Meslektaşlarımız arkadaşlarımız olabilirler ama çöp evde oturduklarını bilmeyiz
Güncelleme Tarihi:
Mesude ERŞAN
Oluşturulma Tarihi: Kasım 18, 2007 00:00
Biriktirme hastalığı olan kişiler kağıtları, gazeteleri, boş kavanozları, konserve kutularını, pet şişeleri ve hiçbir işe yaramayacak onlarca, yüzlerce eşyayı istifliyor. Yıllar geçtikçe evleri tıka basa doluyor. Evde yatacak yer bile kalmıyor. Sonunda da gazetelere, televizyonlara haber konusu olan çöp evlere dönüşüyor.
Kendileri sorunu hissetmiyor. Ama dayanılmaz koku nedeniyle komşuları şikayetçi oluyor, belediye ekipleri de çöp evlere operasyon yapıyor. Çöp evler Türkiye’ye özgü bir sorun değil. Dünyanın her yerinde görülüyor. bunlar. Aslında çöp ev kurmak, kompülsif (tekrarlayan) bir bozukluk. 43. Ulusal Psikiyatri Kongresi’nde eşi Prof. Dr. Jose Yaryura-Tobias ile birlikte ABD’den gelen psikolog Prof. Dr. Fügen Neziroğlu uzmanı olduğu çöp ev sorununu anlattı.
TEDAVİYE KENDİ İSTEKLERİYLE GELMEZLER
Depresyon ya da anksiyete hastaları, sorunlarını hissederler. Kompülsif bozukluklarda da (tekrarlayan davranışlar) hastalar sorunun farkındadır. Ellerimi defalarca yıkıyorum, durmadan sayıyorum diye gelirler, tedavi olmak isterler. Ama biriktirme hastalığı olanlar bunu fark etmez. Zaten tedavi olmaya da kendi istekleriyle gelmezler. Yakınları veya belediye getirir onları tedaviye. İşin ilginç tarafı, bir yandan utanırlar, evlerine kimsenin gelmesini istemezler, bir yandan da hastalık olduğunu kabul etmezler. Kötü kokuları duymazlar, kendilerine bakmazlar ve bunu fark etmezler.
NÜFUSUN YÜZDE 2’Sİ BİRİKTİRİYOR
Görülme sıklığı hiç az değil. Nüfusun yüzde 2’si hatta belki daha fazlasında biriktirme sorunu bulunduğunu tahmin ediyoruz. Genellikle çok gizli tutulduğundan kesin rakamlar veremiyoruz. Hastalar her şeyi biriktirir. Ama en çok biriktirilen, kağıt, gazete, mektup, plastik eşyalar, torba ve giyim eşyaları. Bu hastalarda kişilik bozuklukları çok sık görülür. Bencil olabilirler. Sorunlarının farkında olmadıkları gibi kendilerine müdahale edilmesine, evlerinin boşaltılmasına çok kızarlar.
![/images/100/0x0/55eb08ecf018fbb8f8a6c359]()
KİMİ KENDİNİ YOKSUL HİSSEDİYOR KİMİ GEÇMİŞİNDEN KOPMAK İSTEMİYOR
Bu hastalık mutlaka belli bir nedene dayanmaz. Bazı hastaların kendileri de çöp evde büyümüşler. Eşyaları ayırmayı, karar vermeyi, organize etmeyi bilmiyorlar. Daha doğrusu öğrenememişler. Yoksul ortamlarda büyüyen hastalarımız var. Dikkat eksikliği, hiperaktivite, depresyon gibi sorunlarda da biriktirme hastalığı çıkabiliyor. Kimi de kendini yoksul hissediyor. İleride lazım olur da ya bulamazsam, ya hatırlayamazsam korkusu var. Bir hastam vardı, 20 yıl önce ölen kocasının hiçbir eşyasını atmamıştı. Eğer atarsa kocasını, unutacağını düşünüyor, hatıralarını yok etmekten korkuyordu. Bir başka hastam, çocukluğu boyunca annesiyle evden eve taşınmış. Çok yoksulmuş ve her taşınmada sadece tek bir oyuncağını yanına alabilmiş. Artık hiçbir şeyini atmak istemiyordu.
ÇOCUKLUKTA BİLE BAŞLADIĞINI GÖRDÜK
Kadın ve erkekte görülme sıklığı aynı. Daha çok 50 yaşından sonra görülüyor. Eskiden bunu sadece yaşlılarda ortaya çıkan bir sorun zannediyorduk. Ama artık biliyoruz ki sorun çocuklukta bile başlayabiliyor. Sokaktan çikolata kağıtlarını, taşları toplayan, odalarının bir köşesine saklamaya çalışan çocuklar var. Bazılarında biriktirme sorunu olabiliyor. Unutmayın ki bu belirtiler yavaş yavaş birikiyor.
