Plaj yetmez sokakta da güneÅŸten korunun

Bugüne kadar güneÅŸten korunmak yaz aylarında tatile gitmekle birlikte anılırdı. Ama artık ÅŸehirde, günlük hayatın içinde de dikkat etmek gerekiyor. Adını sıkça duyduÄŸumuz UVA ve UVB ışınlarının yanı sıra kanserojen UVC ışınları da yeryüzüne ulaÅŸmaya baÅŸladı. GüneÅŸe çıkılmaması gereken saatlerin sınırı sabah 10'a kadar indi. Uzmanlar uzun süre sokakta kalanların en az 10 faktörle korunması gerektiÄŸini söylüyor. Ozon tabakasını geçerek yeryüzüne ulaÅŸan üç ultraviyole (morötesi) ışın var. Bunlar UVA, UVB ve UVC. UVC ışınları son 5-6 yıldır ozon tabakasının incelmesiyle az miktarda da olsa yeryüzüne ulaÅŸmaya baÅŸladı. UVB ve UVC ışınları kanser yapıcı etkiye sahip. DiÄŸerlerine göre daha az zararlı görünen UVA'nın ise cilt üzerinde yaÅŸlandırıcı etkisi var. Deriyi bronzlaÅŸtıran, solaryum cihazlarında kullanılan da bu ışınlar. UVA güvenli gibi görünse de, UVB ile UVC'nin oluÅŸturduÄŸu kanserojen etkiyi 8 kat hızlandırıyor. Yani hücrede bir hasar baÅŸladıysa, UVA nedeniyle kansere dönüşme ve ilerleme hızı artıyor. O nedenle UVA'dan da korunmak gerekiyor. Bütün bu ışınlara maruz kalan insan cildi ise altı tip. Tip 1, Türkiye'de pek rastlanmayan, çok açık sarı saç, açık renk göz ve pembe-beyaz ten. Tip 6 ise Afrika kökenli siyahlar. Türkiye'de ağırlıklı olarak tip 3 ve 4'e rastlanıyor. Açık tenli, açık renk saçlı ve açık renk gözlü kiÅŸiler güneÅŸin zararlı etkilerini daha fazla alıyorlar. Cilt koyuldukça etkilenme de azalıyor. CÄ°DDÄ° YANIKLARDAN KAÇININAmerikan Hastanesi'nden Doç. Dr. Yasemin Oram akut, ÅŸiddetli güneÅŸ yanıklarını hiç istemediklerini söylüyor: ‘‘Kızarık ve su toplamış bir cilt, yüksek ateÅŸ ve halsizlik... GüneÅŸ artık çok yoÄŸun yeryüzüne ulaşıyor ve kendinizi böyle bir durumda bulmanız hiç de zor deÄŸil. Koruyucu kullanmadan yarım veya bir saat güneÅŸte yatmak yeter. Tabii bu cilt tipinize, mevsime ve nerede olduÄŸunuza göre deÄŸiÅŸir. Bahar aylarında güneÅŸ ışınları daha yatay gelir ve daha çok yakar. Çünkü kırılmalar daha fazla olur. Ãœstelik hava çok sıcak olmadığından farkında olmadan yanarsınız.’’ Ä°ki tip deri kanseri var. Melanom ve melanom dışı deri kanserleri. Melanom ÅŸiddetli güneÅŸ yanıkları sonucunda oluÅŸuyor. Çocukluk ve gençlikte geçirilen bu ciddi yanıklar ileride ortaya çıkabilecek öldürücü deri kanseri (melanom) riskini artırıyor. Çocukluktan itibaren hiç yaz tatili yapmayan ama iki kere güneÅŸe çıkıp, çok ÅŸiddetli, su toplamalı güneÅŸ yanığı olan biri her yaz güneÅŸe çıkan birinden daha fazla risk altına giriyor. Melanom dışı deri kanserinde kronik ve biriken ultraviyolenin etkisi var. Burada hayatınızın ne kadarını güneÅŸ altında geçirdiÄŸiniz önemli. Doktorların asıl korktuÄŸu tür melanom; çünkü öldürücü. NASIL KORUNMALI?Söz konusu cilt kanseri olduÄŸunda akla ilk gelen vücuttaki benler oluyor. Herkesin cildinde her sene benlerin sayısı artıyor. Bunda güneÅŸin yanı sıra doÄŸum kontrol hapları, gebelik, yaÅŸlanma gibi etkilerin de payı var. Uzmanlar ben sayısının artmasında korkulacak bir durum olmadığını söylüyor. Ama artan benlerin sınırlarının bozulması, hızlı büyümesi, etrafının kızarması, bende meydana gelen renk ve ÅŸekil deÄŸiÅŸimleri iyi gözlenmeli. Bunlar olduÄŸunda hemen bir hekime baÅŸvurmak gerekiyor. GüneÅŸin zararlı etkileri arttığından, artık gündelik hayatta da korunmak gerekiyor. Sabah iÅŸe gidip gün bitimine kadar kapalı mekanda çalışıyorsanız, sadece yolda korunmak için 10-15 faktörlü nemlendirici veya fondötenler yeterli. Günlük korunmada UVA'dan korkmaya fazla gerek yok. Pencereden bile UVA'nın