Muhteşem Traviata

Napoli’deki Avrupa’nın en eski lirik opera binası San Carlo Tiyatrosu, çarşamba günü yeni sezonunu, ‘La Traviata’ ile açıyor. 1853’te ilk kez sahnelendiği Venedik’te fiyaskoyla sonuçlanan ancak zamanla başyapıt halini alan, İtalyan kompozitör Verdi’nin La Traviata’sının rejisörlüğünü Ferzan Özpetek üstlendi. Bir buçuk yıl önce Floransa’da sahnelediği Aida Operası’nın dekorunda, Nemrut’taki heykel başlarını kullanan ünlü yönetmen, yine Türk kültüründen esintilere yer verdi. Bunun için Fransız romancı Marcel Proust’un ‘Kayıp Zamanın İzinde’ eserindeki oryantal unsurlardan yararlandı. Yeni ‘La Traviata’yı Özpetek’ten dinliyoruz...

VIOLETTA’NIN EV PARTİSİ

Sahne, nargilenin içildiği, lokumun yenildiği, Osmanlı’da hayatı anlatan tabloların olduğu ve Türk hizmetkarların dolandığı, baş kahraman, hafifmeşrep Violetta’nın verdiği bir ev partisiyle açılıyor. Violetta partide, Osmanlı kadınlarının giydiği, kırmızı kıyafetle göz kamaştırıyor. Üçüncü sahnedeyse Violetta’nın arkadaşı Flora’nın evinde verilen partide, Osmanlı efendileri fesleriyle boy gösteriyor. Sahnede her şeyi ölçülü kullandığını ifade eden Özpetek, perde ilk açıldığında Osman Hamdi’nin tabloları gibi bir hava estiğini söylüyor. Sinemada senaryoyu ben yazıyorum. Buradaysa uymak zorunda olduğun şey ritim. La Traviata’da klasik hikayeye bağımlı kalmayı tercih ettim. Koyduğum yenilikler var, yine de klasik bir Traviata yapmak istedim. Klasikliğini 1910-12 arasında, Paris-Osmanlı İmparatorluğu’nun modası ve etkisinden alıyor. Karakterler, nargile de şampanya da içiyorlar.
Harem Suare’yi hazırlıyordum. Zor bir dönemimdi. Yıldız Sarayı’na gittik. Orada küçük bir tiyatro var. Abdülhamit’in burada istediği operayı izlediğini söylediler. Operayı izlemek için İtalyanca öğrenmiş. Operaların sonunu değiştirirmiş. La Traviata’daki kız ölmez, bir şey içip kurtulurmuş mesela. O yüzden Harem Suare’de La Traviata’yı kullanmıştım. Osmanlı dönemi operanın olduğu, piyano çalan, Fransızca konuşan, namaz kılan insanların olduğu bir dönem.

NEMRUT’UN HEYKELLERİ

La Traviata’nın sanat yönetmenliğini yapan, Oscar ödüllü Dante Ferretti çok mühim biri. Aida Operası’nda Nemrut’taki heykel başlarını kullanmam çok etkiledi insanları. Mesela Ferretti, benden sonra bir Amerikan filminde Nemrut’taki kafaları kullanmış. Herkesin buna bayıldığını söyledi.

Benim Traviata’mda baba-oğul ilişkisi ağırlıkta

La Traviata’da, Alfredo’nun babası, Violetta’ya gelip oğlundan ayrılmasını istiyor. Ama şunu anlıyoruz ki babası da zamanında Violetta’nın müşterisi olmuş. Çok acı bir şey tabii kadın için. Ben baba-oğul ilişkisini ağırlıkta tuttum. Hatta “Haklarını alman lazım çünkü şimdiye kadar hiç yapılmamış bir şeyi yaptın” diyorlar. Gördüğüm Traviata’larda baba, oğlun yanına gider ayrılmasını telkin eder, çocukluğunda yaşadıklarını anlatır. Benimkindeyse baba uzaklaşıyor, çocuk bunun yanına yaklaşıyor.

Leyla Gencer etkisi

Özpetek İtalya’daki Leyla Gencer etkisini şöyle anlatıyor: “Birlikte çalıştığım insanlar çok önemli oyuncular. Violetta rolündeki Carmen Giannattasio, liriğin en iyi seslerinden. Carmen Leyla Gencer’in ortaya çıkardığı bir kızmış. Burada opera çevresi Leyla Gencer’e tapıyor.” Soprano Carmen Giannattasio ise “Gencer olmasaydı belki de şu an bu konumda olamayacaktım. Ferzan Özpetek’le çalışmak da ayrıcalık. Gerçekten sıradışı bir yönetmen. Ondan çok şey öğrendim. Ferzan’ın eli değince La Traviata daha farklı oldu. Mesela Alfredo’nun babasının, geçmişte benim müşterim olduğunu keşfetti. Bu benim rolüm için gerçekten sarsıcı bir şeydi” diyor.

Sanatçılara ay-yıldızlı yüzük

Ferzan Özpetek, her filminin ardından gelenek haline getirdiği, oyunculara aksesuvar hediye etme geleneğini operada da sürdürüyor. Özpetek, erkek sanatçılara kol düğmesi, kadınlara da, ay-yıldızdan oluşan yüzük hediye edecek.