Tülay Demir Oktay yazdı: Çocuklarla konuşma kuralları

Ebeveynler, çocuklarıyla iletişim kurmayı çok istemelerine rağmen bu konuda başarılı olmaları zor görünüyor. Çünkü “zan”lar bunun önüne geçiyor.
Konuyu biraz daha açmam gerekirse... Anne-babalar, çocukları tarafından yeterince anlaşıldıklarına inanıyorlar. Aynı şekilde kendilerinin de çocuklarını dinleyip anladıklarını zannediyorlar.
Bu yanılgıya düşmenin belki de en önemli sebebi, çocukların bazen yetişkin gibi konuşmaları... Oysa çocuğun o sırada yaptığı tamamen yetişkini taklit etmekten ibarettir. Yani çoğu zaman, yetişkin gibi konuşsalar da durumu sizin gibi kavrayamazlar.
Bir diğer önemli saptama da şu: Aslında biz yetişkinler, çocukların nasıl ve ne durumda olduklarını çok kısıtlı bir şekilde anlayabiliyoruz.

ONUN DÜNYASI SİZİNKİNDEN FARKLI

Yetişkinlerin çocuklarla iletişimde başlıca konuları genelde okul, sağlık ve ev ödevidir. Halbuki sizin için önemli konu ile çocuğun öncelikleri farklıdır. Çünkü çocuğun konuşmak istediği konular başkadır. Dolayısıyla en başta çocuğun dünyasının sizinkinden çok farklı olduğunu anlamak gerekir.
Onun dünyasına, ilgi alanlarına, önceliklerine de mutlaka saygı duyulmalıdır.

İşte en temel farklar

◊ Hassasiyet: Çocuklar hassas oldukları için yaşadıklarını anlamak, bunu kelimelere dökmek onlar için zordur. (Zaman zaman bir yetişkin gibi konuşabilirler, bu sizi yanıltmasın.)
◊ Dil gelişimi: Sizi gerçek manada anlaması ve cevap vermesi 10 yaşına kadar mümkün değildir. (Bunu sürekli hatırlamakta fayda var.)
◊ Gerçeklik ve hayal dünyası farkı: Çocuklar, gerçeklikle hayal dünyaları arasında hızlı geçişler yapabilir, gerçeklikten sıyrılıp kendi hayal dünyalarına dalabilir. Bununla ilgili de bir şey söyleme gereği duymazlar.
◊ Talep edilen cevabı vermek: Çocuklar, kendilerinden beklenilen cevabı vermeye çalışırlar.
Bu durum da çoğu zaman yanıltıcı veri olur.

Doğru iletişimin ipuçları

- Öncelikle bilinmesi gereken şudur: Çocuklar beden diliyle daha fazla bilgi verirler.
- Çocuklarla konuşmak istediğinizde çok acele etmeyin. Onun, ne hakkında konuşmak istediğinizi anlamasına fırsat verin.
- Çocuğun sizi dinlemesini istiyorsanız ayakta durabilirsiniz ancak iletişim kurmak istiyorsanız onunla aynı göz hizasına gelin.
- Sizin soruyu sorma şekliniz sohbetin gidişatını belirleyeceğinden, ona “Bugün okul nasıldı?” diye sormak yerine örneğin “Bugün beden eğitimi dersinde neler yaptınız?” diye sorun. Bu, iletişimi açar.
- Konuşmayı çok uzun tutmamakta fayda var çünkü küçük çocuklar için uzun süre oturmak çok zor ve sıkıcıdır.
- Finalde toparlayıcı konuşma yapmayı unutmayın.
- Çocuğunuz konuşmak istemezse saygı gösterin.

Yaşlara göre iletişim seviyeleri

4-6 yaş arası çocuklar
- Oyun ve konuşma kombinasyonu: Bu yaştaki çocuklarla konuşabilmek için oyun ve konuşmayı kombinlemek gerekir. Aktif oyunlar çocuğu mutlu ederken aynı zamanda da konuşmak için alan açar ve çocuğu bu durumda konuşmak rahatlatır.
Dikkat edilmesi gereken ise konuşmanın kısa tutulmasıdır. Konuşma süresi 10-15 dakikadır.
6-8 yaş arası çocuklar
- Oyun ve konuşma arası değişiklik kombinasyonu: Bu yaştaki çocuklarla konuşmak daha kolaydır ve konuşmanın illa bir oyunla entegre edilmesi gerekmez. Oyun ve konuşma arasında sürekli değişim yapabilirsiniz. Bu yaştaki çocukların hayal dünyalarında yarattıkları görünmeyen arkadaşları olabilir. Böyle bir durum söz konusuyla, konuşma esnasında bu durumdan da faydalanabilirsiniz.
Konuşma süresi 15-20 dakikadır.
8-10 yaş arası çocuklar:
- Hareket alanını kısıtlamayın: Bu yaştaki çocuklara hareket alanı açtığınızda, çocukta rahatlama olur. Aktif hareket etme isteği 11 yaşına kadardır. Aktif durumda iletişim daha rahat kurulabilir.
Konuşma süresi 30 dakikadır.
Not: Çocuklarla konuşurken zaman kavramından bahsetmek yerine konumdan bahsetmek daha doğrudur.
“Ne zaman?” yerine “Nerede?” sorusu üzerinden ilerlemek daha verimli sonuç verir.