Melahat teyzenin yazlık evinin kirası

YAZLIK komşumuz Melahat Teyze, eşi vefat ettikten sonra, yazlık evini sezon boyu kullanamıyor. Değişik kişilere, haftalık ya da aylık olarak kiraya veriyor. Geçenlerde ‘Şükrü Bey evladım, bu kiraların da vergisi var mı?’ diye sorunca, ‘başkaları da bilmiyor olabilir’ düşüncesiyle, konuyu yazmaya karar verdim.Yazlık evi olup da kiraya verenlerin, elde ettikleri kira geliri, belli bir sınırı aştığı takdirde ‘gayrimenkul sermaye iradı’ olarak gelir vergisine tabi. 2004 yılı için belirlenen beyan sınırı 1 milyar 800 milyon lira... Bu şu anlama geliyor; 2004 yılında yazlık evini kiraya veren bir vatandaş, toplam kira geliri, 1 milyar 800 milyon lirayı aşıyorsa, 1-15 Mart 2005 tarihinde, bu kira gelirini yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edip, gelir vergisi ödeyecek.VERGİNİN HESABIYazlık evinden, konut kira geliri elde edenlerin, vergilendirilmesi aşağıdaki gibi olacak. - 2004 yılı içinde elde edilen toplam kira, 1 milyar 800 milyon lirayı aşmıyorsa, beyanname verilmeyecek. Gelir vergisi de ödenmeyecek (GVK Md. 21 ve 86/1-a). Bu uygulama; emekli, işçi, memur, ev hanımı, öğrenci gibi kişileri kapsıyor. - Ticari, zirai ya da mesleki kazancını, yıllık beyanname ile bildirmek zorunda olanlar, 1 milyar 800 milyon liralık istisnadan yararlanamayacaklar (GVK Md. 21/2). Bu uygulama bakkal, mobilyacı, konfeksiyoncu, avukat, doktor, mimar gibi gerçek kişi vergi mükelleflerini kapsıyor.- Birden fazla evinden kira geliri olanlar, her ev için değil, tüm evleri için 1 milyar 800 milyon liralık istisnadan yararlanırlar. - Kira geliri beyan edilirken, yıllık kira tutarından; a) Önce 1 milyar 800 milyon liralık istisna tutarı düşülür. b) Kalan tutarın yüzde 25’i de ‘götürü gider’ olarak düşülür (isteyenler, ellerinde kira aldıkları evle ilgili harcama belgeleri varsa, götürü gider yerine, GVK Md. 74’de sayılı gerçek giderleri düşebilirler). - Giderler de düşüldükten sonra, kalan tutarın, gelir vergisi tarifesine göre vergisi hesaplanır (Vergi oranı yüzde 20’den başlar. Yıllık kira tutarına göre, 6 milyar TL’den sonra, beşer puan artar. Bkz. GVK Md.103). Buna göre, 2004 yılında yazlık evinden toplam altı milyar lira kira geliri elde eden bir vatandaşın, vergi durumu aşağıdaki gibi olacak.a) 6 milyar - 1,8 milyar TL istisna = 4,2 milyar TLb) 4,2 milyar x % 25 götürü gid. = 1 milyar 050 milyon TLc) 4,2 milyar - 1 milyar 050 milyon TL = 3 milyar 150 milyon TLd) 3 milyar 150 milyon TL x % 20 (vergi oranı) = 630 milyon TL (ödenecek vergi) e) Vergi, Mart ve Temmuz’da iki eşit taksitte ödenir (GVK Md.117/2).ÖZELLİKLİ DURUMLARYazlık evini; dayı, amca, hala, teyze gibi akrabalarına ya da arkadaşlarına, kira almadan tahsis edenler, sanki kira alıyormuş gibi kabul edilir. Kiranın tutarı da, emsal kira bedeline göre hesaplanır. Burada, yazlık evin, emlak vergisi değerinin yüzde 5’i yıllık emsal kira bedeli olarak kabul edilir (GVK Md.73).Yazlık evin, anne, baba, kardeş, büyükanne, dede ya da toruna bedelsiz tahsis edildiği durumlarda, emsal kira bedeli beyan edilmez (GVK Md.73/2).Yazlık ev, karı-kocaya aitse, her biri ayrı ayrı 1 milyar 800 milyon liralık istisnadan yararlanırlar. Yazlık evin kira gelirini beyan edenler, bu kira ile birlikte emekli aylıklarını, banka mevduat faizi ve repo gelirlerini ya da tek işverenden aldıkları ücret gelirlerini beyan etmezler.Maliye, son zamanlarda yazlık evlerin kira gelirleriyle ilgili ciddi araştırmalar yaptığından, ‘nereden tespit edecekler’ diye düşünüp, cezalı duruma düşmemek için, kira gelirinin beyanında duyarlı davranmakta yarar var.