Meme kanserinde en önemli risk erken ergenlik
Güncelleme Tarihi:
Mesude ERŞAN
Oluşturulma Tarihi: Nisan 15, 2007 00:00
ABD’nin Massachusetts Hastanesi Kanser Merkezi’nden Medikal Onkolog Prof. Dr. Paul Goss, kız çocuklardaki erken ergenlik eğilimine bağlı olarak, yakın gelecekte kanser vakalarında artış görüleceğini söylüyor. ABD’de kurduğu Meme Tümör Bankası’na 50 ülkeden veri toplayan Goss, Türkiye’den de her yıl 200 kanserli doku ve kan örneği alıp, inceleyecek.
Goss "Türk kadınları ABD’lilere oranla 15 yaş daha genç meme kanserine yakalanıyor, geç tanı konduğu için ölüm ihtimali daha yüksek" diyor.
BOY ORTALAMASINDAKİ ARTIŞLA BAĞLANTILI
İki yıl önce yapılan araştırmaya göre, meme kanserindeki en önemli risk faktörü erken ergenlik. 50 yıl önce ortalama 12,5 yaşında adet görürdü çocuklar, bugün 10,5’e düştü. İnsanın 100 bin yıllık evrimi, 50 yılda değişti. Memelerdeki ana büyüme 5-15 yaş arasındadır. Hücre çoğalmasıyla büyürler. Bu dönemde meme dokusunun gıda ya da radyasyon gibi kanserojen unsurla birleşmesi çok tehlikeli. 15-20 yaşta risk daha artar. 20-25’de düşmeye başlar. 30 yaşından sonra iyice düşer. Kızların 8-14 yaş arasında boylarındaki artış bile meme kanseri olasılığını tek başına artırıyor. Batı toplumlarında boy ortalaması, özellikle kızlarda giderek yükseliyor. Boydaki artış, gelecekteki meme kanseri riski açısından erken adetten daha önemli faktör.
MAMOGRAFİ YAYGINLAŞSA GÖRÜLME SIKLIĞI ARTAR
Meme kanserlerinde tedavinin başarı oranı yüksek. Tekrarlama oranı yarı yarıya azaldı. Hayatımı yeni tedavi yöntemlerine adamıştım. Bugün görüyorum ki asıl önemli sorun, tedaviyi herkes için erişilir kılmak. Gelişmiş ülkelerde meme kanserinin görülme sıklığı yüksek, ölüm oranı düşük. Çünkü tanı yöntemleri gelişmiş. Türkiye’de her kadın mamografi çektirebilse, görülme sıklığı artar. Örneğin Çin’nin ekonomik açıdan zengin Pekin, Hong Kong, Şanghay bölgelerinde artış var. Her aileye tek çocuk politikasından sonra hızlı artış yaşandı. Refahın artması, sağlık sistemindeki gelişmeler kadar üreme yaşamındaki değişiklikler de etkili. Gelişmiş bölgelerde ilk gebelik yaşı yükseliyor. Daha az gebelik yaşanıyor, emzirme oranları daha düşük. Beslenme, egzersiz yapmamak, çevre kirliliği gibi faktörler de riski artırıyor. Yumurtalık kanserinin tanısı zordur, çok daha ölümcüldür. Memede tanı çok daha kolay, erken tespit mümkün. Mamografi tanıtılmalı; 40-70 yaş arasındaki kadınlar her yıl kontrolden geçmeleri konusunda bilinçlendirilmeli. Erken tanı konan hastaların yalnızca yüzde 5’i ilk beş yıl içinde yaşamını yitiriyor.
Zengin kadınlar ve kızlarında daha sık
İlk çocuğunu 30 yaşından sonra doğuran kadınlarda meme kanseri görülme oranı, 20 yaşından önce doğuranlara göre iki kat fazla. Çocuk doğurmayan kadınlarda risk hafif yükseliyor. Sosyo ekonomik seviyenin yüksekliği de riski artırıyor. Varlıklı, sosyo ekonomik düzeyi yüksek olan kadınlarda, meme kanseri görülme oranı daha fazla. Bu ailelerin kızları daha iyi beslendikleri için daha erken gelişiyor ve erken yaşta adet görmeye başlıyorlar. Ayrıca bu çocuklar büyüdükleri zaman eğitim ve iş gibi nedenlerle daha geç evleniyor ve çocuk sahibi oluyor. Alkol, riski artırıyor. Şişmanlık ve yağlı beslenme de risk faktörü.
