Masayı dağıtırken kendinizi de dağıtmayın

Sorun, benim bu şekilde çalışmaktan memnun olmam. Masanın üzerinde kocaman bir uyarı notu duruyor: Lütfen bu masadaki hiçbir şeye dokunmayın! Çünkü temizlik görevlileri, geceleri sinsice masamı derleyip toplamaya çalışıyor. Sonra ara ki, koyduğunu bulabilesin. Dedim ya, patron yardım teklif edince durumdan şüphe etmeye başladım ve küçük bir araştırma yaptım. Anlaşılan o ki, masayı bu kadar dağıtmak hayra alamet değil. Bundan 5 yıl evvel, dağınık masa sendromu diye teşhisi bile konmuş. Dağınık masada çalışan insanlar birkaç gruba ayrılıyor, en iyi ihtimalle ya takıntılı bir mükemmeliyetçiyim ya da dahi. Dahi olduğumu düşünmek hoş tabii ama...

Elimde değil, toplayamıyorum. Benimki de her pazartesi rejime başlayanların durumu gibi; her cuma topluyorum (nispeten), en azından üzerine bir fincan koyacak kadar alan açılıyor. Her pazartesi akşamı bakıyorum dağılmış. Hafta sonuna doğru küçük ve orta şiddetli heyelanlar meydana gelmeye başlıyor. Postayı dağıtan arkadaşlardan rica ediyorum; yavaş bırakın diye. Yoksa tüm yığın başımdan aşağı geçiyor. Şikayet ettiğime de bakmayın; sevmiyorum zaten derli toplu masa. Ne o öyle, yarın gidecekmiş, bütün gün masada boş boş oturmuşsun gibi...

Bana sorsalar sorun yoktu ama, patron toplanmak konusunda yardım teklif edince durup masaya dışarıdan bir baktım. Yaklaşık 150 kurşun kalem, bir o kadar tükenmez, kağıt mendil, kolonya, el kremi, ayna!, ofis hastalıklarına karşı ağrı kesici, sakinleştirici, kas gevşetici, mide rahatlatıcı ilaçlar, geçen yıldan kalma dergiler, geçen yılbaşından kalma tebrik kartları, bir dolu kitap, kağıt, lazım olur diye atılamamış onlarca gazete kupürü, üç takvim (niyeyse), bitki çayları, CD’ler, sprey boya!, bir kutu tebeşir!, mumlar, şarap kadehi, rubik küp, iş seyahatine giden arkadaşların getirdiği hediyelikler, kaktüs, bir gün içine taze çiçekler koymayı umduğum vazo...

Ben bile fark ettim bir tuhaflık olduğunu ve kronik dağınık masa sorunumu araştırmaya başladım. Meğer gerçekten böyle bir sendrom varmış. Adı 2004 yılında konmuş.

Bilgisayar monitörleri üreten NEC-Mitsubishi, ofis çalışanları üzerinde bir araştırma yaptırmış ve sonra dünya genelinde milyonlarca çalışanın Dağınık Masa Sendromu’ndan (Irritable Desk Syndrome) mustarip olduğu iddia edilmiş. Araştırmaya katılan 2 bin kişi, kendilerini, bundan iki yıl öncesine göre masalarına daha bağımlı hissettiklerini söylemiş. Yüzde 40’ı masa üstündeki kağıt fazlalığından şikayetçi, ama bu durumu değiştirmek için bir şey yapmaya da çalışmıyor. Sendromun nedeni, uzun çalışma saatleri, dağınık masalar, yanlış oturma şekli. Belirtileri; kronik boyun ve bel ağrısı, üretim kaybı, işle ilişkinin bozulması. Şirket, sık mola vermenin ve masaları biraz kişisel hale getirmenin, semptomları hafifletmede faydalı olacağını söylemiş.
Dağınık masanın bu kadar yan etkisi olduğunu bilmiyordum doğrusu.

Dağınık masa sendromuna karşı ne yapmalı

1. Masanızı düzenleyin.
2. Doğru şekilde oturun.
3. Masa başında beş dakikanızı esneme hareketlerine ayırın
4. Manzaranızı değiştirin, yani düzenli aralıklarla mola verin.
5. Masanızı düzenlerken sizi ifade edecek bir iki değişiklik yapın, kişiselleştirin.
6. Bol su için, havalandırmayı kapatmayın. Serinlik enerji verir.
7. Her gün 5 dakikanızı masayı toplamaya ayırın.
8. Arada bir başınızı ekrandan kaldırıp, ufuk çizgisine bakın. Gözlerinizin dinlenmesini sağlar.

