Mehmet Âkif’in 75 yıllık anıları
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Aralık 03, 2011 20:54
Türk Telekom’un altı aylık bir çaba sonunda hazırlıklarını tamamladığı ‘Vefatının 75. Yılında Mehmet Âkif Ersoy Sergisi’nin ilki, Ankara Resim ve Heykel Müzesi’nde açıldı. 11 Aralık’a kadar gezilebilecek sergi, 17-31 Aralık tarihlerinde Fatih Ali Emiri Kültür Merkezi’ne taşınacak. Mehmet Âkif’in aile fotoğrafları, imzalı Safahat’ları, dostlarına ve ailesine yazdığı mektuplar, ilk meclis dönemi belgeleri, İstiklâl Marşı hatıraları gibi Âkif’in pek çok özel eşyası görülebilecek.
Vefatının 75. yılı vesilesiyle düzenlenen sergi sayesinde; Mehmet Âkif’in aile fotoğrafları, imzalı Safahat’ları, dostlarına ve ailesine yazdığı mektuplar, ilk meclis dönemi belgeleri, İstiklâl marşı hatıraları, darulfünun muallimliği zamanına ait imtâhan kâğıtları ve vefatından sonra yapılan anma toplantılarıyla ilgili dokümanları ilk kez bir arada görme imkânı olacak. Sergi, Mehmet Âkif’in hatırasına yakışır büyüklükte ilk kez bu kadar orijinal belgeyi bir araya getiriyor. Özel koleksiyonlardan alınan ve ilk kez gün yüzüne çıkacak olan sürpriz belgeler de var.
Ömer Faruk Şerifoğlu’nun küratörlüğünde hazırlanan 75 Yıl Sergisi’nde, Mehmet Âkif’in vefatına (27 Aralık 1936’ya) kadar olan döneme ait orijinal belgeler yanında; 2011 yılına kadar yapılmış çalışmalardan da örnekler, kitaplar, hatıra paraları, ilk gün zarfları, dergilerin özel sayıları ve daha pek çok eser sergilenecek.
2011 yılı aynı zamanda Mehmet Âkif’in yazdığı ve Türk milletine armağan ettiği İstiklâl Marşı’nın 90. yılına denk geliyor. Bu vesileyle sergide özel bir bölüm açılarak, İstiklâl Marşı’nın farklı bestekârlarına ait nota ve taş plaklar, bestekârlarla ilgili görsel malzemeler de bir araya getirildi. Ayrıca; 1936’dan 2011’e kadar Mehmet Âkif ve İstiklal Marşı ile ilgili hatıra para, pul, ilk gün zarfı, piyango bileti gibi dokümanlarla birlikte; Başbakan’a Yusuf Çağlar tarafından hediye edilen şiirin bir kopyası ve Turgut Özal’ın bir dergide yayımlanmış Âkif makalesi de sergilenecek.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti tarafından hazırlanan ilk Meclis Albümü içinde Mehmet Âkif de Burdur Mebusu olarak yer alıyor. Bu albümle birlikte, Mehmet Âkif’in vefatına kadar yayımlanan mecmua ve gazetelerden örnekler; şiirlerinin, haberlerinin, fotoğraflarının yer aldığı özel nüshalar... Şehbal, Resimli Mecmua, Hayat, Cumhuriyet, Hakimiyet-i Milliye gibi gazetelerdeki Âkif haberleri de ilk kez bir araya geliyor.
Sebilürreşat ve Sırat-ı Mustakim mecmuaları aynı zamanda Mehmet Âkif’le özdeşleşmiştir. Âkif’in başmuharrirliğini yaptığı Sebilürreşat’ın cilt örnekleri, bu döneme ait kartviziti ve birtakım özel sayılar sergide yer alacak... 27 Aralık 1936’da vefatından hemen sonra hazırlanan portre kitapların ilk baskıları ise özel bir kütüphane içinde ziyaretçilerle buluşturulacak. Mithat Cemal Kuntay, Cemal Kutay, Eşref Edip, Hasan Basri Çantay, Emin Erişilgil, Orhan Seyfi Orhon gibi isimlerin biyografik hatırat tarzında hazırladığı kitaplarla müelliflerin birer fotoğrafı da sergide yer alacak.