TÜRK KADINI 40’LI YAŞLARDA YAKALANIYOR
Kadınlarda en sık görülen kanser türü, meme kanseri. Türkiye’deki kesin rakamlar bilinmemekle birlikte, her 100 kadından 8-10’unun bu hastalığa yakalandığı tahmin ediliyor. ABD’de her yıl ortalama 185 bin meme kanseri tanısı konuyor. Türkiye’de meme kanserine yakalanma ortalaması 40’lı yaşlar. ABD’de 64. Türk kadınları 10-15 yaş daha genç kansere yakalanıyor. Bunun genç nüfustan mı, kanserin türünden mi kaynaklandığı bilinmiyor. Görülme sıklığı gelişmiş ülkelerden daha düşük olsa da, daha geç, yani 3-4’üncü evrede tespit ediliyor. Dolayısıyla tedaviden sonuç alma ihtimali azalıyor, ölüm riski diğer ülkelere oranla yüksek. Massachusetts Hastanesi, dünyanın önde gelen kanser araştırma merkezlerinden biri. Şimdiye kadar 50 ülkede araştırma yaptık, BM özel burs verdi. Meme kanseri araştırmalarında çoğunlukla ABD ve Avrupalı kadınlar inceleniyor. Oysa genetik ve ırk farklılıkları kanserin tedavisi ve seyrini etkiliyor. Bunu saptamak amacıyla Hindistan, Polonya, Rusya, Japonya, Brezilya gibi ülkelerde yeni çalışma başlatmayı hedefliyorum. Çok farklı genetik, etnik grupların bulunduğu Türkiye bu açıdan önemli bir ülke. Geçen yıl Türk onkologlarla ortak çalışma yaptık. Boston’daki Meme Tümör Bankası’nda memedeki ilk tümör, sıçradığı organlardaki tümörler ve hasta kan örneklerini topluyoruz. Tümördeki kanserin, hasta kanının genetik özelliklerini, uygulanan tedavinin klinik seyrini inceliyoruz. Veri bankasının üç yıllık altyapı çalışmasına 3 milyon dolar ayrıldı. Türkiye’den ilk adımda her yıl 200 örnek toplayacağız. Veriler Türk araştırmacılara açık. Bu bilgilerle, kişiye özel tedavi planlanabilecek. Gereksiz kemoterapinin önüne geçilebilecek.
Meme kanseri riskinizi ölçün
1- İlk adetinizi görme yaşınız kaç? A) 11 yaşından sonra, B) 11 yaşından önce
2- Menopoza girme yaşınız kaç? A) 55 yaşından önce, B) 55 yaşından sonra
3- İlk doğum yaşınız kaç? A) 30 yaşından önce, B) 30 yaşından sonra veya hiç doğum yapmamış iseniz
4- Uzun süre doğum kontrol hapı kullandınız mı? A) 3 yıldan daha az, B) 3 yıl ve daha uzun süre
5- Uzak akrabalarınızda bir veya fazla kişide meme kanseri var mı? A) Yok, C) Var
6- Yakın akrabanızda (anne, kız kardeş, çocuk) meme kanseri var mı? A) Yok, D) Var
7- Birden fazla yakın akrabanızda meme ya da yumurtalık kanseri var mı? A) Yok, B) Var
8- Yakın akrabalarınızda iki taraflı veya genç yaşta (40 yaşın altında) gelişen meme kanseri var mı? A) Yok, E) Var
Puanlama: A: 0 puan, B: 1 Puan, C: 5 puan, D: 10 puan, E: 20 Puan
Değerlendirme: 0 Puan: Bir risk faktörünüz yok. Yaşam boyu meme kanserine yakalanma olasılığınız yüzde 10 civarında. Standart tarama programına giriniz.
1-4 Puan: Hafif risk grubundasınız. Yaşam boyu meme kanserine yakalanma riskiniz yüzde 10-15 arasında. Standart tarama programına giriniz.
5-9 Puan: Orta dereceli risk grubundasınız. Yaşam boyu meme kanserine yakalanma oranınız yüzde 15-20 arasında. Standart tarama programına giriniz.
