Perdeler indi kavga bitmedi

Ä°stanbul Åžehir Tiyatroları, BüyükÅŸehir Belediyesi’nin 86 yıllık ödenekli tiyatrosu olarak tarihi boyunca pek çok kriz yaÅŸadı. Ama bir biçimde hep kurumun içinde çözümler bulundu. Bugün bu iç sorunlar daha büyük, suçlamalar daha ağır ve çok yönlü.Son huzursuzluk iki sene önce Nurullah Tuncer’in genel sanat yönetmenliÄŸine, Kemal Kocatürk’ün onun yardımcılığına getirildiÄŸi gün baÅŸladı. Åžehir Tiyatroları sanatçıları Macit Koper, Orhan Alkaya ve BaÅŸar Sabuncu, yönetime bu ekibin getirilmesini protesto etti. Hatta basına verdikleri ‘protesto demeci’ nedeniyle disiplin kuruluna verildiler. Tuncer ve Kocatürk’ten oluÅŸan yeni yönetimin Necip Fazıl Kısakürek’in oyunlarını sahnelemek konusunda ısrarlı davranması ipleri büsbütün kopardı. Göreve ilk geldiÄŸinde Tuncer ekibinin oyuncu-yönetmen Mehmet Atak’ın iÅŸine son vermesi de tiyatro camiasında tepki uyandırdı. O günden beri soruÅŸturmalar ve davalar birbirini izledi. Åžehir Tiyatroları’nda tam bir ‘onlar ve biz’ ayrımı söz konusu artık. Tüm iddiaları, bütün taraflarla konuÅŸarak iÅŸin aslını öğrenmeye çalıştık.Perihan Tedü maddesiÅžehir Tiyatroları’nda sanatçılar arasında ‘Perihan Tedü Maddesi’ olarak anılan bir yönetmelik maddesi var. 1981’de tiyatronun başındaki Vasfi Rıza Zobu, yönetim kurulu üyesi Perihan Tedü’nün oyun yönetmesini engellemek için yönetmeliÄŸe ‘yönetim kurulu üyeleri oyun yönetemez’ maddesini koydurmuÅŸ. Yönetim kurulu üyeliÄŸinin getirdiÄŸi gücün istismar edilmemesi için eklenen bu maddeye kimse aldırış etmemiÅŸ, yönetim kurulu üyelerinin oyun yönetmesine göz yumulmuÅŸ. Ancak ÅŸimdi, Ä°ÅžTÄ°SAN (Ä°stanbul Åžehir Tiyatroları Sanatçıları DerneÄŸi), Kemal Kocatürk’ü yönetim kurulu üyesi olduÄŸu halde Yedi Kocalı Hürmüz oyununu yönettiÄŸi için dava etti. Mahkeme de yürütmeyi durdurma kararı aldı. Kemal Kocatürk kızgın: Kemal Kocatürk: Bu madde saçma bir maddedir. 20 yıldır yönetim kurulunda olup da bu yüzden oyun yönetmeyen hiçbir abim, ustam yok. Macit Koper abim Åžehir Tiyatroları’nı Yedi Kocalı Hürmüz’den dolayı mahkemeye verdiÄŸinde ÅŸu soruyu kendine sormalı: Ben de yönetim kurulundayken oyun yönettim, önce kendimi dava etmek zorunda deÄŸil miyim? Macit Koper: Evet ben de yönetim kurulu üyesiyken oyun yönettim ama hiçbir zaman yönetim kurulu üyeliÄŸimi suiistimal etmedim. Zaten ben, Orhan Alkaya ve Aslı Öngören Ä°ÅŸtisan’ın yönetim kurulu defterine ÅŸerh koyduk, alınan karara katılmıyoruz diye. Ama bizim davamızın temelini bu madde oluÅŸturmuyor. Biz bu maddeye dayanarak Kemal Kocatürk’ün yönetim kurulu üyeliÄŸini ve genel sanat yönetmenine yakınlığını sömürmesine karşı dava açtık. Çünkü bir yılda üç oyun sahneye koydu. Böyle bir ÅŸey yapan baÅŸka yönetmen olmadı daha önce. Benim bildiÄŸim kadarıyla Kemal Kocatürk bir yönetmen dehası da deÄŸil. Biz onun sahnelediÄŸi oyun ortadan kalksın, onu bombalayalım diye mahkemeye vermedik. Bir