ANNE ARABADA, BABAYLA KIZI KOLTUKTA YATIYORDU
Bazen tüm aile, anne, baba, çocuk çöp evde yaşıyor ve farkında olmuyor. Böyle bir evde 17 yaşında kızlarıyla yaşayan anne-baba bize getirilmişti. 20 yıldır evleri çöp ev halindeydi. Evde yatacak yer kalmamıştı. Anne arabada, baba ve kızları koltukta çok dar bir yerde yatıyorlardı. Etraf tamamen biriktirilmiş çöplerle doluydu. Kız öğrenciydi ve bir köşede bilgisayarla ders çalışıyordu. Evleri temizlenene kadar bir apartman katına yerleştirdik aileyi. Ancak kız da nereye ne konur, bilmiyordu. Çamaşır nasıl yıkanır, giyim eşyaları nasıl asılır, mutfağa hangi eşyalar yerleştirilir, bunların hiçbirinden haberi yoktu.
BÜTÜN AİLE YELKENCİ AMA EVLERİ ÇÖP DOLU
Bazılarının çöp evlerde yaşadıklarını dışarıdan tahmin etmek zor. Hatta hem iş hem de sosyal hayatı geniş hastalar var. Tek şüphelenilecek şey, evlerine kimseyi davet etmemeleri. Sinemaya, yemeğe giderler, aile hayatları, çocukları olabilir. Sizin, benim meslektaşlarım, arkadaşlarımız olabilirler ve bilmeyebiliriz. Bazen bütün ev çöp değildir. Bazısı birkaç odasını, arabasını, ofisini öyle tutabiliyor. Yine kentin yelken kulübüne üye olup yarışmalara giren bir hastam var. Evinde biriken çöplerden çocukların yatabileceği yatak bile kalmamış. Salonları, yemek odaları yok. Fakat bütün aile yelkenci. Dışardan bakan kimse anlamazdı sorunlarını. Çocuklar da farkında değildi. Ama arkadaşlarını eve çağıramıyorlar, normal çocukluk hayatı yaşayamıyorlar. Oyun oynayacak, ders çalışacak alan yok evde. Bu durum sağlık sorunları açısından tehlikeli. Çöp evlerde çocukları ciddi sağlık riskleri de bekliyor.
HASTA ATILANLARA BAKMAK İSTİYOR, AĞLIYOR ACI ÇEKİYOR
ABD’de eskiden çöp evlere zorla girilir, evdekiler temizlenmesi için zorlanırdı. Ancak bu zorlamalardan dolayı intihar eden çok hasta oldu. Artık yerel sağlık örgütü önce bir ekip gönderiyor. Uyarıyor, tedavi için 6-12 ay süre tanınıyor. Tedavi görmeyi reddedenler zorlanıyor. Psikiyatr ve psikolog, hastalarla konuşuyor. Biriktirdiklerini atmaya ikna etmeye çalışıyorlar. Kabul ederlerse devreye yardımcılar giriyor. Tahliyeye başlıyorlar. Çok biriktirilmişse uzun zaman alıyor bu çabalar. Hasta da sürekli atılanlara bakmak istiyor. Acı çekiyorlar. Ağlıyor, bağırıyorlar. Hastalara atılacakları kutularla önem derecesine göre ayırmayı öğretiyoruz.
TÜRKİYE’DEN EN SON ÇÖP HABERLERİ
Ankara Çankaya’da emekli ressam D.Ü.’nün evinden 4 kamyon çöp çıktı. 7 odalı evinde, 21 köpeğiyle yaşayan D.Ü.’nün evinin belediye tarafından üç kez temizlendiği, ancak yaşlı kadının evinde çöp biriktirmeye devam ettiği öğrenildi.
Adana’da babasıyla birlikte çöplerin içerisinde yaşayan bir kadının evinden iki kamyon çöp çıkarıldı. Seyhan Belediyesi Temizlik İşleri Müdürlüğü ekipleri, bir ihbar üzerine gittiği evde çöp yığınıyla karşılaştı. 80 yaşındaki babasıyla birlikte çöplerin içerisinde yaşayan İ.K. ekiplerin çöpleri temizlemesine, "Onlar benim eşyalarım, nereye götürüyorsunuz?" diyerek tepki gösterdi.
