OluÅŸturulma Tarihi: Ekim 02, 2005 00:00
Argoda eşcinsel anlamına kullanılan ‘nakka’nın Arapça dişi deve anlamına gelen ‘naka’dan üretildiğini, aptal anlamında kullanılan ‘angut’ ya da ‘kerkenez’in kuş türü olduğunu çoğumuz bilmeyiz. Prof. Dr. Halil Ersoylu’nun araştırmasına göre, hayvan adları argoda binbir çeşit anlamda kullanılıyor.Sadece cinsel organlara takılan isimler bile yeterince zengin: Penis, ‘kuş’ gibi uçan, ‘yılan’ gibi sürünen, ‘babatorik, torik’ gibi yüzen hayvanlarla kodlanırken, vajina ‘midye’, ‘tavşan’ gibi hayvanlarla simgeleniyor. TÜRK dilinde dar anlamda kullanılan ve ‘külhanbeyi ağzı, tulumbacı ağzı, ayak takımı ağzı’ gibi nitelemelerle adlandırılan argonun en zengin ilham kaynaklarının başında hayvan isimleri geliyor. Türk argosunu inceleyen Prof. Dr. Halil Ersoylu, hayvanlar üzerine üretilen argoyu karada, suda ve hayalde yaşayan hayvanlar olarak üç grupta sınıflayıp geniş bir çalışma gerçekleştirdi. Prof. Ersoylu’nun ‘Türk Kültüründe Argo’ adlı derleme kitapta yer alan çalışmasına göre, kuşlar argomuzda hatırı sayılır bir yere sahip. Ahmak, aptal, salak anlamında ‘angıt-angut’, ‘ördek’ deniliyor. ‘Karga taşlamak’ kadınlara sarkıntılık yapmak anlamında kullanılırken, genç ve güzel kızlara ‘civciv’, ‘piliç’, kadınlara ‘tavuk’, evli kadınlara ise ‘ev tavuğu’ adları yakıştırılıyor, argo jargonunda. Prof. Ersoylu, kuşun insanın konuşmasından içki içmesine, kılık kıyfetinden saç, bıyık ve sakalına, parasına puluna, kadar varan çok çeşitli anlamlarda kullanıldığına dikkat çekiyor. ‘Birçok milletin mitolojisine bakılırsa, insanoğlunun en eski ve asla vazgeçilmez hayallerinden birinin ‘uçma işi’ olduğu görülür. Öyle olunca bunun argoya girmesi de gayet tabiidir.’Edebi dilde ‘kuş gibi’ çabukluğu anlatılırken, argoda ‘kanatlandır’ kapıp kaçarak yapılan hırsızlık yerine kullanılıyor.Argocunun ağzında ‘uçmak’ uyuşturucu almak, cinsel ilişkide bulunmak, hayale dalmak, ‘uçup gitmek’ kendinden geçmek diye anlam buluyor. Birçoğumuzun kullandığı bir argo kelime ‘uçuk’ da argoda hayal ürünü anlamına geliyor. Argocunun dilinde ‘uçak’ ve ‘uçuşçu’ fahişeyi, ‘uçurmak’ da kapkaç yapmak yerine kullanılıyor.CİNSELLİK EN ZENGİN ALANArgoda, tüm hayvanlar cinsel anlamlara bürünebiliyor. Prof. Ersoylu, örnek olarak, erkeklik organının ‘kuş’ gibi uçan, ‘yılan, kör yılan’ gibi sürünen, ‘tavşan yavrusu’ gibi kaçan, ‘balık, babatorik, kalkan, kefal, torik’ gibi yüzen özelliklerle anlatılabildiğini söylüyor. Argocu, tüm bunların yanı sıra kendi ilhamıyla ürettiği ‘pantolon balığı’ deyimiyle de erkek cinsel organını anlatıyor.Argoda, kadın cinsel organı ise ağırlıklı olarak bitki isimleriyle simgeleniyor: Gül, karanfil, badem, dilli badem, fıstık, incir, enginar, şalgam, şeftali, karpuz dilimi. Bu arada ‘tüy’, ‘atgözü’ ve ‘midye’ de