PROF. DR. MEHMET KEREM DOKSAT:
Bazen masayı dağıtmak kafayı da dağıtır

Araştırmamı bir uzmana danışmadan bitirmek istemedim ve psikiyatr Kerem Doksat’ı aradım. Söylediğine göre masayı dağıtan insanlar 5 gruba ayrılıyor. Bana kalan içlerinden seçim yapmak artık. ? Psikiyatride dağınık masa (irritable desk) diye bir sendrom var mı?
- Irritable (hassas, asabi) kelimesini “dağınık” diye tercüme etmek biraz hatalı ama masanın durumunu da iyi tasvir ediyor. Tabii ki böyle bir tıbbi sendrom yok ama bir durum tespiti olarak güzel yakıştırma. Sanırım irritable bağırsak ve irritable mesane sendromlarından ilham alınmış. Bunlar strese veya endişeye bağlı olarak bağırsakların ve mesanenin aşırı çalışması hâlleridir. ? Dağınık masada çalışanların ortak özellikleri var mı?
- Birkaç tipoloji yapılabilir. 1) Çok meşgul, birçok işi yetiştirmek için zamanla yarışan, telâş içinde bir kişi düşünün. Orada asılı kâğıtlar, burada notlar, sayfa aralarına kâğıtlar sıkıştırılmış kitaplar ve dergiler... Keza sık sık çalan telefon ve odaya girip çıkanlar. Bu kişiler genellikle gergin, kafası darmadağın ve üretkenliği ile harcadığı çaba orantılı olmayan grubundadır. 2) Çok metodik ve hedefe kitlenmiş çalışan, darmadağınık masadaki her şeyin yerini bilen ve başkası toplamaya kalkarsa deliye dönen obsesif kişiler. Aşırı mükemmeliyetçi ve teferruatçı oldukları için, üzerinde çalıştıkları şeyi sonlandırmakta genellikle gecikirler ama bu hâlleri hastalık derecesinde değilse, önünde sonunda bitirirler. 3) Şizoid kişilik özellikleri olan, ortalığın da, masasının da dağınıklığına aldırış etmeyen kişiler bir başka grubu teşkil eder.
Masayı dağıtmak kafayı da dağıtır mı, sağlığa zararlı mı?
- Bakın, buna da dördüncü grup diyebiliriz. Bâzen masayı dağıtmak kafayı rahatlatır ama bir buhran içerisinde her şeyi darmadağın etmek sağlığa olmasa da, üzerinde çalışılması gereken şeye zarar verir.
Derli toplu masada çalışmak ile dağınık masada çalışmak insanın verimliliğini etkiler mi?
- Tabii ki. 2. gruptaki kişilerin hâricinde, derli toplu bir masa verimliliği artıracaktır.
“Masam dağınık görünüyor olabilir ama kendi içinde bir düzeni var. Ne arasam elimle koymuş gibi bulurum” diyenler bahane mi üretmektedir? Aslında masayı toplasalar iyi gelir mi?
- Bazı insanlar için doğrudur. Şimdi bir de, 5. grup insanlardan bahsedelim: Birçok şeyle aynı anda ilgilenen ve dağılmadan, irrite olmadan hepsine yetişebilen dâhilerdir bunlar. Onları ellememekte ve işlerine bulaşmamakta fayda var.
Dağınık masa depresyon belirtisi veya başka türlü bir kötü ruh hâli sonucu olabilir mi?
- Daha önce öyle davranmazken, bu hâle gelmişse ya tükenmişlik yaşıyordur, ya motivasyon kaybı vardır ya da depresyon gibi bir tablo başlıyordur.
Dağınık masa iş yerinde imaj zedeler mi?
- Sanırım işyerinin ve işin türüne göre bu değişir. Eksantrik yaratıcı bir mimarın yâhut yazarın, sanatçının imajına imaj bile katabilir. Düzgün, disiplinli bir mühendise ise itibar kaybı getirebilir.
Bu sendromdan kurtulmak isteyen biri ne yapmalı?
- Kurtulması gerekiyorsa gerçekten, önce bir kendine çeki düzen verme kararı almalı, sonra da masası düzenli yakınlarından yardım istemeli. Tükenme veya depresyon gibi durumlarda bir psikiyatra müracaatında tabii ki çok fayda var; çünkü dağınık masa, aslında ciddi bir ruh hâli bozulmasının sadece bir belirtisidir!
Sonuç olarak, dağınık masa ille de bir hastalık alâmeti değil, öyle mi?
- Aynen, her kişiyi ve durumu kendi iç özelliklerine göre değerlendirmek icab eder.