10-19 Puan: Yüksek risk grubundasınız. Yaşam boyu meme kanserine yakalanma oranınız yüzde 20’nin üzerinde. Özel tarama ve takip programına ihtiyacınız var.
20-59 Puan: Çok yüksek bir risk grubundasınız. Yaşam boyu meme kanserine yakalanma riskiniz yüzde 20-85 arası. Özel tarama ve takip programına ihtiyacınız var.
BOY ORTALAMASINDAKİ ARTIŞLA BAĞLANTILI
İki yıl önce yapılan araştırmaya göre, meme kanserindeki en önemli risk faktörü erken ergenlik. 50 yıl önce ortalama 12,5 yaşında adet görürdü çocuklar, bugün 10,5’e düştü. İnsanın 100 bin yıllık evrimi, 50 yılda değişti. Memelerdeki ana büyüme 5-15 yaş arasındadır. Hücre çoğalmasıyla büyürler. Bu dönemde meme dokusunun gıda ya da radyasyon gibi kanserojen unsurla birleşmesi çok tehlikeli. 15-20 yaşta risk daha artar. 20-25’de düşmeye başlar. 30 yaşından sonra iyice düşer. Kızların 8-14 yaş arasında boylarındaki artış bile meme kanseri olasılığını tek başına artırıyor. Batı toplumlarında boy ortalaması, özellikle kızlarda giderek yükseliyor. Boydaki artış, gelecekteki meme kanseri riski açısından erken adetten daha önemli faktör.
MAMOGRAFİ YAYGINLAŞSA GÖRÜLME SIKLIĞI ARTAR
Meme kanserlerinde tedavinin başarı oranı yüksek. Tekrarlama oranı yarı yarıya azaldı. Hayatımı yeni tedavi yöntemlerine adamıştım. Bugün görüyorum ki asıl önemli sorun, tedaviyi herkes için erişilir kılmak. Gelişmiş ülkelerde meme kanserinin görülme sıklığı yüksek, ölüm oranı düşük. Çünkü tanı yöntemleri gelişmiş. Türkiye’de her kadın mamografi çektirebilse, görülme sıklığı artar. Örneğin Çin’nin ekonomik açıdan zengin Pekin, Hong Kong, Şanghay bölgelerinde artış var. Her aileye tek çocuk politikasından sonra hızlı artış yaşandı. Refahın artması, sağlık sistemindeki gelişmeler kadar üreme yaşamındaki değişiklikler de etkili. Gelişmiş bölgelerde ilk gebelik yaşı yükseliyor. Daha az gebelik yaşanıyor, emzirme oranları daha düşük. Beslenme, egzersiz yapmamak, çevre kirliliği gibi faktörler de riski artırıyor. Yumurtalık kanserinin tanısı zordur, çok daha ölümcüldür. Memede tanı çok daha kolay, erken tespit mümkün. Mamografi tanıtılmalı; 40-70 yaş arasındaki kadınlar her yıl kontrolden geçmeleri konusunda bilinçlendirilmeli. Erken tanı konan hastaların yalnızca yüzde 5’i ilk beş yıl içinde yaşamını yitiriyor.
Zengin kadınlar ve kızlarında daha sık
İlk çocuğunu 30 yaşından sonra doğuran kadınlarda meme kanseri görülme oranı, 20 yaşından önce doğuranlara göre iki kat fazla. Çocuk doğurmayan kadınlarda risk hafif yükseliyor. Sosyo ekonomik seviyenin yüksekliği de riski artırıyor. Varlıklı, sosyo ekonomik düzeyi yüksek olan kadınlarda, meme kanseri görülme oranı daha fazla. Bu ailelerin kızları daha iyi beslendikleri için daha erken gelişiyor ve erken yaşta adet görmeye başlıyorlar. Ayrıca bu çocuklar büyüdükleri zaman eğitim ve iş gibi nedenlerle daha geç evleniyor ve çocuk sahibi oluyor. Alkol, riski artırıyor. Şişmanlık ve yağlı beslenme de risk faktörü.