SERGİNİN SÜRPRİZ BELGELERİ
Mehmet Veled’in (Çelebi) Notu
Döneminde pek meşhur isimle dostlukları olan ve her kesim tarafından dikkatle takip edilip, titizlikle okunan Mehmet Âkif’in, Mehmet Velet’in (İzbudak) Resimli Gazete ziyareti sonunda iderehaneye Ispartalı Hakkı için bıraktığı notun altına düştüğü not da sergi sayesinde ilk kez okurlarla buluşuyor. Notta şunlar yer alıyor:
“Ispartalı Ağlarcazade Hakkı Efendiyi görmek istiyorum. Lütfen mumaileyhi görünüz, bulunuz. Gerek kapıda, gerek başka mahalde mülakat edelim. Sansör. Mehmet Velet”.
“İbn-i Mevlâna’nın gazete idarehanesine tevdi buyurmuş olduğu iş bu emirnameyi İsmail Ağa muhlisinize teslimen gönderiyorum. Îcab-ı vâbeste-i re’y ü zerrini kerimâneleridir azizim, efendim. 2 Mayıs 1314 (1898). Mehmet Âkif.”
12 Mart 1921 tarihli ceride-i resmiye (resmi gazete)
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 12 Mart 1921 tarihli içtimaları sonunda kabul edilen İstiklâl Marşı yine aynı tarihte yayımlanıyor. Mehmet Âkif ve İstiklâl Marşı denince belki de en önemli koleksiyon parçalarından biri olan 12 Mart 1921 tarihli resmi gazete de serginin gözde belgelerinden biri. Gazetenin ilk sayfasında İstiklâl Marşı’nın 10 kıtası yer alıyor.
İbrahim Alaattin Gövsa da Âkif’in talebesiydi
Mehmet Âkif’in Darulfünun önünde 1911’de mezun talebeler ve meşhur muallimlerle çekilen cemiyet fotoğrafı geçen aylarda büyük bir şaşkınlıkla haber olmuş, fotoğraftaki talebelerin kimler olduğu merak edilmişti. Darulfünun edebiyat şubesinde muallimlik yapan Âkif’in mezun ettiği meşhur edipler arasında Reşat Nuri Güntekin, Falih Rıfkı Atay gibi isimler yer alıyor. Vefatının 75. yılında Mehmet Âkif Sergisi için yapılan çalışmalar sonunda sahaflarda zuhur eden imtahan belgeleri sayesinde İbrahim Alaattin Gövsa’nın girdiği muallimlik imtahanında bulunan hocalardan birinin de Mehmet Âkif olduğu ortaya çıktı. Mehmet Ruyan Soydan’ın koleksiyonu içinde bulunan imtahan değerlendirme kâğıdında şu notlar yer alıyor: “Trabzon ve Harput liseleri edebiyat muallimliği için icra kılınan şifahî ve tahrirî ve takrîrî imtihanlarda dahil olan musâbıklardan en ziyade numara kazanan İbrahim Alaeddin ve Abdüllatif Nevzad Efendi’lerin mezkur muallimliklere intihabı ve tahrirî imtihanı kazanıb da şifahî ve takrîrî de küçük farklarla dûn numara almış olan Nihad ve Hamdi Efendi’ler birinci, Salim ve Hüseyin Bedreddin Efendi’lerin de ikinci derecede olarak ileride vukubulacak münhaller için namzed ve tayini tensib kılınmıştır. Ahmed Hikmet (Müftüoğlu), Mehmed Âkif (Ersoy), Ferid (Kam)”
Âkif’in torunları değil, oğulları...
