Rahim ağzı kanseri

Sitoloji, toplum ve hekimler için yeni sayılabilecek bir konu. Oysa özellikle kanserle mücadelede sitoloji, pratik, kolay uygulanır, ekonomik tanı deÄŸeri olan bir yöntem. Sitolojinin iki bölümü var. Biri PAP testi (smear diye de biliniyor) diÄŸeri iÄŸne aspirasyon biyopsisi ile meme / tiroid nodüllerinin iyi ya da kötü huylu ayrımı.GeliÅŸmiÅŸ ülkelerde, rahim aÄŸzı kanserlerinin erken dönemde yakalanması hedefiyle uygulanan PAP testi bugünkü konumuz. Uluslararası Sitoloji Akademisi eÄŸitim Komisyonu BaÅŸkanı Sitopatolog Prof. Dr. Nadir Paksoy sorularımızı yanıtladı:* PAP testinde hangi hücreleri inceliyorsunuz?Rahim aÄŸzı sıvısına dökülen hücrelerden topluyoruz. Hücreleri lam denilen laboratuvar camına sürerek mikroskop altında inceliyoruz. Hücrelerdeki deÄŸiÅŸikliklere, bozukluklara bakarak rahim aÄŸzı (serviks) kanserine dönüşüp dönüşmeyeceklerini erken dönemde görüyoruz. * PAP için hücreleri kimler alabilir?Kadın hastalıkları ve doÄŸum uzmanları, aile hekimleri, ana çocuk saÄŸlığı polikliklerinde bu konuda kurs görmüş hekimler alır.* Hasta için zor bir iÅŸlem mi?Hayır. Pamuklu çubuklara benzer özel çubuklarla rahim aÄŸzındaki sümüksü sıvıdan örnek alınır. Laboratuvar camına sürülür. Cam üzerine ilaç sıkılarak (bozulmaması için) özel kutularına yerleÅŸtirilir. Sito-patoloji laboratuvarına yollanır. Laboratuvarda patoloji ve sito-patoloji uzmanları inceler. Sitopatoloji, patolojinin üst uzmanlık dalıdır. Hücre düzeyinde kanser tanısı koymayı amaçlar. Pap testinin sito-patoloji ya da sitoloji deneyimi olan patologlarca incelenmesi doÄŸruluk yüzdesini arttırır.* Testin yararı nedir?Batı ülkelerinde 35 yaşından sonra her kadın yılda 1 kez yaptırır. Bu sayede rahim aÄŸzı kanserini erken dönemde yakalama ve kansere dönüşmeden daha basit yöntemlerle tedavi etmek mümkün. Halk arasındaki deyimiyle yakma, dondurma, sadece yaralı bölgeyi çıkartma (konizasyon, LEPP) gibi basit tedavi yöntemleri var.* Erken dönemde yakalanırsa kansere dönüşmesi nasıl engellenir? Kanser olmayan ancak tedavi edilmezse ileride kansere dönüşme tehlikesi olan hücre bozulmalarına tıp dilinde ‘displazi’ denir. Bunun da düşük ve yüksek (hafif, orta, ağır) gibi dereceleri var. Tedaviyi kadın hastalıkları ve doÄŸum uzmanı bozukluÄŸun hafif-ağır oluÅŸuna göre planlar. * PAP testi ile hücre bozukluÄŸunu yakalama oranı nedir? Her Pap testi’nde mutlak bir ‘hücre bozukluÄŸu’ çıkacak endiÅŸesi yersizdir. Hiçbir ÅŸikayeti olmayan kadınlarda, erken dönemde bozuklukları (displazi) yakalama oranı 200-250’de 1’dir. Bunun önemli kısmı ‘hafif bozukluk’ derecesindedir ki altta yatan iltihabın, küçük yaranın (erozyon) tedavisi ile ‘hafif bozukluk’ kaybolur.* Aynı testle baÅŸka hastalıkların da tanısı konabilir mi? Pap testin ana amacı erken dönemde rahim aÄŸzı kanserini teÅŸhis edebilmek. Ancak mantar, uçuk virüsü, rahimde hastalık oluÅŸturabilecek siÄŸil virüsü gibi mikroplara yönelik tanıya varmak mümkündür. Ayrıca hormonal yapıya / yumurtlamaya iliÅŸkin fikir verebilir. * Türkiye’de testin yaygınlığı ne kadar?Türkiye’de üniversite hastaneleri ve sosyoekonomik düzeyin yüksek olduÄŸu bölgelerdeki özel klinikler dışında, arzu edilen sıklıkla uygulanmıyor. Bunun 3 ana nedeni var. Kadın-doÄŸum polikliniklerindeki yoÄŸunluk nedeniyle sadece şüpheli durumlarda alınması. Kadın-doÄŸum uzmanlarının PAP testine yaklaşımlarının farklı oluÅŸu. Sitoloji deneyimli patologların yeterli sayıda olmayışı. Hazırlayan: Mesude ERÅžANÂ