Tülay Demir Oktay yazdı: Çocuklar ve resimler

Bu öyle bir muhteşem bir süreçtir ki aslında çocuklarımız neredeyse doğduğu andan itibaren içgüdüsel olarak resim çizmeye başlar. Nasıl mı? Bebeğinize yemek yedirmeye çalıştığınız anları düşünün. Siz onu beslemeye çalıştıkça o nasıl da elini yemeğe bulaştırmaya çalışır. Siz ay aman sakın diye çığlıklar atarken o keyifle elini  bulaştırdığı yemek parçalarıyla kendi masasının üzerine şekiller yapmaya devam eder.  Yada hiçbir şey bulamazsa salyalarını bulaştırdığı her yere şekiller vermeye çalışır. Ileride gülümseyerek hatırlayacağınız muhteşem anlar, aslında bebeğinizin çizdiği ilk resimlerdir.

Peki ya çocuklar çizdikleri bu resimlerde ne anlatırlar?

Parmakladığı yemeği, salyası yada ellerine geçirdikleri nesnelerle etrafa bulaştırarak yaptıkları çizimlerin tek amaç yaşama ‘iz bırakmak’ tır.  Burada ki tek amaç insan doğasında var olan ‘Ben bunu yapıyorum ve kalıyor! Ben etkiliyim, Dünya’ya bir şeyler katabiliyorum” düşüncesi işte burada başlar.  Ve sonraki süreçte ortalama 1,5 yaşlarından itibaren kendi gizli iç dünyasını, gelişimini, düşüncelerini ve duygularını kağıda dökmeye başlarlar.

Bizler çocuklarımızın gizli dünyalarını keşfedebiliyor, görebiliyor, okuyabiliyor ve yorumlayabiliyoruz. Gerçekten o anlamsızmış gibi görünen çizimler,  çocuklarımız hakkında farkına varamadığımız bir çok şeyi gün yüzüne çıkartabiliyor. Hatta sadece çizdikleri resimler değil; oynadıkları oyunlar, oyuncaklar ve ilgi alanları da çocuklarınız ile ilgili eğer farkına varabilirsek bizlere çok şey anlatıyor.  Eğer bir bebek doğduğu andan itibaren, önce çizimleri ile daha sonra da hem çizdiği resimler hem de oynamak için seçtiği oyuncakları ile birlikte eğitim öğretim yılları boyunca takip edilirse ebeveynler hiçbir kötü sürprizle de karşılaşmayacaklardır.

Çocukların çizdikleri resimlerde de bir gelişim süreci var.  Örneğin 4- 5-6 yaşındaki çocuklar neleri ne şekilde çizebilmeli? Bunun  gelişim kıstasları neler  olabilir?

Doğduğu andan itibaren sergilediği 7 yıllık gelişim süreci genelde aynıdır. Başka bir deyişle, ilk mağara çizimlerinden günümüze kadar resim çizimlerindeki gelişim hiç değişmedi. Değişen tek şey, her çocuğun gizli iç dünyasını bilinçaltı şifrelemesi ve her bir çocuğun da bunu kendine özgü anlatarak resme farklı şekillerde dökmesi oldu. Bu nedenle hiçbir çocuk, yaşadıkları ve  hissettiklerinden dolayı birbiriyle aynı değildir. Hatta aynı anne babadan aynı aile ortamında yetişen iki kardeşin bile iç dünyası, evreni algılaması, hayata bakışı, anne ve babası ile olan ilişkileri farklıdır.

Çocukların  ailelerini çizdikleri resimlerde çok enteresan sonuçlar ortaya çıkabiliyor. Bu tarz resimlerde çocuğun aile içerisinde kiminle ne kadar ilişkisi olduğu ve kim hakkında ne düşündüğü apaçık gözler önüne sergileyebiliyor. Örneğin aşağıda yer alan resmin analizini yapacak olursak.

 Siyah beyaz çizilmiş olan bu resim 4 yaşında bir çocuğa ait. Resim de çocuk kalabalık olan aile bireyleriyle olan ilişkisini tasvir etmiş.  Çizdiği aile figürleri biraz havada uçuşuyor. Fakat kendisini kağıdının tam ortasında çizmiş. Hatta göbek deliğide resmin tam ortasında yer alıyor.  Resmin geneline baktığımızda mutlu bir çocuk ve ailesi ile mutlu bir tablo çizmiş. Figürler arasında (sözel) iletişim var ve çocukları ile ilgili bir ebeveyn tablosu çıkıyor. Gelişimi güzel ve pozitif. Kağıdı kullanım şekli de güzel. Kağıdı yatay kullanmış ki eğer bu yaşta bir çocuk çizim yaparken kağıdı dikey olarak kullanıyorsa bir problem olduğu görülebilir. Ve resim anlamlı ve güzel mesajlar verdiğinden  ilk bakışta çizimin renksiz olduğu da dikkat çekmiyor.

 RESİM ANALİZİ NASIL YAPILIR VE NEYE YARAR?

Resim analizlerinde çocuğun neyi çizdiği değil, asıl önemli olan nasıl çizdiğidir. Çizdiği bir orman resminde  ağaca kök çizip çizmediği,  sayfayı kullanma oranı, kullandığı renkler, kağıdı dikey ya da yatay kullanıp kullanmadığı önemlidir. Tüm bu detaylar ve sembolleri değerlendirilerek çocuğun ruh halini resimlerden okuyabiliriz. Okulla ve arkadaşlarıyla olan ilişkisi, dünyayı algılama şekli, geçmiş ile ilgili düşünceleri, gelecek ile ilgili beklentileri…. Kısaca tüm dünyasını çocuklarınız o kadar güzel sergiliyorlar ki bizlere de bunu sadece okumak ve anlamak düşüyor. Hiç resim yapmayan veya çok az resim çizen çocukların muhtemel bazı problemleri olduğu ve bunlara dikkat edilmesi gerekir.  Peki çocuklar hangi durum ve ortamlarda resim yapmaktan uzaklaşırlar?

*Konsantrasyonunu bozacak veya odaklanmasına engel teşkil edebilecek , kendi kendi ile kalamayacak şekilde okulda veya evde huzur ortamı bulamıyorsa,

*Çevresinde çok fazla bilgisayar, televizyon gibi görseller varsa,

*Çocuk iç huzurunu bulamıyorsa veya iç dünyasında fazla karmaşalı sinyaller alıyorsa,

*İyi yapamam kaygısı yaşıyorsa,

*Çevresinden iyi tepki alamayacağını, kimse tarafından yaptığı işin beğenilmeyeceğini düşünüyorsa..

Çocukların  resimlerde kullandığı semboller ne anlama geliyor?

GÜNEŞ: Yaşamın kaynağını , dengeyi, düşünceyi ve babayı temsil eder . Tam resim çıktığında yapılan resime göre yorumlanır.

AY: Anneyi temsil eder, yumuşaktır, sakindir, teselli eder ve güneşi tamamlayıcıdır.

GÖKKUŞAĞI: Koruyucudur, temennidir ve bağlayıcıdır.

BULUTLAR: Endişedir veya gelişim konularıdır.

ÇiMEN: Temeldir, umuttur, büyümektir.

YILDIZ: Dilektir.