Mehmet Âkif’in iki yanında duran çocuklarla çekilmiş fotoğrafı ilk kez, Mithat Cemal’in Mehmet Âkif kitabında yayımlandı. Fotoğrafın altında “Mehmet Âkif ve torunları. (Ömer Rıza’nın çocukları)” yazıyordu. Bu yanlışlık günümüze kadar kitaplardan mecmualara, mecmualardan gazete sayfalarına taşınıp durdu. Oysa bu fotoğraftaki çocuklar, Mehmet Âkif’in iki oğlu Tahir (gözlüklü) ve Emin’di. Bir anlamda bu vahim hatanın düzeltilmesi ve Ersoy Ailesi’nin daha iyi tanınması için bu fotoğrafın orijinali ve bir benzerinin imzalı nüshası sergideki yerini aldı.
Ömer Faruk Şerifoğlu’nun küratörlüğünde hazırlanan 75 Yıl Sergisi’nde, Mehmet Âkif’in vefatına (27 Aralık 1936’ya) kadar olan döneme ait orijinal belgeler yanında; 2011 yılına kadar yapılmış çalışmalardan da örnekler, kitaplar, hatıra paraları, ilk gün zarfları, dergilerin özel sayıları ve daha pek çok eser sergilenecek.
2011 yılı aynı zamanda Mehmet Âkif’in yazdığı ve Türk milletine armağan ettiği İstiklâl Marşı’nın 90. yılına denk geliyor. Bu vesileyle sergide özel bir bölüm açılarak, İstiklâl Marşı’nın farklı bestekârlarına ait nota ve taş plaklar, bestekârlarla ilgili görsel malzemeler de bir araya getirildi. Ayrıca; 1936’dan 2011’e kadar Mehmet Âkif ve İstiklal Marşı ile ilgili hatıra para, pul, ilk gün zarfı, piyango bileti gibi dokümanlarla birlikte; Başbakan’a Yusuf Çağlar tarafından hediye edilen şiirin bir kopyası ve Turgut Özal’ın bir dergide yayımlanmış Âkif makalesi de sergilenecek.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti tarafından hazırlanan ilk Meclis Albümü içinde Mehmet Âkif de Burdur Mebusu olarak yer alıyor. Bu albümle birlikte, Mehmet Âkif’in vefatına kadar yayımlanan mecmua ve gazetelerden örnekler; şiirlerinin, haberlerinin, fotoğraflarının yer aldığı özel nüshalar... Şehbal, Resimli Mecmua, Hayat, Cumhuriyet, Hakimiyet-i Milliye gibi gazetelerdeki Âkif haberleri de ilk kez bir araya geliyor.
Sebilürreşat ve Sırat-ı Mustakim mecmuaları aynı zamanda Mehmet Âkif’le özdeşleşmiştir. Âkif’in başmuharrirliğini yaptığı Sebilürreşat’ın cilt örnekleri, bu döneme ait kartviziti ve birtakım özel sayılar sergide yer alacak... 27 Aralık 1936’da vefatından hemen sonra hazırlanan portre kitapların ilk baskıları ise özel bir kütüphane içinde ziyaretçilerle buluşturulacak. Mithat Cemal Kuntay, Cemal Kutay, Eşref Edip, Hasan Basri Çantay, Emin Erişilgil, Orhan Seyfi Orhon gibi isimlerin biyografik hatırat tarzında hazırladığı kitaplarla müelliflerin birer fotoğrafı da sergide yer alacak.
SERGİNİN SÜRPRİZ BELGELERİ
Mehmet Veled’in (Çelebi) Notu
Döneminde pek meşhur isimle dostlukları olan ve her kesim tarafından dikkatle takip edilip, titizlikle okunan Mehmet Âkif’in, Mehmet Velet’in (İzbudak) Resimli Gazete ziyareti sonunda iderehaneye Ispartalı Hakkı için bıraktığı notun altına düştüğü not da sergi sayesinde ilk kez okurlarla buluşuyor. Notta şunlar yer alıyor:
“Ispartalı Ağlarcazade Hakkı Efendiyi görmek istiyorum. Lütfen mumaileyhi görünüz, bulunuz. Gerek kapıda, gerek başka mahalde mülakat edelim. Sansör. Mehmet Velet”.
