, Büyük Kümes’ti. Eski bir Rum eviydi. Orada Bilal ile resim yapmayı sürdürdük. Yatılı okuduğum için devlete borcum vardı. Beni yakalayınca öğretmenlikten attılar. Hayatın acı gerçeğiyle karşı karşıya kaldım, hiç param yoktu. İzmir Fuarı’nda dekor yaptım, tabelacılık yaptım. Bir gün, tanıdığım solist bir çocuk geldi, “Hocam, ekip kuruyorum. Baş bağlama olur musunuz?” Ne yapayım, “Olurum” dedim. Bir grup kurduk. Turuncu, karpuz kollu, kordonlu ve parıl parıl parlayan bir gömlek, altında siyah bir pantolon ama kemer 12 santim. Sünnet düğünlerine gidiyoruz, fuarda Akasyalar Çay Bahçesi’nde sahneye çıkıyoruz. O zaman Beyaz Kelebekler had safhada meşhur oldular ve de sahneye hareket getirdiler. Getirmez olsalardı. Patron bizim menajere demiş ki, “Siz kazık gibi duruyorsunuz. Bak, adamlar ne güzel yapıyor!” Biz de üç adım öne üç adım arkaya hareketlerle bayağı bir koreografi yaptık. Sahneye “Heyy” diye bağırarak giriyorduk. Kadınlar matinesi bilmem ne sahne yıkılıyor! İzmir’de yazlık sinemalarda, pavyonlarda bir yıl böyle devam ettik. Babam duymuş, “Oğlum yapma. Pavyona kadar da olmaz ailemize yakışmaz canım” dedi. O defteri öylece kapattım.

KAMERAMANLIK
Görüntü avcılığı yaptım

TRT’nin, güzel sanatlar mezunu, askerliğini yapmış eleman ilanını gördüm. Hemen geldim Ankara’ya. TRT’nin kameramanlık sınavına girdim. Kamerayı hiç bilmiyordum. Sınavda sordular, ne yapıyorsun? İşte resim öğretmeniyim. “Peki” dediler, “Eline bir bavul versek Kızılay’da taşıyabilir misin?” “Tabii taşırım” dedim. “Peki, bir partiye üye misin?” “Yok canım, siyasetle hiç ilişkim olmadı.” Ama 68 hareketinden çok etkilendik. Çapa’dayken Demokrat Parti’ye karşı yürüyüşlere katılmıştım. 72’de kamera asistanı olarak TRT’ye girince bir daha hiçbir yürüyüşte falan yer almadım tabii. TRT’ye girince resmi de bıraktım. Artık hayalim rejisör olmaktı. Kameramanlık, avcılık gibidir. Havada uçan bir martıyı yakalayacaksın zoom’la. İyi bir kameraman olduğumu söylerlerdi. Metin Erksan, “Dünyada bir tek sen varsın, resim okuyup da kameramanlık yapan” derdi. Bu arada pat diye bir yere verdiğim bir resmim ödül aldı. O zaman yeniden resme döndüm. Dönmemek mümkün değildi zaten. Portakal bahçelerini çekmek için Mersin’e gitmiştik. Orada gördüklerim kafamda güzel bir resme dönüştü. Anadolu’da ilk yaptığım tablo, portakal toplayanlardır. Portakal ağaçları ve toprak yukarıdan görünüyordu. Çay bahçeleri, zeytin toplayanlar diye kamerayla avladığım görüntüleri seri şekilde tabloya dönüştürdüm o hızla.

