O gece Viranşehir Teksas’tı

ViranÅŸehir’de devletin pamuk teÅŸvik parasını 1 Ocak’tan itibaren ödemeye baÅŸlamasıyla düğün mevsimi açıldı. 31 Aralık Cuma günü ilçede, üç gün sürecek beÅŸ düğün baÅŸladı. Yenildi, içildi, davul zurna eÅŸliÄŸindeki halay hızlandı. AÅŸka gelenler KalaÅŸnikoflara, pompalı tüfeklere davrandı.Saat 20.30-21.00 sıralarında düğünlerin yapıldığı sokaklara polisler gitti ve ‘ev sahibi’ damatlarla babalarını karakola çağırdı. Damatlar 48 saatlik gözaltından sonra serbest bırakıldılar. Gelinlere kavuÅŸmaları ancak pazartesi gecesi mümkün oldu. ViranÅŸehir bölgedeki diÄŸer ilçe ve köylerden farklı deÄŸil. Düğünlerinde KalaÅŸnikoflar, pompalı tüfekler yeri göğü inletiyor. NeymiÅŸ, düğünlerde silah sıkmak töreymiÅŸ. Yüzlerce yıldır feodal aÅŸiret gelenekleri kesintisiz iÅŸliyor: Kan davası, namus cinayeti, aÄŸalık, marabalık. Bir de erkeklerin silah düşkünlüğü. Öyle ki ilçede hane başına bir pompalı tüfek ya da KalaÅŸnikof düştüğü iddia ediliyor. Erkekler öfke ve intikamda olduÄŸu gibi sevinçte de silaha baÅŸvuruyorlar. Savcılar, hakimler, emniyet müdürleri, kaymakamlar gelip geçmiÅŸ. Hiçbiri de ses çıkarmamış, görmezden, duymazdan gelmiÅŸ. Ta ki ilçeye 32 yaşındaki Cumhuriyet BaÅŸsavcısı Faruk Söker gelinceye kadar. 1 Ocak gecesi evindeyken kasabayı çınlatan mermi seslerini duyuyor ve töreye de gidiÅŸata da ‘dur’ diyor. BaÅŸarılı da oluyor. 8 ve 9 Ocak’ta yapılan altı düğünde tek mermi atılamıyor. ViranÅŸehir, 120 bin nüfuslu. Ä°lçedeki 16 mahalleden sekizini Mardin ve Şırnak’ın boÅŸaltılan köylerinden gelenler kurmuÅŸ. Sokaklara yoksulluk ve iÅŸsizlik damgasını vurmuÅŸ. Erkekler kaldırımlarda, miskinleÅŸtirici kış güneÅŸi altında oturuyorlar. Otomobilden çok at arabası var. Trafik koyun ve keçi sürüleri nedeniyle sık sık aksıyor. Åžalvarlı ve baÅŸlarına lila rekli başörtüleri dolamış erkeklerin arasında tek tük sarı çarÅŸaflı kadınlara rastlanıyor. Belediyenin 15 günde bir topladığı çöp yığınları her yerde. ViranÅŸehirliler, kanunların uygulanmasından duydukları memnuniyeti ifade etmekte beis görmediler. Uygulamanın sürekliliÄŸi konusunda temkinliler: ‘Emniyet güçleri ÅŸimdiye kadar seyirci kalmıştı. Bundan sonra yasak delinmeden devam edecek mi, göreceÄŸiz.’VÄ°RANÅžEHÄ°R CUMHURÄ°YET BAÅžSAVCISI FARUK SÖKER Düğünlerde üç suç birden iÅŸleniyorAB’ye girecek bir ülkenin düğünlerinde kullanılan uzun namlulu silahlar doÄŸal karşılanabilir mi? AÅŸiret yapısının gücünü kullanmak istiyorlar. Masum, normal bir hak gibi görüyorlar. Benden önceki arkadaÅŸlara normal gelen silah sıkma geleneÄŸine karşı yasaları ilk kez ben uyguladım. Düğünlerde üç suç birden iÅŸleniyordu. 