“İbn-i Mevlâna’nın gazete idarehanesine tevdi buyurmuş olduğu iş bu emirnameyi İsmail Ağa muhlisinize teslimen gönderiyorum. Îcab-ı vâbeste-i re’y ü zerrini kerimâneleridir azizim, efendim. 2 Mayıs 1314 (1898). Mehmet Âkif.”
12 Mart 1921 tarihli ceride-i resmiye (resmi gazete)
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 12 Mart 1921 tarihli içtimaları sonunda kabul edilen İstiklâl Marşı yine aynı tarihte yayımlanıyor. Mehmet Âkif ve İstiklâl Marşı denince belki de en önemli koleksiyon parçalarından biri olan 12 Mart 1921 tarihli resmi gazete de serginin gözde belgelerinden biri. Gazetenin ilk sayfasında İstiklâl Marşı’nın 10 kıtası yer alıyor.
İbrahim Alaattin Gövsa da Âkif’in talebesiydi
Mehmet Âkif’in Darulfünun önünde 1911’de mezun talebeler ve meşhur muallimlerle çekilen cemiyet fotoğrafı geçen aylarda büyük bir şaşkınlıkla haber olmuş, fotoğraftaki talebelerin kimler olduğu merak edilmişti. Darulfünun edebiyat şubesinde muallimlik yapan Âkif’in mezun ettiği meşhur edipler arasında Reşat Nuri Güntekin, Falih Rıfkı Atay gibi isimler yer alıyor. Vefatının 75. yılında Mehmet Âkif Sergisi için yapılan çalışmalar sonunda sahaflarda zuhur eden imtahan belgeleri sayesinde İbrahim Alaattin Gövsa’nın girdiği muallimlik imtahanında bulunan hocalardan birinin de Mehmet Âkif olduğu ortaya çıktı. Mehmet Ruyan Soydan’ın koleksiyonu içinde bulunan imtahan değerlendirme kâğıdında şu notlar yer alıyor: “Trabzon ve Harput liseleri edebiyat muallimliği için icra kılınan şifahî ve tahrirî ve takrîrî imtihanlarda dahil olan musâbıklardan en ziyade numara kazanan İbrahim Alaeddin ve Abdüllatif Nevzad Efendi’lerin mezkur muallimliklere intihabı ve tahrirî imtihanı kazanıb da şifahî ve takrîrî de küçük farklarla dûn numara almış olan Nihad ve Hamdi Efendi’ler birinci, Salim ve Hüseyin Bedreddin Efendi’lerin de ikinci derecede olarak ileride vukubulacak münhaller için namzed ve tayini tensib kılınmıştır. Ahmed Hikmet (Müftüoğlu), Mehmed Âkif (Ersoy), Ferid (Kam)”
Âkif’in torunları değil, oğulları...
Mehmet Âkif’in iki yanında duran çocuklarla çekilmiş fotoğrafı ilk kez, Mithat Cemal’in Mehmet Âkif kitabında yayımlandı. Fotoğrafın altında “Mehmet Âkif ve torunları. (Ömer Rıza’nın çocukları)” yazıyordu. Bu yanlışlık günümüze kadar kitaplardan mecmualara, mecmualardan gazete sayfalarına taşınıp durdu. Oysa bu fotoğraftaki çocuklar, Mehmet Âkif’in iki oğlu Tahir (gözlüklü) ve Emin’di. Bir anlamda bu vahim hatanın düzeltilmesi ve Ersoy Ailesi’nin daha iyi tanınması için bu fotoğrafın orijinali ve bir benzerinin imzalı nüshası sergideki yerini aldı.