kullanılıyor. Bitki dünyasından erkekler için seçilen isimler ‘Havuç, patlıcan.’Prof. Ersoylu, argoda eşcinsel erkek karşılığı 150’ye yakın kelime olduğunu ancak bunlardan çok azının hayvanlarla anlatıldığını söylüyor. Eşcinsellerler her kategoriden hayvan ismiyle anılabiliyor: Böcek, keçi, kuzu, inek, nahha-nakka (dişi deve) ve tavşan.Kuşlar, fahişe tanımlamasında yine ön plana çıkıyor. Argoda en çok kullanılan benzetme ‘kaldırım kuşu’, ‘civciv’ ve ‘tavuk’. Yunanca kartlaşmış koyun anlamına gelen ‘marya’ da yaşlı fahişeyi anlatıyor.HAYALİ HAYVAN YARATTILARProf. Ersoylu, bazı argo kelimelerin yaratıcısının kimliği, yaşamı hakkında ipuçları içerdiğini vurguluyor. ‘Mesela polisten kaçan hırsız ‘
akrep’ der polise. Sözcükler argocunun, sadece kendisini değil ait olduğu zümreyi dahi ele verebilir. Akrebin hırsızlar zümresince kullanıldığını hissedersiniz.’Argonun ilginç yanlarından biri aynı konuda hem yüceltici hem de aşağılayıcı terimler içermesi. Örneğin cezaevi hem ‘
aslan yatağı’ hem de ‘it deliÄŸi.’ Prof. Ersoylu, argocunun konumuna göre sözcük seçtiÄŸini belirtiyor.‘Dragon’ ve ‘ejderha’ deÄŸiÅŸik dillerden Türk argosuna farklı adlarla geçen hayali hayvanlar. Ancak masalların korkunç canavarları, Türk argosunda acınacak hale gelmiÅŸ. ‘Dragon,’ züğürt, yoksul, parasız anlamında kullanılıyor. ‘Ejderha’ ise uyuÅŸturucudan elde edilen duman. ARGOCU SIKILDIKÇA YARATIRArgonun da bir dilbilgisi olduÄŸu söylenebilir. Bazen kelimeler, ek sesler alıyor. ‘Bön’ anlamındaki ‘inek’, kimi yerde ‘ineko’ oluyor. Argocu yabancı sözcükleri de uyarlayabiliyor. Arapça diÅŸi deve anlamındaki ‘naka’, argoda ‘nakka’ ya da ‘nahha’ya dönüşüyor.Kaba kiÅŸilere ‘ayı’, ‘eÅŸek’, ‘öküz’, ‘sığır’, ‘pantollu hayvan’ demekle yetinmeyenler bitkilere baÅŸvuruyor: Ahlat, bayır turpu, hıyar. Aynı sözcükten sıkılan çeÅŸitlemesini üretmiÅŸ: ‘HıyaraÄŸa, hıyaraÄŸası, hıyar aleyhisselam, hıyarlof, hıyar tarlası.’Prof. Ersoylu, argoda bazı hayvanların hiç anılmamasının da ilgi çekici olduÄŸunu söylüyor. ÖrneÄŸin, Türk boylarının düşünce dünyasından Türk mitolojisine geçen kartal. Nedeni muhtemelen kartalın yarattığı heybet, hakimiyet çaÄŸrışımını argocunun ne kendisinde ne de karşısındakilerde bulması. Bilimsel açıdan kartalla aynı türe giren ‘kerkenez’ ne yazık ki kendini kurtaramamış. Ahmak, salak anlamında kullanıyor. Ersoylu’ya göre nedeni kartalın canlı av peÅŸinde koÅŸması, kerkenezin ise leÅŸle beslenmesi.Argo sözlüğündenÄ°spinoz:Geveze, boÅŸboÄŸaz. Bülbül: Aktif eÅŸcinsel erkeÄŸe göre, cinsel iliÅŸkiye girdiÄŸi oÄŸlan. Kuşçu: Muhabbet tellalı. Hindi: Kolay aldatılabilen zengin, ÅŸaÅŸkın. Çomar: YaÅŸlanmış çapkın. Kırkayak: Tren Kene: Para Sıçan:Yaşı küçük hırsız. Uskumru: Jigolo. Havyar: Dışkı. HorozoÄŸlu: Açık artırmada, anlar anlamaz pey süren kiÅŸi.Â
button