bir kısmı geçiyor. Ama her gün tenis oynuyor, bisiklete biniyor, yüzmeye gidiyorsanız veya iÅŸ gereÄŸi sürekli dışarıdaysanız, o zaman minimum 20 koruma gerekli. EÄŸer gün içinde aşırı terliyorsanız ve duÅŸ yaparsanız yinelemek gerekir. Aksi halde sabah evde sürüp çıkmanız yeterli. NE SIKLIKLA SÃœRÃœLECEK?Tatil için kullanılan koruyucunun içinde UVA ve UVB koruması olması gerekiyor. Koruma faktörü deri tipine göre seçiliyor. Çok hassas olanlarda 60 faktör tercih edilebiliyor. Koruyucuyu ne sıklıkla süreceÄŸinizin hesabı ise şöyle yapılıyor: Diyelim ki cildiniz hiçbir ÅŸey sürmeden güneÅŸin altında durduÄŸunuzda 10-15 dakikada kızarıyor. 60 faktörlü koruyucu sürdüğünüzde bu süre 60x10 yani 600 dakika oluyor. Bu durumda eÄŸer terlemez ve denize girmezseniz, sabah bir kere sürmeniz yetiyor. Ancak koruyuculardaki su geçirmez (waterproof) ibaresine dikkatle yaklaÅŸmak gerek: Suda 10-15 dakika geçiriyorsanız önemli deÄŸil. Ama 1 saat kalırsanız, çıkınca mutlaka koruyucuyu yenilemeniz gerekiyor. GüneÅŸte belirli bir süre geçirdikten ve teninizin rengi hafif döndükten sonra faktörü düşürebilirsiniz. GÃœNEÅž DERÄ°DE NELERE YOL AÇIYOR?ÇillenmeYaÅŸlılık lekeleri de denen güneÅŸ lekeleri (Çilden daha geniÅŸ olur)Deride yüzeye yakın damar oluÅŸumlarıÖrümcek anjiomlarYaÄŸ bezeleri ve siyah noktalarDeride elastik liflerin kaybına baÄŸlı sarkmalarKollajen yıkımı (Kırışıklıklar) Prekanseröz lezyonlar (Kansere dönme riski olan kızarıklıklar. Elleyince hafif kabuklanma oluyor. Daha ileri dönemde sert, gri kabuklu kabartılar halini alıyor)GüneÅŸ alerjileriDeri kanserleriÇeÅŸme Meydanı’nda GüneÅŸten Korunma MerkeziVichy Laboratuvarları'nın 2000 yılında Deri ve Zührevi Hastalıklar DerneÄŸi'nin desteÄŸi ile baÅŸlattığı GüneÅŸten Korunma Merkezi çalışmalarına devam ediyor. Bu yılın ilk GüneÅŸten Korunma Merkezi 28 Haziran - 1 Temmuz tarihleri arasında ÇeÅŸme Meydanı'nda kurulacak. Ziyaretçilere burada kiÅŸisel analizler yapılıyor. Gelenlerin fototipleri belirleniyor, güneÅŸin cilt üzerindeki etkileri, riskler ve ışınların neden olduÄŸu zararlı etkiler anlatılıyor. GüneÅŸ nedeniyle yaÅŸlanmanın belirtileriGöz çevresinde oluÅŸan kırışıklar.Donuk ve soluk bir cilt.Pigment bozukluÄŸu, lekeli bölgelerin belirmesi.Derinin kalınlaÅŸması.Ciltte nem ve esneklik kaybı.10 yılda cilt kanseri katlandı1995 yılında yapılan araÅŸtırma sonuçlarına göre, son 10 yılda rastlanan cilt kanseri vakalarının sayısı geçen yıllara oranla yaklaşık ikiye katlandı. 1999'da Avrupa'nın 5 ülkesinde, 17 bin 487 kadınla yapılan yapılan bir baÅŸka araÅŸtırmanın sonuçlarına göre kadınların;Yüzde 50'sinin cildi güneÅŸe karşı çok hassasYüzde 21'i güneÅŸ alerjisi oluyor.Yüzde 48'i güneÅŸe ilk çıktığında güneÅŸ çarpması ve yanığı oluyor.Yüzde 27'si tatil boyunca sürekli güneÅŸleniyor.Yüzde 50'si tatil boyunca hep aynı koruma faktörlü koruma ürününü kullanıyor.Yüzde 100'ü UVA ışınlarının yol açtığı zararlar konusunda bilgisiz.Çocuklar 3 kat daha hassasYapılan araÅŸtırmalara göre çocuklar yetiÅŸkinlere oranla ortalama olarak 3 kat daha fazla ultraviyole ışınlarına maruz kalıyorlar. 18 yaşından önce güneÅŸ kapitallerinin yarısını tüketiyorlar. Çocuk yaÅŸta uzun süre ve sık sık güneÅŸe maruz kalmak yetiÅŸkin yaÅŸlarda cilt kanseri riskinin artmasına neden oluyor. Peki çocukları nasıl korumalı? Ä°ÅŸte tavsiyeler:3 yaşından küçük çocukları güneÅŸe çıkarmayın.Saat 10:00-16:00 arasında güneÅŸte kalmalarını önleyin.GüneÅŸten koruma ürününü her 2 saatte bir yeniden sürün.GüneÅŸteyken mutlaka tişört, ÅŸapka ve gözlük takın.Vücudunun susuz kalmasını önlemek için bol bol su içirin.Â