BANKER FURYASI
Adaşım diye para yatırdım battım

75’teki sergiye kimse ilgi göstermedi. Ama 79’da açtığım sergi yaşamımda bir dönüm noktasıydı. Zafer Çarşısı’ndaki Güzel Sanatlar Galerisi’nde açtık sergiyi. Açılış kokteylinde, birden yan kapıdan siyah pelerinli, uzun boylu bir adam girdi. Paris Büyükelçisi rahmetli Adnan Bulak’mış. Meğer Dışişleri Bakanlığı resim alırmış. Sağdan sayıyor, bunu, bunu alıyoruz! Millet bizi seyrediyormuş, “Ulan” demişler, “Satıldığına göre bir şey var bunda.” Onlar da soldan başladılar almaya. Birdenbire, 35 resmin 20’si satılmış oldu. Ben havalardayım. Şahane filan derken olay bitmedi. Ertesi gün Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk’ün eşi Emel Korutürk, öbür salondaki Hamit Görele Sergisi’ne geliyor. Geçerken benim resimleri görüyor, “Kim bu çocuk?” diye soruyor, “Yalçın Gökçebağ” diyorlar. “Ne kadar iyi bir ressammış bu” diyor. Sonra beni arabayla aldırdı. Emel Hanım’ın oturma odasına kadar götürdüler beni. Sonra, “Evladım, çok güzel resimlerin, sende istikbal var” dedi. Sohbet ettik. Küt diye 19 Mayıs 1979’da evime geldi. Şövaledeki resmi satın aldı. Ondan sonra Dışişleri ve Emel Hanım’ın desteği beni aldı, bir yere oturttu. Bizim ev, elçilerden geçilmiyordu. Resimler yetişmiyor bile. 81’de Vakko’da açtığım sergide nasıl bir satış oldu, inanılmaz. O tarihte banker olayları vardı. Özellikle oraya para yatıran hanımlar benden resim alıyorlardı. Bu banker furyası sanata çok yaramıştır. Fakat ben de adaşım diye Banker Yalçın’a para yatırdım, battım. Sonra borsada da verdim. Şimdi akıllandık artık.

ELEŞTİRİLER
“Çiçek böcek resimleri yapıyor” dediler

Bir tablom ilk defa 1979’da DYO’dan ödül aldı. Hoşuma gitti tabii. O resmi buldum, müzayedelerden geri aldım. Kendi resimlerimi topluyorum, ne yapayım. Bazen değişiyorum, “Yenisini ver Hocam, şu eskiyi al” dediklerinde “Aman ne güzel” diye alıyorum. Onlar da memnun. Ressam arkadaşlar önce yaptığım işleri çok beğendiler ama o resimleri yapmaya başlayınca bazılarının tavrı tamamen değişti. Kayhan Keskinok, Turan Erol ve Zafer Gençaydın haricinde ressam arkadaşlarım beni yalnız bıraktılar. “Halkın istediği gibi çiçek böcek yapıyor” dediler beğenmeyenler. Ben halkın istediği resmi bilmeyen adam mıyım? Halkın istediği resim, gökyüzü, dağlar, dereler, ördek bilmem ne... O ayrı bir özellik. Onlara göre ben çağdaş olmayan bir ressamım. Ben hiçbir zaman moda olan resmi yapmamışım. Yahu resimler satılıyor, bunda benim suçum mu var? Nasıl böyle bir mantık olabilir? Satarsın suç, satmazsın suç. Ben hayata hep iyimser baktım. Aldırmadım ne dediklerine.

İŞARET KOYARIM
Resimlerimi kopyalamak imkansız

Her resmime bir işaret koyarım. Ama o işareti kimse bilmez. İşaret dediğim, başkasının anlayamayacağı çok kolay bir şey. Benim resimlerimin kopyası imkansız. Yani bire bir yapmaları mümkün değil. İşin sırrı fırçalarda. Kendim inceltiyorum fırçalarımı. O fırçanın tuşelerini, yani tuvale değdiği anda bıraktığı izi benden başka kimse bilemez ki. Benim resmimi kopyalayacak adamın o fırçayı yapması, aynı malzemeleri kullanması ve aynı fırça darbeleriyle resim yapması gerek. O da mümkün değil. Ancak pirinç üzerine Kuran’ı Kerim yazanlar gibi çok titiz birisi çıkacak da o yapacak.

PAZARLIK SEVMEM
Pazardan patlıcan mı alıyorsun!

Pazarlık yapılmasından hoşlanmıyorum. Eskiden Vakko’yu örnek verirdim. Orada pazarlık yapılmazdı. Alacaksan al, almayacaksan git. Resimde de pazarlık yoktu. Sonradan ne olduysa oldu, bir pazarlık furyası başladı. Sanat fuarına katıldığımda bir beyefendi geldi. 50x60 resimler o zaman 12.5 milyondu. “7.5 milyon vereyim” dedi. Biraz ısrar edince dayanamadım; “Ya pazardan patlıcan mı alıyorsun?” dedim. Adam da “Evet” dedi. Gayet pişkindi. Ona nasıl bozuldum. “Burası pazar değil, o zaman git pazardan patlıcan al kendine” dedim. Adamı kovmuş oldum. Adam da “Yazıklar olsun size” filan diyerek gitti. Sanatın pazarlığı olmaz.