NF tedavisine dikkat

Dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik, öğrenme bozuklukları, otizm, felç, kafa travmaları, sara, alkol ve madde bağımlılığı, depresyon ve uyku bozukluğunda ya da performans artırmak amacıyla beyin dalgalarının kullanıldığı tedavi yöntemiyle ilgili uzmanlardan uyarı geldi.

Türkiye Psikiyatri Derneği Medya ve Psikiyatri Bilimsel Çalışma Birimi üyesi Prof. Dr. Bengi Semerci ve Merkez Yönetim Kurulu üyesi Dr. Mehmet Yumru'nun yaptığı ortak yazılı açıklamada, psikiyatrik bozuklukların tedavisinde bazı sağlık kuruluşları tarafından başvurulan, beyin dalgalarının kullanıldığı “Neurofeedback” (NF) yönteminin yaratabileceği olumsuz sonuçlara dikkat çekildi.

NF eğitiminin, kişinin beyin dalgalarını geri bildirim aracılığıyla şekillendirmeye çalışması olduğu belirtilen açıklamada, bu işlem sırasında kişinin kafa derisi ve kulak memelerinin üzerine elektrotlar konularak beyin aktivitelerinin bir bilgisayara aktarıldığı ve görünür hale getirildiği kaydedildi.

Bu yöntemin, “Normal koşullarda beyin aktivitelerinin bilincinde olunmadığı için bunların değiştirilemeyeceği, ancak bir bilgisayar üzerinde oluştuklarından, saniyenin birkaç binde biri gibi kısa bir süre sonra görülebilirlerse etkilenebilecekleri ve değiştirilebilecekleri” varsayımı üzerine dayandığı ifade edilen açıklamada, ilaçla tedaviye alternatif olarak ortaya çıkan yöntemin dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik, öğrenme bozuklukları, otizm, felç, kafa travmaları, kontrol edilemeyen sara, alkol ve madde bağımlılığı, depresyon, anksiyete, obsesif kompulsif bozukluk, travma sonrası stres bozukluğu, uyku bozukluğu ile sporcularda, müzisyenlerde, dansçılarda performans artırmak amacıyla kullanılabileceğinin ileri sürüldüğü belirtildi.

Ancak tüm bu alanlarda yapılan çalışmaların bilimsel açıdan güçlü kanıt ve verilerden yoksun olduğuna işaret edilerek, şu sakıncalara işaret edildi:

“Grup ortalamaları ya da genelleştirmeleri her zaman bireyin değerleriyle örtüşmeyebilir. Yalnızca etkisiz tedavi olmanın yanı sıra, tedaviye bağlı ters etkiler de söz konusudur. Uygun olmayan NF eğitiminin epilepsi dışındaki klinik durumlarda da ters etkilere yol açacağı aşikardır. NF tedavisi sırasında gözlenen ters etkiler arasında; duygusal değişkenlik ve vokal tikler, bedensel yakınmalar, kas seğirmeleri, alt ıslatma, uyku bozuklukları, obsesif-kompülsif bozukluk belirtileri, kaygı atağı, sinirlilik, depresyon, mizaç değişiklikleri, konuşma bozuklukları sayılabilir. Ülkemizde Neurofeedback yönteminin, geniş bilimsel verilere dayanmadan ve her türlü hastalığın tedavisinde etkin bir yöntem olarak tanıtılarak denetimsiz bir şekilde uygulanması, toplum ruh ve beyin sağlığı açısından ciddi bir tehdit oluşturmaktadır.”

Amerika İlaç ve Gıda İdaresi'nin (FDA) bu uygulamalar için kurallar koyduğu, kullanılacak makinelerle uygulayıcılar için ölçütler belirlediği vurgulanarak, “Bu yöntem hiçbir psikiyatrik rahatsızlığın tedavisinde ilk sıra tedavi seçeneği olmayıp, başvuran her hastaya bu yöntemin uygulanmaması gerekir” uyarısı dile getirildi.