Yozgat’ın Çayıralan ilçesinde yaşlı kadın G.A (71) ile kızı M.A.’nın (47) oturduğu evden yaklaşık üç traktör çöp boşaltıldı. Mahalle sakinlerinin "evden çok kötü kokular geliyor" şikayeti üzerine harekete geçen Çayıralan Belediyesi temizlik işçileri, yaşlı kadın ve kızını evden çıkartıp evin içerisinde biriken çöpleri traktörlere yükleyerek çöplüğe taşıdı. Mahalle muhtarı ve emniyet mensuplarıyla birlikte evde yapılan aramada kağıt içerisine sarılıp evin duvarındaki oyuklara saklanmış yaklaşık 3 bin YTL para bulundu.
Tokat’ta R.K.’ya ait evde 20 yıllık çöpler bulundu. Tokat Belediyesi zabıta ekipleri R.K.’yı kapıyı açmaya zor ikna etti. 20 yıl önce kocasını kaybeden K. o zamandan beri çöplerini dışarı atmamış, evinde biriktirmişti.
TEDAVİYE KENDİ İSTEKLERİYLE GELMEZLER
Depresyon ya da anksiyete hastaları, sorunlarını hissederler. Kompülsif bozukluklarda da (tekrarlayan davranışlar) hastalar sorunun farkındadır. Ellerimi defalarca yıkıyorum, durmadan sayıyorum diye gelirler, tedavi olmak isterler. Ama biriktirme hastalığı olanlar bunu fark etmez. Zaten tedavi olmaya da kendi istekleriyle gelmezler. Yakınları veya belediye getirir onları tedaviye. İşin ilginç tarafı, bir yandan utanırlar, evlerine kimsenin gelmesini istemezler, bir yandan da hastalık olduğunu kabul etmezler. Kötü kokuları duymazlar, kendilerine bakmazlar ve bunu fark etmezler.
NÜFUSUN YÜZDE 2’Sİ BİRİKTİRİYOR
Görülme sıklığı hiç az değil. Nüfusun yüzde 2’si hatta belki daha fazlasında biriktirme sorunu bulunduğunu tahmin ediyoruz. Genellikle çok gizli tutulduğundan kesin rakamlar veremiyoruz. Hastalar her şeyi biriktirir. Ama en çok biriktirilen, kağıt, gazete, mektup, plastik eşyalar, torba ve giyim eşyaları. Bu hastalarda kişilik bozuklukları çok sık görülür. Bencil olabilirler. Sorunlarının farkında olmadıkları gibi kendilerine müdahale edilmesine, evlerinin boşaltılmasına çok kızarlar.
KİMİ KENDİNİ YOKSUL HİSSEDİYOR KİMİ GEÇMİŞİNDEN KOPMAK İSTEMİYOR
Bu hastalık mutlaka belli bir nedene dayanmaz. Bazı hastaların kendileri de çöp evde büyümüşler. Eşyaları ayırmayı, karar vermeyi, organize etmeyi bilmiyorlar. Daha doğrusu öğrenememişler. Yoksul ortamlarda büyüyen hastalarımız var. Dikkat eksikliği, hiperaktivite, depresyon gibi sorunlarda da biriktirme hastalığı çıkabiliyor. Kimi de kendini yoksul hissediyor. İleride lazım olur da ya bulamazsam, ya hatırlayamazsam korkusu var. Bir hastam vardı, 20 yıl önce ölen kocasının hiçbir eşyasını atmamıştı. Eğer atarsa kocasını, unutacağını düşünüyor, hatıralarını yok etmekten korkuyordu. Bir başka hastam, çocukluğu boyunca annesiyle evden eve taşınmış. Çok yoksulmuş ve her taşınmada sadece tek bir oyuncağını yanına alabilmiş. Artık hiçbir şeyini atmak istemiyordu.
ÇOCUKLUKTA BİLE BAŞLADIĞINI GÖRDÜK
Kadın ve erkekte görülme sıklığı aynı. Daha çok 50 yaşından sonra görülüyor. Eskiden bunu sadece yaşlılarda ortaya çıkan bir sorun zannediyorduk. Ama artık biliyoruz ki sorun çocuklukta bile başlayabiliyor. Sokaktan çikolata kağıtlarını, taşları toplayan, odalarının bir köşesine saklamaya çalışan çocuklar var. Bazılarında biriktirme sorunu olabiliyor. Unutmayın ki bu belirtiler yavaş yavaş birikiyor.
ANNE ARABADA, BABAYLA KIZI KOLTUKTA YATIYORDU
Bazen tüm aile, anne, baba, çocuk çöp evde yaşıyor ve farkında olmuyor. Böyle bir evde 17 yaşında kızlarıyla yaşayan anne-baba bize getirilmişti. 20 yıldır evleri çöp ev halindeydi. Evde yatacak yer kalmamıştı. Anne arabada, baba ve kızları koltukta çok dar bir yerde yatıyorlardı. Etraf tamamen biriktirilmiş çöplerle doluydu. Kız öğrenciydi ve bir köşede bilgisayarla ders çalışıyordu. Evleri temizlenene kadar bir apartman katına yerleştirdik aileyi. Ancak kız da nereye ne konur, bilmiyordu. Çamaşır nasıl yıkanır, giyim eşyaları nasıl asılır, mutfağa hangi eşyalar yerleştirilir, bunların hiçbirinden haberi yoktu.