mantığı dava ettik.. ÅžER CEPHESÄ° VE KAN DAVASI TARTIÅžMASIGenel Sanat Yönetmeni Nurullah Tuncer ve siz yardımcısı olarak göreve geldiÄŸinizden beri Åžehir Tiyatroları’nda sürekli sorun yaÅŸanıyor. BaÅŸar Sabuncu, Orhan Alkaya, Macit Koper göreve gelmenizi protesto etti. Niye?Kemal Kocatürk: Åžehir Tiyatroları’nın geninde var bu. Ben o dönemde de onların tam olarak neyi protesto ettiÄŸini anlayamadım. Genel sanat yönetmenin her sene deÄŸiÅŸtirilmesine biz de karşıyız. Ama Nurullah Tuncer ve ben vizyonumuzla bir program koyduk önlerine ve son iki yıllık çalışmalarımıza bakarsanız bunu baÅŸarılı bir ÅŸekilde gerçekleÅŸtiriyor olduÄŸumuzu görürsünüz. Görevi devraldığımız noktadan bugüne seyirci sayısı 100 bin arttı. Sezonu 500 bin seyirciyle kapatıyor Åžehir Tiyatroları. Ama atandığımız ilk günlerde ‘onlara kan vermeyeceÄŸiz, verenleri de engelleyeceÄŸiz’ diye dolaÅŸan, benim ÅŸer cephesi dediÄŸim bir grup insan var.Kemal Kocatürk kendilerine karşı olanlara ÅŸer cephesi diyor. Kaç kiÅŸi var o cephede?Orhan Alkaya: Kemal öyle bir laf etmiÅŸse, çok da ayıp etmiÅŸ. Tiyatronun uyumu ve iç barışı böyle hoyrat sözlerle hayli zedelendi zaten. Bir yönetici çıkar, Ä°slam terminolojisiyle ‘Bize muhalefet edenler haricilerdir’ derse ki yaygın galat anlamıyla dinden çıkmışlık demektir; bir baÅŸkası Bush aÄŸzıyla ÅŸer cephesi ilan ederse, nereye varır bu iÅŸin sonu, düşünmek lazım. Mehmet Atak: Tiyatronun tamamına yakını genel sanat yönetmeni ve ekibine karşı.Yönetim kurulu genel seçiminde Nurullah Tuncer insanların önüne çıkamadı, arkadan gelip görünmeden oyunu verdi. Ve yuhalandı. Böyle bir ÅŸey Åžehir Tiyatroları’nda daha önce olmamıştır. Nurullah Tuncer ve Kemal Kocatürk göreve baÅŸladıklarında bir grup sanatçının ‘Size kan vermeyeceÄŸiz, verenleri de engelleyeceÄŸiz’ dediÄŸi iddia ediliyor. Sizden mi bahsediliyor?Macit Koper : Bizden bahsediliyor elbette. Ancak ‘Kan vermeyeceÄŸiz’ deÄŸil ‘Gerekirse bunlarla mücadele edeceÄŸiz’ demiÅŸtik. Diyelim ki öyle dedik, bu durumda bile yönetimin bizi kızaÄŸa çekmesi anlaşılır bir ÅŸey mi? Yönetim, tiyatro yönetmeliÄŸine ve teamüllere uygun olarak görev dağıtmak durumundadır. Sn. Nurullah Tuncer de Kemal Kocatürk gibi bu konuda yalan söylüyor. Bana ve bazı arkadaÅŸlarıma bir sezon boyunca yönetmenlik görevi verilmedi.NECÄ°P FAZIL TARTIÅžMASIYeni yönetimin Necip Fazıl’ı sahneleyeceÄŸiz demelerine niye çok tepki gösterdiniz?Macit Koper: Necip Fazıl’ın Åžehir Tiyatroları’nda oynanması bir sorun deÄŸil. Sorun bunun dayatılması. ErdoÄŸan belediye baÅŸkanı olduÄŸu zaman Kanal 7’de ‘Şehir Tiyatroları’nda artık üstat Necip Fazıl’ın oyunları oynanacak’ demiÅŸti. Biz de sanatçılar olarak Åžehir Tiyatroları’nın belediye tarafından yönetilmediÄŸini hatırlattık ve oynanmadı Necip Fazıl bugüne kadar. Fakat bugünkü ekip neredeyse bütün sanat vizyonunu Necip Fazıl’ın oyununun üstüne kurdu. Almanya turnelerine