NÄ°ÇÄ°N YAZIYORLAR / 3 Iris MurdochYazıyorum, çünkü seviyorum bu iÅŸi; çünkü büyük sanatı seviyorum, ona bir ayin düzenliyorum ve güzel sanat eserleri üretmek

NİÇİN YAZIYORLAR / 3 Iris MurdochYazıyorum, çünkü seviyorum bu iÅŸi; çünkü büyük sanatı seviyorum, ona bir ayin düzenliyorum ve güzel sanat eserleri üretmek istiyorum. Sanat büyük bir ahlaksal güçtür, ama sanat aÅŸkı için yaratılmalıdır; "iyilik etmek" için deÄŸil. Ne ki büyük sanatçılar gerçeÄŸi söyleyerek topluma yardım ederler.Graham GreeneZorunluluktan. bir çıban çıktıysa olgunlaÅŸtığında sıkarım.Friedrich DurrenmattBu, soruların en zoru. O kadar zor ki, hep bir ÅŸakayla cevaplanır. Yazıyorum çünkü ressam olmadım, ressam olmadım, çünkü yazıyorum. Bu benim için garip bir soru: kırmızı bir balığa "niçin yüzüyorsun" diye sormak gibi bir ÅŸey. Para kazanmak için de diyebilirdim, ama daha çok para kazanılabilecek baÅŸka meslekler var. O zaman soruyu şöyle soralım: "Niçin bu kadar zor bir iÅŸ seçtiniz?" Bilmiyorum. Çünkü bu bir tutku. Yazarken bir felaketle karşı karşıyayımdır. Hep bir amatör olduÄŸum, yazmayı bilmediÄŸim, almancayı bilmediÄŸim, hiçbir imgelem gücümün olmadığı, bir boÅŸluÄŸun karşısında olduÄŸum hissine kapılmışımdır. Ama sadece bir tutku bu.Max FrischEn basit cevap Faulkner' inki: Hayatımı kazanmak için. Bu bir güdüleme sorunu, buna koÅŸut daha bir çok neden var. Öncelikle, oyun oynama: kumda veya telle oynayan bir çocuk gibi, bir tel bulup onu bükmekten hoÅŸlanan bir çocuk. Bir baÅŸka gerekçe, "duvara ÅŸeytan resmi yapmak", böylece bir endiÅŸeyi, bir umutsuzluÄŸu, bir sıkıntıyı uzaklaÅŸtırmak söz konusu olabilir. Tarihöncesinde ressamlar korktukları hayvanın resmini duvara çizerek ondan kurtulmuÅŸlar. Edebiyatta çok intihar vardır, ama yazarların hepsi intihar etmemiÅŸtir. Bir ÅŸeyi temsil etme, onu gerçekte hiç yapmamanızı saÄŸlar. Bir baÅŸka gerekçe: Gerçekte ulaşılamayan bir arzuyu kurguyla gerçekleÅŸtirmek. Çocukken bir sabit fikrim vardı: EÄŸer büyük bir belirginlikle, kendi yaşımdaki küçük bir kızı hayal etmeyi baÅŸarırsam, o benim olacaktı; bu hiçbir iÅŸe yaramadı. Bir baÅŸkası: Dünyayı geçip giden bir dünya olarak yaşıyoruz ve onu sabitleÅŸtirmeyi arzu ediyoruz. KuÅŸkusuz bu en eski gerekçelerden biri. Bir daha hiç girmeyeceÄŸim bir yerde bulunduÄŸum zaman, onu betimlerim. YaÅŸadığım bir ÅŸeyi, yazarak sabitleÅŸtiririm. ÖrneÄŸin 39' daki savaÅŸ ilanını; yoksa kaybolup gider. Yine bir baÅŸkası: Ä°letiÅŸim kurma isteÄŸi ve ihtiyacı.En sonunda da, topluma karşı duyulan sorumluluk. Lawrence DurrellKendimi kollamak için. Aptalca bir soruya aptalca bir cevap. Evet; kendimi kollamak için.Mario Vargas LlosaBugüne kadar yaÅŸamımda etkili olan en önemli olay galiba okumayı öğrenmiÅŸ olmam. 5 yaşındaydım, haylaz ve hayalperest bir çocuktum. Dergiler ve macera kitapları dünyamı olaÄŸanüstü bir ÅŸekilde zenginleÅŸtirmiÅŸ, beklenmedik olaylar, masalsı ülkeler ve yaratıklarla doldurmuÅŸtu. Buradaki cisimleÅŸmiÅŸ kiÅŸi kahraman ve kaÅŸif kiÅŸi bendim. Okuduklarımın sürekli bir parıltı getirdiÄŸi ve çocuklarda her zaman olduÄŸu gibi, kurgu ve gerçek arasındaki sınırları güçlükle ayırt eden bir hayal gücüne sahiptim. Elbette zaman, bu sınırları görünür hale getirip, aşılamayacak bir ÅŸey olduÄŸunu