TÜRK KADINI 40’LI YAŞLARDA YAKALANIYOR
Kadınlarda en sık görülen kanser türü, meme kanseri. Türkiye’deki kesin rakamlar bilinmemekle birlikte, her 100 kadından 8-10’unun bu hastalığa yakalandığı tahmin ediliyor. ABD’de her yıl ortalama 185 bin meme kanseri tanısı konuyor. Türkiye’de meme kanserine yakalanma ortalaması 40’lı yaşlar. ABD’de 64. Türk kadınları 10-15 yaş daha genç kansere yakalanıyor. Bunun genç nüfustan mı, kanserin türünden mi kaynaklandığı bilinmiyor. Görülme sıklığı gelişmiş ülkelerden daha düşük olsa da, daha geç, yani 3-4’üncü evrede tespit ediliyor. Dolayısıyla tedaviden sonuç alma ihtimali azalıyor, ölüm riski diğer ülkelere oranla yüksek. Massachusetts Hastanesi, dünyanın önde gelen kanser araştırma merkezlerinden biri. Şimdiye kadar 50 ülkede araştırma yaptık, BM özel burs verdi. Meme kanseri araştırmalarında çoğunlukla ABD ve Avrupalı kadınlar inceleniyor. Oysa genetik ve ırk farklılıkları kanserin tedavisi ve seyrini etkiliyor. Bunu saptamak amacıyla Hindistan, Polonya, Rusya, Japonya, Brezilya gibi ülkelerde yeni çalışma başlatmayı hedefliyorum. Çok farklı genetik, etnik grupların bulunduğu Türkiye bu açıdan önemli bir ülke. Geçen yıl Türk onkologlarla ortak çalışma yaptık. Boston’daki Meme Tümör Bankası’nda memedeki ilk tümör, sıçradığı organlardaki tümörler ve hasta kan örneklerini topluyoruz. Tümördeki kanserin, hasta kanının genetik özelliklerini, uygulanan tedavinin klinik seyrini inceliyoruz. Veri bankasının üç yıllık altyapı çalışmasına 3 milyon dolar ayrıldı. Türkiye’den ilk adımda her yıl 200 örnek toplayacağız. Veriler Türk araştırmacılara açık. Bu bilgilerle, kişiye özel tedavi planlanabilecek. Gereksiz kemoterapinin önüne geçilebilecek.
Meme kanseri riskinizi ölçün
1- İlk adetinizi görme yaşınız kaç? A) 11 yaşından sonra, B) 11 yaşından önce
2- Menopoza girme yaşınız kaç? A) 55 yaşından önce, B) 55 yaşından sonra
3- İlk doğum yaşınız kaç? A) 30 yaşından önce, B) 30 yaşından sonra veya hiç doğum yapmamış iseniz
4- Uzun süre doğum kontrol hapı kullandınız mı? A) 3 yıldan daha az, B) 3 yıl ve daha uzun süre
5- Uzak akrabalarınızda bir veya fazla kişide meme kanseri var mı? A) Yok, C) Var
6- Yakın akrabanızda (anne, kız kardeş, çocuk) meme kanseri var mı? A) Yok, D) Var
7- Birden fazla yakın akrabanızda meme ya da yumurtalık kanseri var mı? A) Yok, B) Var
8- Yakın akrabalarınızda iki taraflı veya genç yaşta (40 yaşın altında) gelişen meme kanseri var mı? A) Yok, E) Var
Puanlama: A: 0 puan, B: 1 Puan, C: 5 puan, D: 10 puan, E: 20 Puan
Değerlendirme: 0 Puan: Bir risk faktörünüz yok. Yaşam boyu meme kanserine yakalanma olasılığınız yüzde 10 civarında. Standart tarama programına giriniz.
1-4 Puan: Hafif risk grubundasınız. Yaşam boyu meme kanserine yakalanma riskiniz yüzde 10-15 arasında. Standart tarama programına giriniz.
5-9 Puan: Orta dereceli risk grubundasınız. Yaşam boyu meme kanserine yakalanma oranınız yüzde 15-20 arasında. Standart tarama programına giriniz.
10-19 Puan: Yüksek risk grubundasınız. Yaşam boyu meme kanserine yakalanma oranınız yüzde 20’nin üzerinde. Özel tarama ve takip programına ihtiyacınız var.
20-59 Puan: Çok yüksek bir risk grubundasınız. Yaşam boyu meme kanserine yakalanma riskiniz yüzde 20-85 arası. Özel tarama ve takip programına ihtiyacınız var.