götürdüler oyunu. Necip Fazıl iyi bir ÅŸair, kötü bir tiyatro yazarıdır. Kaldı ki çok bilinen çok saÄŸcı bir örgütün manevi lideridir. Bunlar benim için yeterince rahatsız edici öğeler.Orhan Alkaya: Ä°lk dönem oyunlarının tamamını Åžehir Tiyatroları için yazmış, dönemi içinde belli deÄŸerler taşıyan bir oyun yazarı ve büyük bir ÅŸairdir Necip Fazıl. Ama tiyatronun organik bünyesi dışında bir teklifle, bir bakıma dayatmayla oynanırsa, tiyatronun özerkliÄŸi tehlikeye girer.Ä°ZÄ°N ALDIN MI ALMADIN MI TARTIÅžMASISanatçılarla yönetim arasındaki mücadelede bürokratik silahlar da konuÅŸuyor. ÖrneÄŸin Åžehir Tiyatroları’nda ÅŸimdi herkes birbirine iznin var mı diye soruyor. Sanatçılar, iki ay Makedonya’da oyun yönetmeye giden Kocatürk’ün bunun için yönetim kurulundan izin almadığını söylüyorlar. Kocatürk’e soruyoruz. ‘İznim var’ diyor, ‘Ama ben ÅŸunu da anlamadım, yönetim kurulu kararları gizlidir. Kim nereden onları ortaya çıkarıyor, ben de ÅŸu anda onu araÅŸtırıyorum.’ Macit Koper ise tersini iddia ediyor, yönetim kurulu üyesi Volkan SağırosmanoÄŸlu da onu doÄŸruluyor. ‘Makedonya’ya gitmek için yönetim kurulundan alınmış izni yok. Makedonya’da bulunduÄŸu sürede yönetim kurulu toplantılarına katılmadı. Ä°zni olmadığı için de yönetim kurulu üyeliÄŸi düştü.’ Kemal Kocatürk’e göre yönetim kurulu kararları gizliydi, peki Macit Koper nasıl öğrenmiÅŸti? ‘Yönetim kurulu kararları gizli filan deÄŸildir’ diyor Koper, ‘Kararlar alındıktan bir hafta sonra panoya asılır. Ben bir Türk yönetmenin yurtdışında oyun yönetmesinden gurur duyarım, fakat bunun bir katakulli biçiminde yapılmasına, ‘Biz yaptık oldu’ mantığına karşıyım, karşıyız.’ Genel Sanat YönetmenliÄŸi’nin de karşı taraf için bir izin soruÅŸturması var. Vasıf Öngören’in 20. ölüm yıldönümünde düzenlenen anma gecesinde ücretsiz görev alan yazarın kızı Aslı Öngören, Mehmet Atak, Macit Koper, Tomris Ä°ncer ve Oktay Özbir hakkında açılan soruÅŸturma bu. Aslı Öngören ‘Bu iÅŸin maddi kazanç yanı olmadığı izin almaya gerek duymadık’ diyor.Kocatürk’e ticari olmayan iÅŸler için de izin almak gerekli mi diye soruyoruz. ‘Yönetmelikte var, ister ücretli ister ücretsiz tiyatro dışında yapılan her tür etkinlik için izin almak gereklidir’ diyor. ‘Ayrıca onların ellerine gelen bir soruÅŸturma kağıdı varsa basına göstersinler. Onlara sadece bir soru soruldu, bu da genel sanat yönetmeninin hakkıdır.’ Kemal Kocatürk, soruÅŸturma yok diyor ama, çalışma arkadaşından öte 20 senelik dostum dediÄŸi Nurullah Tuncer’in sanatçılara gönderdiÄŸi resmi soruÅŸturma tebligatı Macit Koper’in elinde.Ä°ÅŸten atılıp mahkeme kararıyla iÅŸe dönen Mehmet Atak tartışmasıNurullah Tuncer yönetimi tarafından oyuncu-yönetmen Mehmet Atak’ın verimsiz ve baÅŸarısız olduÄŸu iddiasıyla kadrosunun iptali, kavganın önemli bir parçası. Genel Sanat Yönetmeni Yardımcısı Kemal Kocatürk, ‘Mehmet Atak’ın geçmiÅŸi ne, yaptığı iÅŸler ne soruyorum? Åžehir Tiyatrosu’na gelmeden önce yönettiÄŸi ya da oynamış olduÄŸu tek bir oyun var mıdır?’ diyor. Ä°dari Mahkeme tarafından ‘verimsiz ve baÅŸarısız’ olduÄŸuna dair delil bulunamadığı için Tiyatro’ya geri dönen Mehmet Atak’a yaptığı iÅŸleri, kim olduÄŸunu ve ilginç iÅŸten atılma öyküsünü soruyoruz, anlatıyor.Niye görevinize son verildi?Mehmet Atak: Ben 2002’de San Fransisco’da bir workshop’a gidecektim. Nurullah Tuncer’den bunun için ücretsiz izin almaya gittim. Bana Rusya’dan yönetmen Kaliagin geliyor, ya oyunu için seni seçerse ne olacak dedi. Ben de ABD’ye gitmedim. 6-7 gün sonra maaşımı çekmeye gittiÄŸimde yoktu. Muhasebeyi aradım, kadromun iptal edildiÄŸini öğrendim. Uzun süre sonra gelen tebligatta, kararın eski yönetim Şükrü Türen zamanında alındığını gösteren bir tarih vardı. Fakat iÅŸler resmileÅŸince onun yanıltmaca bir tarih olduÄŸu, kararın Nurullah Tuncer zamanında alındığı, hatta ben kendisiyle konuÅŸmaya gittiÄŸimde zaten benim kadromu iptal etmiÅŸ oldukları ortaya çıktı.Resmi belgeye yanlış tarih mi koymuÅŸlar?-Evet.Atılmanızın gerekçesi yazıyor muydu?-BaÅŸarısız ve verimsiz bulunmuÅŸum. Kadroya girmeme sebep olan Kedi adlı oyunumun 2 bin kiÅŸilik salonda 45 kiÅŸiye oynadığını söylemiÅŸler. Evet Kedi ortalama 45 kiÅŸiye oynamıştır ama salon 55 kiÅŸilikti. Åžehir Tiyatroları’nın 2 bin kiÅŸilik salonu yok zaten. Åžehir Tiyatroları’na gelmeden önce ne yapıyordunuz? Tiyatro eÄŸitimi aldınız mı?-Yale Universitesi’nde psiko-drama çalıştım ve daha önce Macbeth ve Hamlet’i yaptım. Tiyatroda yevmiyeli olduÄŸum dönemde Darphane-i Amire’de Ölüm ve Oyun’u sahneledim. 2000’de Behçet Necatigil’den uyarladığım Kedi’yi, 2001’de Can Yücel’in Türkçesiyle Hamlet 2001’i sahneledim. Ki bu Åžehir Tiyatroları’nda son yıllarda tek oyun başına en çok talep gören iÅŸ oldu, yaklaşık 3 bin kiÅŸi izledi. 2002’de Goethe Enstitüsü’yle ortak Torun Ä°stiyorum, Uzun Zaman Önce Mayısta, Kadınlar. SavaÅŸ. Komedi. ve AteÅŸ Yüzlü oyunlarını yaptım. Sadece son üçü sırasında kadroluydum. Åžu anda da Tiyatro’ya verdiÄŸim 3 projem var. Ama görev verilmeden hiçbir iÅŸ yapmam mümkün deÄŸil.POPÃœLER SHAKESPEARE TARTIÅžMASIKemal Kocatürk’ün bu sene yönettiÄŸi üç oyundan biri olan Hırçın Kız’ın baÅŸrollerinde Memet Ali Alabora ve Meltem Cumbul’un görevlendirmesi de tartışmalara yol açtı. Kemal Kocatürk: BeÅŸ buçuk milyona Meltem Cumbul’u, Memet Ali Alabora’yı halka seyrettirmek suç mudur? Hırçın Kız yüzde 107 doluluk oranıyla oynadı. Tiyatro alışkanlığı olmayan insanlar tiyatroya geldi. Meltem Cumbul ve Memet Ali (Alabora) tiyatro eÄŸitimi almışlar. Suçları televizyonda meÅŸhur olmaları mı? Macit Koper: Onların Åžehir Tiyatroları’nda oynamasına karşı deÄŸilim. Ä°kisi de tiyatrocudur, sevdiÄŸim insanlardır. Ama bu iÅŸ onların televizyonda kazandığı ünden yarar saÄŸlamak amacıyla yapılıyor. Sonuçta da ortaya içi boÅŸaltılmış, poplaÅŸtırılmış bir Shakespeare çıkıyor.Â