Öksürük deyip geçmeyin!

Öksürük çok basit bir savunma mekanizması gibi görünmekle birlikte, göğüs hastalıkları polikliniklerine başvuru nedenleri arasında ilk sıralarda yer alıyor. ASM Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Kemal Tahaoğlu öksürüğün çeşitlerini, altında yatabilecek hastalıkları ve öksürükte tanısal yaklaşımları anlattı.

Öksürük, solunum yollarındaki sekresyonları ve yabancı cisimleri temizlemeye yarayan bir savunma mekanizması. Sağlıklı kişilerde, beklenen bu amacı sağladığında etkili ve yararlı olabiliyor. Ancak öksürük uzun sürerse önemli bir rahatsızlık haline geliyor. Öte yandan öksürük, birçok solunum yolu ve sistemik hastalığın en sık görülen ilk bulguları arasında yer alıyor. Dolayısıyla hastalık olmasından çok, birçok hastalıkta görülen bir belirti olması itibari ile öksürüğün üzerinde durmak gerekiyor  

Sadece akciğer hastalıklarında değil, farklı organların hastalıklarında da öksürükle karşılaşılabilir. Bu hastalıkları söz konusu organların basit iltihaplarından, kötü huylu hastalıklarına; astım, kalp yetmezliği gibi kronik hastalıklardan, gastroözofageal reflüye, sigara dumanına maruz kalmaktan, ilaç kullanımına kadar değişen geniş bir yelpaze oluşturur.

Balgam çıkıyorsa dikkat! 

Öksürükler, süreleri göz önüne alındığında, akut ve kronik olmak üzere iki gruba ayrılıyor. Üç haftadan daha uzun süre devam eden öksürükler, genellikle kronik öksürük olarak adlandırılıyor. Bazı hekimler kronik öksürükten bahsetmek için sekiz hafta boyunca öksürüğün devam etmesi gerektiğine inanıyorlar.  

Diğer bir sınıflama öksürükle beraber dışarı balgam atılıp atılmamasına göre yapılıyor. Balgamlı öksürük genellikle solunum yollarının iltihaplandığı hastalıklarda görülüyor. Bazen öksürük kanlı balgam çıkarma ile birlikte de olabiliyor. Bu durum genellikle akciğer kanseri, bronşektazi veya verem gibi önemli bir hastalığın bulgusudur. 

Öksürüğün altında yatan hastalıklar 

Akut öksürükler, en çok soğuk algınlığı veya üst solunum yolları infeksiyonlarından kaynaklanıyor. Öksürüğe yol açan diğer en sık karşılaşılan nedenler arasında allerjik burun akıntıları, astım atakları, sigara dumanı ve ozon gibi dış etkenlere maruz kalmak bulunuyor, Öksürük;

- Akciğer tüberkülozu
- Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH)
- Gırtlak ve akciğer kanseri belirtisi olabiliyor,

Özellikle çocuklarda görülen, nefes borusuna yabancı bir cisim kaçması da şiddetli öksürüğe yol açıyor. Bu durum çocuklarda görülmekle beraber, erişkinlerde ve yaşlılarda da rastlanabiliyor. Başörtüsü kullanan genç kızlarda türban iğnesinin nefes borusu ve bronşlara kaçtığı biliniyor. Bu durumda bronkoskopi ile yabancı cismin çıkarılması gerekiyor.

Sigara öksürüğünü ciddiye alın! 

Sigara içen kişilerde balgamlı olan öksürük sık görülüyor. İşin kötüsü sigara tiryakileri bu duruma alışıyorlar. Bunu “sigara öksürüğü” olarak adlandırarak fazla önemsemiyorlar, Aslında bu çok tehlikeli bir durum. Sigara içtikleri için zaten kronik bronşit, amfizem ve akciğer kanseri gibi önemli akciğer hastalıkları için risk taşıyan sigara tiryakilerinde tanıda gecikmenin önemli nedenlerinden biri de öksürüklerini benimsemiş olmaları. Sadece sigara içmek değil, sigara dumanına maruz kalmak da sağlığa ciddi zararlar veriyor. Anne ve babanın sigara içtiği evlerde yaşayan 11 yaş altındaki çocukların yüzde 50’sinde kronik öksürük gözleniyor.

Öksürük şurubunun bilinçsiz kullanımı tehlikeli!  

Toplumda yaygın olarak kullanılan öksürük şurubu konusunda da dikkatli olmak gerekiyor. Çok çeşitli olan öksürük şuruplarının her biri değişik etken maddeler içeriyor. Birçoğu soğuk algınlığına yönelik etken maddelerin kombinasyonundan oluşurken, bazılarının balgam sökücü etkisi, bazılarınınsa öksürük kesici etkisi bulunuyor. Öksürük nedeninin saptanmadığı durumlarda, öksürük kesici etkiye sahip öksürük şurupları, altta yatan hastalığın tanısında gecikmelere neden olabiliyor. Kanama, pnomotoraks gibi durumlarda da balgam söktürücü etkiye sahip öksürük şurupları öksürüğü artırıcı etkilerinden dolayı daha fazla kanama ve pnomotoraksıye neden olabiliyor. Sonuç olarak hekim önermedikçe öksürük şuruplarının kullanılmaması gerekiyor.

Ne zaman hekime başvurulmalı? 

- Öksürük kalp yetmezliği gibi hastalıkların belirtisi de olabilir. Eğer hasta yeşil, sarı veya pas rengi balgam çıkarıyorsa, bu durum genellikle bir enfeksiyon sonucu gerçekleşir.
- Diğer belirtiler ortadan kalktıktan sonra öksürük 21 günden daha uzun bir süre devam ediyorsa.
- Eğer öksürükle birlikte ateş varsa veya kanlı balgam söz konusuysa, hekime başvurulmasını gerektiren klinik bir sorun söz konusu olabilir.