kanıtladı. Sanırım romancılık mesleÄŸim, okuduÄŸum bu maceralara dönük bir nostaljinin etkisi altında ve uydurulmuÅŸ ÅŸeyle yaÅŸanmış ÅŸey arasındaki sınırları reddetmek için, yaÅŸamın izin vermediÄŸi, her birinde daha çok yoÄŸunluk, çeÅŸitlilik bulunan ve cezalandırmanın olmadığı çok sayıda yaÅŸamı yaÅŸamak için, pratik mantığa karşı bir çaba.Carlos FuentesÇünkü bu, yapmayı bildiÄŸim ender ÅŸeylerden biridir. Italo CalvınoÇünkü daha önce yazdıklarımdan hiçbir zaman tam olarak hoÅŸnut olduÄŸumu hatırlamıyorum. Hep ÅŸu veya bu ÅŸekilde, yazdıklarımı düzeltmek, tamamlamak, yeni çözümler getirmek isterim. (...) Yani bende hiçbir zaman "ilk kez" diye bir ÅŸey yoktur. Yazma ihtiyacı benim için hep üzerini çizmekle, yazılmış bir ÅŸeyi baÅŸka ÅŸeylerle deÄŸiÅŸtirmekle aynı ÅŸeydir. Çünkü X kiÅŸisini okurken (eski ya da çaÄŸdaÅŸ bir X), "ah, X gibi yazmayı ne çok isterdim" diye düşünmüşümdür. "Ne yazık ki bunu yapabilmem imkansız!" O zaman bu imkansız giriÅŸimi hayal etmeye çalışırım, hiçbir zaman yazamayacağım ama okuyabilmeyi ve sevdiÄŸim diÄŸer kitapların yanına yerleÅŸtirebilmeyi istediÄŸim kitabı düşlerim. Hemen bir kaç sözcük, bir kaç cümle gelir aklıma... Artık X'i veya herhangi baÅŸka modeli unutur, sadece o kitabı düşünürüm. Kimsenin hiçbir zaman yazmamış olduÄŸu ve benim kitabım olabilecek o kitabı.BilmediÄŸim ÅŸeyleri öğrenmek için yazarım. Bununla, yazma sanatıyla ilgili ÅŸeyleri deÄŸil, bunun dışındaki ÅŸeyleri kastediyorum: Pratik ya da çok özel, her çeÅŸit bilgi ya da "yaÅŸam deneyimi" diye adlandırılan daha genel bir bilgi. Bana yazma arzusu veren ÅŸey, öğrendiÄŸimi zannettiklerimi baÅŸkalarına öğretme arzusu deÄŸil, daha çok yetersizliÄŸimin büyüklüğü. Öyleyse, ilk baÅŸta çok yetenekliymiÅŸim gibi görünmek için mi yazmaya baÅŸladım acaba? Ama, insanın gerçekte olmadığı bir ÅŸey gibi görünebilmesi için, belgeleri, bilgileri, gözlemleri bir araya toplaması gerekir: Bir deneyimin yavaÅŸ yavaÅŸ birikmesi konusunu da düşünmeliyim. Bunu da ancak yazılmış bir sayfada yapabilirim; yaÅŸamım boyunca yalnızca yakınından geçip gittiÄŸim birkaç bilgi ve bilgelik kırıntısını avlamayı umduÄŸum bir tuzaktır bu.Michel Tournier"Niçin yazıyorsunuz?" Bu soruya Balzac şöyle cevap vermiÅŸti: Zengin ve ünlü olmak için. Bazıları da muhakkak şöyle cevap verecektir: Çünkü bu, ruhsal dengem için gerekli bir ÅŸey, ve yayımlamam gerekmese bile yazardım. Ä°ÅŸte iki uçta iki cevap. Bense şöyle söyleyeceÄŸim: Okunmak için. Kendimi, satışa sunulmak için imal edilmiÅŸ bir nesneyi, yani kitabı biçimlendiren, evinde çalışan bir zanaatçı olarak görüyorum. Kitap bir yaratıdır ve bu yaratıda birinci ve ikinci dereceler yer alır. Birinci derecede, bir hikaye ve kiÅŸiler yaratırım. Ä°kinci derecede, okuyucu bunu ele geçirir ve kendine mal etmek için, bu yaratıyı sürdürür. Her yaratının bir sevinç kaynağı olması gibi, benim için çifte bir sevinç söz konusu. Yaratmanın ve okuyucumda ortak bir yaratı oluÅŸturmanın sevinci. İçimde bir ateÅŸ yakarım, bu bana sıcaklık ve aydınlık verir. Aynı zamanda onu etrafa yayarım ve kitaplarımın zihinlerde ve yüreklerde oluÅŸturduÄŸu milyonlarca küçük titrek alevleri gözlerim...Liberation dergisinden çeviren: Åžahsine BAHTÄ°YAR - 9 AÄŸustos 2000, ÇarÅŸamba Â