Müzisyenlerin çoÄŸu sadece para kazanmayı düÅŸünüyor

Caz dünyasının ‘‘Kontrbas Åžairi’’ olarak andığı Charlie Haden, önceki hafta Ankara'daydı. Müzikal yaratıcılığı ile ‘‘dünyayı daha yaÅŸanılır bir yer kılmak’’ diye özetlediÄŸi politik düşüncesini kiÅŸiliÄŸinde bütünleÅŸtiren sanatçı, Ankara Caz DerneÄŸi'nce düzenlenen festivalde iki konser verdi. Meksika ve Küba bolerolarının caza uyarlandığı Grammy ödüllü ‘Nocturn’’de, yıllar önce Küba'daki tanışıp -Amerikan ambargosuna raÄŸmen- bütün dünyaya tanıttığı caz piyanisti Gonzalo Rubalcaba da piyano çalıyor. Annesinin ona ninni söylerken kardeÅŸlerinin eÅŸlik etmesi kulağından hiç silinmemiÅŸ: ‘‘Emprovizasyon duygusu böyle oluÅŸtu’’ diyor. Ä°lk esin kaynaklarını sorduÄŸumda ise ‘‘Bulutlar’’ diyor. ÇocukluÄŸunun geçtiÄŸi Missouri'de bütün ufkunu kaplayan bulutlardan sözediyor. (Pat Metheny ile düet yaptıkları Beyond the Missouri Sky albümünün kapağı geliyor gözümün önüne). Yıllardır tutkuyla dinlediÄŸim sanatçıya, bu kadar yakın olmak yeterince heyecan vericiyken, bir de bulutlardan söz edince kendimi tutamayıp büyük oÄŸlumun adının da Bulut olduÄŸunu söyleyiveriyorum. O, neredeyse fısıltıyla konuÅŸan sakin adam bir çığlık koparıyor: Bu inanılmaz, harika bir ÅŸey! Bilkent Ãœniversitesi Müzik ve Sahne Sanatları Fakültesi'ndeki atölye çalışmasında genç müzisyenlere ‘‘Önce içinizdeki müziÄŸi duyun. Onu bulursanız, çaldığınız enstrüman çok da önemli deÄŸildir’’ diyor. Ä°lerlemiÅŸ yaşına raÄŸmen (67) denizaşırı konserleri göze alan Haden, 11 Kasım'daki ikinci konserinin öncesinde, bir diÅŸ sancısı ve yüksek ateÅŸ teÅŸhisiyle rahatsızlandı. Doktorların müdahalesiyle hasta da olsa konserini tamamlayan Charlie Haden ile müzik ve hayatı konuÅŸtuk.Amerika'da yaşıyorsunuz ama bitmeyen bir arayışla dünya müziÄŸi yapıyorsunuz. Caz gibi bir alanda, politik kimliÄŸiniz neden bu kadar belirleyici oldu?-Çünkü toplumla içiçe yaşıyoruz. Politika da hayatımızın biçimlenmesinde önem taşıyor. Ve ne yazık ki, toplumun geneline hakim olan kültür, fazla derinlikli deÄŸil. Daima kültürel bir alışveriÅŸ içindeyim. Daha fazla insana fikirlerimi ulaÅŸtırmak istiyorum. Yaptığım müzikten hoÅŸnut olabilmem için bu gerekli. Buraya da bunun için geldim.MüziÄŸinizi biçimlendiren deÄŸerler açısından müziÄŸi ve dünyanın gidiÅŸini nasıl görüyorsunuz? Liberation Music Orchestra veya benzer bir projeyi yeniden gerçekleÅŸtirme planınız var mı?-Müzisyenlerin büyük çoÄŸunluÄŸu hiçbir ÅŸey hakkında düşünmüyor. Daha çok para kazanmayı, daha çok albüm satmayı her ÅŸeyden çok önemsiyorlar. Buna raÄŸmen gençlere, onların adalet duygularına güveniyorum. Çocuklarım, karım ve arkadaÅŸlarım, beraber çaldığım pek çok müzisyenle benzer ÅŸeyleri hissediyoruz. Var olmanın sebebi nedir sorusu çok önemli. Åžimdi niye buradayım, biliyorum. Bana verilen yeteneÄŸi size geri vermek zorundayım. LMO'ya gelince, evet mümkün olabilse tekrar gerçekleÅŸtirmek isterim.Bir Amerikalı müzisyen olarak Irak operasyonuna yönelik düşüncelerinizi öğrenebilir miyiz?- Cumhuriyetçilere güvenmem. Çünkü onların her zaman farklı bir gündemleri vardır. O gündem de halk deÄŸil kendileri içindir. Irak'a da iktidar hırsı, vahÅŸet ve petrol için gittiler. Cumhuriyetçiler'in çok sofistike bir halkla iliÅŸkileri vardır. Ä°nsanları nasıl yönlendireceklerini çok iyi bilirler. Onlara oy verenlerin büyük bölümü düşük eÄŸitim düzeyine sahip ve önyargılı seçmenlerdir. Onları kendi yanlarına çekmeyi iyi bilirler. Orada daha fazla oturmak için de buna mecburlar.Müzik yolunda yürümeye kararlı gençlere usta-çırak iliÅŸkisini mi önerirsiniz, akademik eÄŸitimi mi?- Ne yaptığımı düşünmeye baÅŸladığım dönemde; Dexter Gordon, John Coltrane, Ornette Coleman ile çalışmaya baÅŸladığımda çok ÅŸey öğrendim. Öğretme fırsatını bulduÄŸumda da (California Caz Enstitüsü'nde 22 yıldır ders veriyorum) genç müzisyenlere, müziÄŸin yaratıcı kısmını, ruhsal boyutunu aktarmaya çalışıyorum. Akademik eÄŸitim, her zaman her yerden alınabilir. Ama ustalarla çalışmak gerçekten önemlidir. MüziÄŸin yaratıcı tarafını pek önemsemeyen bir dünya var artık. Caz kulüplerine gittiÄŸiniz zaman insanlar birbirini dinlemiyor. Ama öbür yandan bir pop ya da rock konserine 50 bin kiÅŸi gidiyor. Bu nedenle müzik yapan gençlere dünyanın anlamını, neden müzik yapmak istediklerini sormalarını saÄŸlamak gerekiyor. Sahnede emprovizasyon yaparken hissettiklerinizi aktarabilir misiniz?-Dokunmak önemlidir. Hayatın çeÅŸitli alanlarına dokunmaktan söz ediyorum. Bunu yaparken, kendinizi görürsünüz, ne kadar önemsiz olduÄŸunuzu fark edersiniz. Zaten önce kendinizin ne kadar önemsiz, ne kadar küçük olduÄŸunuzu anlarsanız, bu sizi öneme ve doÄŸru bir müzik adamlığına taşır.Â