6136 Sayılı AteÅŸli Silahlar Kanunu’na muhalefet, TCK 264’e göre meskun mahalde korku, panik ve endiÅŸe yaratacak ÅŸekilde ateÅŸ etmek ve TCK 296’ya göre suç delillerini yok etmek ve sanıkların isimlerini gizlemek... O gece ViranÅŸehir Teksas’a benziyordu. Lojmandan duyuluyordu silah sesleri. Ne kadar çok mermi atılırsa düğün sahibinin itibarı artıyormuÅŸ. AteÅŸ edildiÄŸi sırada müdahale edilemiyor. Ä°nfial olur diye silah sıkma iÅŸi bitince düğün sahipleri karakola davet edildi. Daha sonra olay yerinde inceleme yapan polisler, tabanca ve uzun namlulu silahlara ait 20 küsur boÅŸ kovan buldu. Bu kadar az olmasının nedeni, her atıştan sonra kovanları toplamalarından.KAYMAKAM DR. YALÇIN YILMAZSilahları gömelim kampanyası baÅŸlattıkUzlaÅŸma, birlikte yaÅŸama kültürü yok. Hep bir ‘karşı’ algılaması, düşman ve teçhizatlı güvenlik arayışı var. Kapalı aile yapısı ÅŸiddet, cinayet, cinsel sapkınlık gibi patalojik sonuçlar da veriyor. Önceki devlet görevlileri silah atma geleneÄŸini kanıksamış. ‘Kan davası ilkelliÄŸine son verelim, silahları gömelim’ kampanyası baÅŸlattık. Yüz aÅŸiret ve aile ileri gelenlerine sözleÅŸme imzalattık. Rastgele ateÅŸ nedeniyle ölümler de gizleniyor. Ancak kan bedeli olan 200 milyar lira ödenmediÄŸi takdirde adliyeye yansıyor. 1 Ocak’ta gözaltına alınan damat Osman Hoca’nın düğününde Dirbo Türk’ün silahla yaralandığını tesadüfen ortaya çıkardık. Düğün sahipleri özel doktora tedavi ettirmiÅŸler. Yaralı, ‘Merdivenden düştüm’ dedi. Oysa ayağında mermi var. Damatları gözaltına almamız etkili oldu. Silaha taviz yok. TopraÄŸa gömeceÄŸiz. OSMAN Ä°LE BEYAZGözaltında olduÄŸum için gelin teslimatı yapılamadıOsman Hoca, 22 yaşında. Dokuz kardeÅŸ. Hayvan pazarında çalışıyor. Çok utangaç. Her sorudan sonra üvey aÄŸabeyi Emin’e bakıyor, onun yerine Emin cevap veriyor. Berdelle (Ailenin kız ve erkek çocuÄŸunun diÄŸer ailenin kız ve erkek çocuÄŸuyla karşılıklı olarak aynı zamanda evlendirilmesi) evlendiÄŸi için baÅŸlık vermediÄŸi karısı Beyaz’ı ancak pazartesi günü görmüş. Kırmızı kurdeleli çeyizler henüz açılmamış. Sıra çiftin fotoÄŸrafını çekmeye geldiÄŸinde Beyaz, kocası Osman’a Kürtçe bağırıyor. Kızdığını anlıyoruz. Osman kızarıp bozarıyor. Beyaz, odanın kapısını çarpıp kaçıyor. Ä°ÅŸte Osman’ın gözüyle düğün gecesi ve sonrası: ‘Düğün 19.30’da baÅŸlamıştı. Delilo halayı çekiyorduk. Bir saat sonra dört polis geldi, ellerinde savcının yazılı emri vardı. Babamı ve beni Yeni Mahalle Karakolu’na götürdüler. Damadın götürülmesi geleneklere aykırı. Düğün hassastır. Zifaf heyecanı var. Misafirlere mahcup oldum. Gözaltında olduÄŸum için pazar günü gelin teslimatı yapılamadı. Takı merasimi de yapılamadığından maddi zarar söz konusu. Pazartesi 12.00’de serbest bırakıldım. BeÅŸ damadın arasında berdel nedeniyle kız kardeÅŸim Zeynep’le evlenen Ä°smet de vardı. Yatak odası takımı, sekiz koyun ve altı bin lahmacun ve altın takılar için 10 milyar lira masraf yaptık. Silah araması yapılmadı. Mermi kovanlarını düğünler dağıldıktan sonra sokaklardan toplayıp düğün sahiplerine paylaÅŸtırdılar. KalaÅŸnikof sıkarlar diye Germen ve Bıyıklı Köyü’ndeki korucu akrabalarımızı düğüne çağırmamıştık.’HALÄ°L Ä°LE RAHÄ°MEGelini ortaya çıkarmadılarAhmet Kayar, gururla söylüyor Kıbrıs Savaşı’nda keskin niÅŸancı olduÄŸunu. 