BÜTÜN AİLE YELKENCİ AMA EVLERİ ÇÖP DOLU
Bazılarının çöp evlerde yaşadıklarını dışarıdan tahmin etmek zor. Hatta hem iş hem de sosyal hayatı geniş hastalar var. Tek şüphelenilecek şey, evlerine kimseyi davet etmemeleri. Sinemaya, yemeğe giderler, aile hayatları, çocukları olabilir. Sizin, benim meslektaşlarım, arkadaşlarımız olabilirler ve bilmeyebiliriz. Bazen bütün ev çöp değildir. Bazısı birkaç odasını, arabasını, ofisini öyle tutabiliyor. Yine kentin yelken kulübüne üye olup yarışmalara giren bir hastam var. Evinde biriken çöplerden çocukların yatabileceği yatak bile kalmamış. Salonları, yemek odaları yok. Fakat bütün aile yelkenci. Dışardan bakan kimse anlamazdı sorunlarını. Çocuklar da farkında değildi. Ama arkadaşlarını eve çağıramıyorlar, normal çocukluk hayatı yaşayamıyorlar. Oyun oynayacak, ders çalışacak alan yok evde. Bu durum sağlık sorunları açısından tehlikeli. Çöp evlerde çocukları ciddi sağlık riskleri de bekliyor.
HASTA ATILANLARA BAKMAK İSTİYOR, AĞLIYOR ACI ÇEKİYOR
ABD’de eskiden çöp evlere zorla girilir, evdekiler temizlenmesi için zorlanırdı. Ancak bu zorlamalardan dolayı intihar eden çok hasta oldu. Artık yerel sağlık örgütü önce bir ekip gönderiyor. Uyarıyor, tedavi için 6-12 ay süre tanınıyor. Tedavi görmeyi reddedenler zorlanıyor. Psikiyatr ve psikolog, hastalarla konuşuyor. Biriktirdiklerini atmaya ikna etmeye çalışıyorlar. Kabul ederlerse devreye yardımcılar giriyor. Tahliyeye başlıyorlar. Çok biriktirilmişse uzun zaman alıyor bu çabalar. Hasta da sürekli atılanlara bakmak istiyor. Acı çekiyorlar. Ağlıyor, bağırıyorlar. Hastalara atılacakları kutularla önem derecesine göre ayırmayı öğretiyoruz.
TÜRKİYE’DEN EN SON ÇÖP HABERLERİ
Ankara Çankaya’da emekli ressam D.Ü.’nün evinden 4 kamyon çöp çıktı. 7 odalı evinde, 21 köpeğiyle yaşayan D.Ü.’nün evinin belediye tarafından üç kez temizlendiği, ancak yaşlı kadının evinde çöp biriktirmeye devam ettiği öğrenildi.
Adana’da babasıyla birlikte çöplerin içerisinde yaşayan bir kadının evinden iki kamyon çöp çıkarıldı. Seyhan Belediyesi Temizlik İşleri Müdürlüğü ekipleri, bir ihbar üzerine gittiği evde çöp yığınıyla karşılaştı. 80 yaşındaki babasıyla birlikte çöplerin içerisinde yaşayan İ.K. ekiplerin çöpleri temizlemesine, "Onlar benim eşyalarım, nereye götürüyorsunuz?" diyerek tepki gösterdi.
Yozgat’ın Çayıralan ilçesinde yaşlı kadın G.A (71) ile kızı M.A.’nın (47) oturduğu evden yaklaşık üç traktör çöp boşaltıldı. Mahalle sakinlerinin "evden çok kötü kokular geliyor" şikayeti üzerine harekete geçen Çayıralan Belediyesi temizlik işçileri, yaşlı kadın ve kızını evden çıkartıp evin içerisinde biriken çöpleri traktörlere yükleyerek çöplüğe taşıdı. Mahalle muhtarı ve emniyet mensuplarıyla birlikte evde yapılan aramada kağıt içerisine sarılıp evin duvarındaki oyuklara saklanmış yaklaşık 3 bin YTL para bulundu.
Tokat’ta R.K.’ya ait evde 20 yıllık çöpler bulundu. Tokat Belediyesi zabıta ekipleri R.K.’yı kapıyı açmaya zor ikna etti. 20 yıl önce kocasını kaybeden K. o zamandan beri çöplerini dışarı atmamış, evinde biriktirmişti.