Ne kadar bronzsanız deriniz o kadar hasarlı

Bronz olarak gördüğümüz, çoğumuza çekici gelen ve hatta sağlık çağrıştıran cilt, aslında hasarlı. Hatta deri ne kadar bronz ise o kadar hasar almış demek. Anadolu Sağlık Merkezi’den Dermatoloji Uzmanı Dr. Coşkun Acay, güneşin deri kanserleri, yaşlanması ve lekelenmesinin temel nedeni olduğu hatırlatıyor.

Deriye ulaşan güneş ışınlarının bir kısmı yansır, bir kısmı da deri tarafından emilir ve depolanır. İşte bu depolanan güneş ışınları akut ve kronik zararlara yol açar. Güneş yanıkları ve alerjileri akut etkiler. Güneşe maruz kaldıktan birkaç saat ile birkaç gün içinde ortaya çıkan kızarıklık, ödem, ağrı, içi su toplayan kabarcıklar ve soyulma güneş alerjilerinin belirtileri.

Şiddetli güneş yanıklarının sonuçları yıllar sonra çıkabiliyor. Dr. Acay, "Şiddetli güneş yanıklarının olduğu bölgelerde yaşamın ileri dönemlerinde özellikle melanom türü cilt kanserlerinin oluşma riski yüksek" diyor. Deride lekeler, çillenme, deride kalınlaşma ve kabalaşma, erken yaşlanma, ince damarların oluşması, deri esnekliğinin kaybolması, deri kanserleri, fotoyaşlanma ise güneşin kronik etkileri.

GÜNEŞ DERİ TİPİNE GÖRE ETKİLİYOR

UV ışınlarının deride oluşturduğu etkiler, deri tiplerine göre değişiklik gösteriyor. Derinin melanin miktarı ve güneşe maruz kaldıktan sonra melanin üretebilmme kapasitesine göre farklılıklar gösteriyor. Hem akut hem de kronik etkiler açık tenli ciltlerde daha fazla. Cilt tiplerini 5 kategoriye ayırmak mümkün. Tip I deri, kolay yanar, asla bronzlaşmaz. Tip II, genellikle yanar, seyrek olarak bronzlaşır. Tip III deri, hafif yanar, genellikle bronzlaşır. Tip IV deri, çok nadiren yanar. Her zaman iyi bronzlaşır. Tip V deri ise asla yanmaz, güneşe duyarsızdır (siyah ırk).

18 YAŞINA KADAR GÜNEŞİN YÜZDE 80’İNİ ALIYORUZ

Güneşin akut ve kronik zararlı etkilerine maruz kalmamak için yaşamın her döneminde güneşten korunmak bir yaşam biçimi olarak benimsenmeli. Dr. Acay, "Çocuklar, yaşlılar ve açık tenliler güneşten korunmak konusunda özellikle duyarlı olmalı. Yaşam boyu aldığımız güneş miktarının yüzde 80’nini yaşamımızın ilk 18 yılında alıyoruz. Çocukluk ve ergenlik dönemlerinde oluşan akut, ciddi güneş yanıklarının yaşamımızın ileri dönemlerinde oluşacak cilt kanserleri için önemli bir risk faktörü oluşturduğu unutulmamalı" diyor.

Sakıncalı saatler 11.00-15.00

Güneşten korunma yöntemlerinin hiçbiri yüzde 100 koruyucu değil. Bu yüzden koruyucu önlemlerin hepsi beraber uygulanmalı:

á Uygun giysiler giyin. Geniş kenarlı şapka, gözlük, sıkı dokunmuş açık renkli giysileri tercih edin.

á 11.00-15.00 gibi güneş ışınlarının yeryüzüne dik geldiği saatlerde güneş ışınlarına maruz kalmayın.

á Yaz aylarında herkes, özellikle açık tenliler güneşten koruyucu ürünleri kullanmalı.

Çocuklar şemsiyenin altında gölgede bile zarar görebilir

á Güneşten korunmanın en iyi yolu uygun giysiler seçmek. En ideali pamuklu giysiler. Gözler için uygun güneş gözlükleri alınmalı.

á Olabildiğince çok gölgede kalmaları sağlanmalı. Saat 10.00-16.00 arası direkt güneşe çıkmaları engellenmeli.