14 çocuÄŸunu da ‘Orduya asker lazım’ diye yapmış. OÄŸlu Halil’le erkek kardeÅŸinin kızı Rahime’yi evlendirmiÅŸ. ÇiçeÄŸi burnunda damat oÄŸlu, çalı toplamak için gittiÄŸi için yeÄŸeni ve gelini Rahime’ye röportaj sırasında eÅŸlik ediyor. ‘Kurusıkı yüzünden oldu. Bin kiÅŸi vardı düğünde. Diyarbakır, Tarsus, Mersin’den geldiler. Hepsi periÅŸan oldu. Damat olmadığı için gelini ortaya çıkarmadık.’ Rahime, ‘Çok üzüldüm’ diyor. Amca oÄŸluyla severek evlenmiÅŸ. ‘Aynı avluda büyüdük’ diyor, ÅŸimdiki evinin karşısındaki baba evini göstererek.ABÄ°T Ä°LE AYÅžEAÅŸiret Avrupa dinlemezAyÅŸe 18, Abit 26 yaşında, iÅŸsiz. Yedi kardeÅŸ. Suriye’nin Bagara AÅŸireti’ne mensuplar. 12 milyar lira baÅŸlık karşılığında görücü usulü evlenmiÅŸler. Düğünden dört gün önce birbirlerini görmüşler ve beÄŸenmiÅŸler. Abit, ‘Dört koyun kestik, 400 davetli için’ diyor. Kurufasulye ve pilav için üç aşçı tutmuÅŸlar. Davul zurna yerine müzik sistemi kurmuÅŸlar. Suriyeli meÅŸhur Adnan Ecburi’nin neÅŸeli ÅŸarkılarıyla coÅŸmuÅŸlar. ‘Polis geldiÄŸinde iki arkadaşımla oturuyordum. ‘Savcı sizinle konuÅŸacak’ deyip minibüse bindirdiler. Heyecan yapmadık. Düğünden önce damat giderdi, 15 dakika sonra bırakılırdı. Öyle zannettik. Düğün için dilekçe vermiÅŸtik zaten.’ Abit için nezarette zaman geçmek bilmemiÅŸ. AyÅŸe, çok güzel bir Arap kızı. ‘Pazar günü 13.30’da 25 arabayla beni almaya geldiler. Baktım, Abit yoktu. Eve geldim, sormaya utandım, nerede diye. Yengem sordu ve nezarette olduÄŸunu öğrendim.’ Abit, silah deÄŸil havai fiÅŸek attıklarını söylüyor. ‘Silah sıkılmasına karşıyız. Biz misafirleri uyarmıştık. zaten kurusıkı kovanı buldular.’ AÄŸabey Abdülkadir Kurt, ‘Silah sevmeyiz, almayız. Kayınpederimin üç silahı var. Birini hediye edecekti, almadım. Biz de istiyoruz ki silah sıkılmasın. Ama aÅŸiret Avrupa’yı dinlemez.’VEDAT Ä°LE ÖZLEMKendi düğün alayını karakoldan seyrettiViranÅŸehir’de sık sık elektrik kesintisi oluyor. Vedat ve Özlem’in evine girdiÄŸimiz an karanlıkta kalıyoruz. Her ikisi de Siverekli ve amca çocukları. Vedat, ‘inÅŸaat camcısı.’ Görücü usulü evlenmiÅŸler. Vedat, avuçlarını açıyor. ‘Kına gecem yapılamadı. Karakoldaki polisler ‘Kınayı burada yakalım’ dediler ama biz kabul etmedik’ diyor. Amca çocukları oldukları için baÅŸlık parası verilmemiÅŸ Özlem’e. Saçlarındaki sarı röfleler, eÅŸarbının altında parlıyor. ‘Vedat’ın başına gelenleri ertesi gece öğrendim’ diyor. Vedat inkar etmiyor. ‘Mahallenin gençleri gelip atıyor. Söz geçiremiyoruz. Bir tane pompalı vardı ama ruhsatlıydı.’ Vedat en çok uzaktan gelen akrabalarının kendisini göremeden dönmelerine üzülmüş. Bir de kendi düğün alayını karakoldan seyretmesine. ‘Gelini bizim eve götüren konvoyu gördüm. Korna çaldılar. Bana el salladılar. Çok zoruma gitti. Kahırdan dudaklarım patladı. Ä°ki gece gözümü uyku tutmadı.’ Vedat’tan düğününde silah sıkanların adlarını söylemesi istenmiÅŸ. ‘Nasıl vereyim? AÅŸiret birbirine düşer’ demiÅŸ.Ä°SMET Ä°LE ZEYNEPHalaydan çıkarılıp nezarete götürüldümÄ°smet Esen, 24 yaşında. Ä°ÅŸsiz. Kendi deyiÅŸiyle ‘serbest meslek’. Düğün için orkestra gelmiÅŸ. ‘Duzoh yani halay çalıyordu. Ben de halaydaydım. Polisler geldi. 500 misafir vardı.’ Sadece Ä°smet’i götürmüşler. Babası evde hasta yattığı için düğünde yokmuÅŸ. ‘En mutlu günümde içeride olmak zoruma gitti. Kimsenin benim yerimde olmasını istemem. Diyarbakır ve Urfa’dan gelenlere mahcup olduk.’ Ä°smet, Osman’ın kızkardeÅŸi Zeynep’le, Osman da Ä°smet’in kızkardeÅŸi Beyaz’la berdel yaptı. Zeynep, ‘O iki gün geçmek bilmedi, hayatımın en kötü anısı olarak kalacak. Çok aÄŸladım. Baktım, kocam yok. Kocamın kolunda çıkmalıydım baba evimden.’ Vedat, silah atılmasını düğünlerin sokakta yapılmasına baÄŸlıyor. ‘Davetsiz misafir çok. 500 misafirin 200’ü davetsizdi. Gelenleri tek tek uyardık. Yarım saatte bir anons yaptık. Kimin attığını nereden bileyim.’VÄ°RANÅžEHÄ°RLÄ°LER NE DÄ°YORHalil Altıkanat (28-lise mezunu, iÅŸsiz) : Korucular birden fazla KalaÅŸnikof alıp ruhsatsızları satıyorlar. KalaÅŸ mermisinin tanesi bir buçuk milyon. Emniyet güçleri bugüne kadar sessiz kaldı. Teksas’ta bile bu kadar silah düşkünlüğü yoktur. EÄŸitimsizlik olduÄŸu sürece kan davası da silah düşkünlüğü de bitmez. Biz de düğünlerde büyüklerimizden alıp sıkıyoruz. Ali Etli (Çiftçi): Savcı en doÄŸrusunu yaptı, saygıyla karşılıyoruz. Çok iyi oldu Bundan sonra silah atılmamasını diliyoruz. Mustafa Sağır (TV tamircisi): DoÄŸru uygulama. Silah kullanma cahillik. Gözlerimle ÅŸahit oldum. Düğünde silahı tutukluk yaptı diye yere doÄŸrultup mermileri boÅŸaltınca bir kız çocuÄŸu yaralandı. Silah erkekliÄŸi ispatlama deÄŸil. Mehmet Asikaya (Serbest): Savcı doÄŸru olanı yaptı. GösteriÅŸ için silah kullanıyorlar. Ä°lkellikten hava atıyorlar. Ä°nÅŸallah karara riayet devam eder.Mehmet Kaya (Serbest): 27 yaşındayım, 27 yıldır silah sıkılmayan düğün yoktu. Hiç kimse hiçbir ÅŸey yapmamıştı.Mustafa Elbenim (Tiyatro yönetmeni): Savcı yanlış yaptı. Gerçek sorun eÄŸitim ve elektrik. Siyasi partiler ve sivil toplum kuruluÅŸları ne yapıyor?Aslan Altun (Eczacı kalfası): Silah sıkılsın kardeÅŸim. Sıkılmazsa o düğünün zevki nerede?Düğün izni artık böyle alınıyorYapacağım tören esnasında sırayla belirtilen ÅŸartlara aynen uyacağım: 1- Çalınacak müzik ve davul zurna ile çevre rahatsız edilmeyecek. Saat 23.00’ten sonra çalınmayacaktır. 2- Yapacağım düğün töreni esnasında ve arabalarla yapılan konvoyda kesinlikle ateÅŸli silah kullanılmayacaktır. 3- Düğün süresince asayiÅŸten düğün sahibi olarak sorumlu olduÄŸumu bildiÄŸimden, düğün süresince patlayıcı, havai fiÅŸek ve gürültüye neden olan hiçbir cisim ve madde kullanılmayacaktır. 4- Gündüz ve geceleri konvoy halinde, çevre rahatsız olacağından hiçbir ÅŸekilde korna çalınmayacaktır.Â