á Dışarıya çıkmadan 30 dakika önce güneş koruyucu sürülmeli. Hava bulutlu olsa bile zararlı güneş ışınları cilde ulaşır. Yüzüyor veya çok terliyorsa sık sık (2-3 saatte bir) yeniden sürülmeli.

á Deniz veya havuz kenarında ya da su üzerinde (tekne, sal), kumda, güneş koruma ürünleri kullanımı konusunda daha da dikkatli olunmalı. Buraları güneş ışınlarını yansıtacaklarından çok daha çabuk güneş yanığına sebep olurlar. Örneğin deniz kenarında şemsiye gölgesinde kumla oynayan bir çocuğun gölgede olması onu yansıyan ışınlardan koruyamaz.

Bazı makyaj ürünleri güneşten koruyor

Son yıllarda artık hem fiziksel hem kimyasal koruyucular içeren ürünler kullanıma sunuldu. Bunların bir kısmı deri renginde olup kadınlarda makyaj altına rahatlıkla kullanılabilir. Yaz-kış güneşe maruz kalıyoruz madem, günlük ürünlerimizde (nemlendirici, tıraş sonrası balsamlar, fondöten gibi) min SPF 10-15 içeren malzemeler kullanmak doğru seçim olacaktır. Güneşlenme, spor aktiviteleri gibi direkt güneşe maruz kalınacak durumlarda deride kızarıklık ve güneş yanığı oluşturmayacak şekilde deri rengine göre yüksek koruma faktörleri (en az 25 faktörlü) tercih edilmeli.

Güneşe çıkmadan yarım saat önce sürün 4 saatte bir yenileyin

Güneş koruyucular UV ışınlarını emme, yansıtma ve dağıtma yolu ile deriye ulaşmasını engelleyen ilaçlar. Güneş koruyucu kremlerin etkinliğini güneş koruma faktörü (SPF) numaraları belirler. Güneş koruma faktörü, güneş koruyucu kullanılmış bölgede kızarıklık oluşma zamanının, koruyucu kullanılmamış bölgede kızarıklık oluşma zamanına oranı ile belirlenir. Güneş koruma faktörü ne kadar yüksek ise etkinlik o kadar artar. Yaz aylarında en az SPF 15 kullanılmalıdır. Tip I ve II derililer 30 ve üzeri güneş koruyuları tercih etmeli. Açık tenliler, çillenenler, güneşe duyarlılığı olanlar, güneşle tetiklenen deri hastalığı bulunanlar, ailesinde deri kanseri öyküsü olanlar, atipik benleri olanlar, bebek ve çocuklar yüksek faktör koruma seçmelidir. Güneş koruyucular tüm yaş gruplarında güvenle kullanılan ürünler. 6 aydan küçük bebekler için titanyum dioxside içeren güneş koruyucular daha az tahriş yaptıkları için tercih edilmeli. Güneş koruyucular güneşe çıkmadan 30 dakika önce sürülmeli. Su, terleme ile etkinliğinin azalacağını düşünerek 4 saat arayla yenilenmeli.

Bir güneş koruyucunun özellikleri şöyle olmalı:

á Kokusuz ve renksiz olmalı

á Suya ve terlemeye dayanıklı olmalı

á Tahriş edici özellikleri olmamalı

á UVA ve UVB ye karşı koruyucu olmalı

Solaryumda güneş ışınlarından daha fazla zararlı ışık var

Solaryum, bronz cilt tutkunlarının başvurduğu yöntemlerden. Solaryum suni UVA lambaları içerir. Suni UV lambalarında güneş ışınlarına göre 26 kat daha fazla zararlı ışınlar bulunuyor. Solaryum kronik güneş etkileri olan fotoyaşlanma ve deri kanserine neden olabilir.

Son yılların bir diğer gözdesi otobronzlar. Otobronzlar dihidroksiaseton içeren kozmetik ürünler. Derideki bazı proteinlerle birleşerek deriye bronz görüntüsü veriyorlar. Bu ürünlerin güneşten koruma özellikleri bulunmaz. Ayrıca beraberinde ilave güneş koruyucular mutlaka kullanılmalı.