‘Sıfır atık yaşam’ mümkün mü?

Şehirde yaşayan bir kişinin sadece bir günde ortalama çıkardığı çöp miktarı 1 kilo. Atıksız yaşamsa günlük yaşamımızda çöp çıkarmadığımız ve doğayla uyum içinde olduğumuz bir yaşam biçimini ifade ediyor. Sıfır atık hedeflediğimiz bir yaşam için ihtiyaçlarımızı yeniden tanımlamamız şart. Bunun için onları nasıl karşıladığımızı, bize sunulan ürün ve hizmetlerin hikâyesini sorgulamamız gerekiyor. Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği’nin iletişim sorumlusu Gözde Özbey, gerçekten ihtiyaç duymadığımız hiçbir ürünü satın almamamız gerektiği görüşünde.

Peki atıksız yaşama nasıl ve nereden başlamalı? Gözde Özbey şöyle anlatıyor: “Öncelikle ‘gönüllü sadelik’ kavramını içselleştirmeliyiz. Gönüllü sadeliği, sahip olma imkânımız olduğu halde, daha iyi yaşamak için daha az tüketmeye gönüllü olma, fazla tüketimden bilinçli olarak vazgeçme hali olarak tanımlayabiliriz. Böylece doğayı korumanın ötesine geçip onun asıl ihtiyacı olan onarım sürecine hizmet etmiş oluruz. Günlük kullanımımız için gereken tüm ürünlerin, alışveriş çantamıza gelene kadar geçirdiği üretim aşamalarından sorumluyuz. Bunun bilinciyle gereksiz alışverişlere yönelmeden sadece ihtiyacımız olanları alabilir, onların da doğa dostu alternatiflerini tercih edebiliriz. Önerimiz; ilk aşamada günlük yaşamı ve alışveriş pratiklerini değiştirmek. Örneğin, suyu pet şişede almak yerine matarada taşıyabilir, kahvemizi/içeceğimizi termosa koyabilir, plastik poşet yerine bez çanta veya file kullanabiliriz.”

Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği’nin bu konuda bilinç kazanılmasına yönelik pek çok çalışması var. Önce evinizden başlamak isterseniz belki küçük ama ‘atıksız bir gelecek’ için büyük adımlar atmanızı sağlayacak bir rehberlik de sunuyorlar. Peki, nedir kolaylıkla uygulayabileceğimiz bu küçük adımlar?

Fırında yemek pişirirken yağlı kâğıt kullanarak çöp çıkarmak yerine tepsiyi yağlayabilir ya da silikon fırın matı kullanabiliriz. Kalan yemekleri cam saklama kabına koyarak bir sonraki gün de yiyebiliriz. Yemekler ertesi gün de yenmeyecekse sıcakken cam kavanoza koyarak yemeğin konservesini yapabiliriz.

Streç filme alternatif olan balmumu kumaşları ya da kumaş kâse bonelerini kullanabiliriz. Kuru gıdaları cam kavanoz ya da kesede saklarken içlerine birkaç tane kurumuş defne yaprağı koyarak böceklenmelerini engelleyebiliriz.

ÇEKİRDEKLERİ DOĞAYA BIRAKIN

Buğday Derneği’nin ‘Türkiye Çöpünü Dönüştürüyor!’ projesi kapsamında hazırladığı ‘Sağlıklı Toprak ve Sağlıklı Bitkiler için Kompost Rehberi’ de var. Bunu inceleyerek evimize uygun kompost yöntemini seçebilir, saksı veya bahçedeki bitkiler için kullanabiliriz.

Bir kavanozda biriktirdiğimiz sebze-meyve çekirdeklerini doğaya ya da evin yakınlarındaki bir araziye bırakabilir ve ekolojik döngüye yeniden katılmalarını sağlayabiliriz.

Uygun olan yemek artıklarını sokak hayvanlarına vererek hayvan dostlarımızın da karnını doyurabiliriz.

Deterjan ve temizlik malzemeleri hem ambalajlarından dolayı çöp çıkarıyor hem de zehirli içerikleri sağlığımızı bozuyor, üstelik suya karışarak doğayı tehdit ediyor. Kendi temizlik ürünlerimizi birkaç basit malzemeyle evde kendimiz yapabilir ya da geri dönüştürülebilir şişede ve zehirli kimyasallar içermeyen doğa dostu ürünleri tercih edebiliriz.

Geri dönüşümü mümkün olmayan süngerler yerine kabak lifi kullanabiliriz. Plastik fırçalar yerine tahta fırça ya da paslanmaz çelik bulaşık teli de bir diğer alternatif...

Bulaşıkları elde yıkamak yerine bulaşık makinesinde yıkamak da su israfının önüne geçmek için önemli bir yöntem. Ayrıca atık yağlarımızı lavaboya boşaltmamalıyız... 1 litre atık yağın 1 milyon litre suyu kirlettiğini biliyor muydunuz? Lavaboya boşaltmak yerine kavanozda biriktirerek atık yağ toplama noktalarına bırakabilir ya da gelip almaları için belediyeyi arayabiliriz.

METRO TÜRKİYE’NİN GIDA ATIKLARIYLA MÜCADELE ÇALIŞMALARI

- Metro Türkiye market zinciri, gıda atıklarıyla mücadele çalışmalarını üç ayaktan yürütüyor. İlk ayak, kendi operasyonlarında gıda atığını azaltan projeler... Bu çalışmalar sonucunda bugüne kadar 800 ton gıda, gıda bankaları aracılığıyla ihtiyaç sahiplerine ulaştırıldı.

- İkinci ayakta tedarikçiler var. Metro Türkiye bu yıl, Dünya Kaynakları Enstitüsü’nün (WRI) yürüttüğü ‘10x20x30 Gıda Kayıp ve Atıkları ile Mücadele Girişimi’ne katıldı. Bu girişimle 21 önemli tedarikçiyle birlikte 2030’a kadar atık ve kayıpları yüzde 50 azaltma sözü verdi.

- Metro’nun gıda atıklarıyla mücadelesinin üçüncü ayağını, otel, restoran ve kafe müşterilerinin atığı azaltmasına yönelik çalışmalar oluşturuyor. Dünyada her yıl üretilen gıdaların 1/3’ü israf ediliyor. Birleşmiş Milletler’in 2021 raporuna göre, 2019’da dünyada 931 milyon ton gıda çöpe gitmiş ve bunların yüzde 26’sı, yani 244 milyon tonu yeme-içme sektöründen... 2021 Ulusal Envanter raporuna göre 2019’da Türkiye’de 12.8 milyon ton gıda çöpe gitmiş ve bunun yüzde 26’sı, yani 3.3 milyon tonu yeme-içme sektöründe ortaya çıkmış. Otel, restoran ve kafelerde gıda israfını azaltmak, hem açlık tehlikesi yaşayanlar hem de artan nüfusun gıdaya erişimini artırmak için başvurabileceğimiz en etkili yollardan biri.

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK PLATFORMU

- Metro Türkiye’nin, kendi bünyesi altında faaliyet gösteren Gastronometro adlı bir gastronomi keşif platformu var. Bu platformun web sitesi üzerinden ulaşılabilen yeni ‘sürdürülebilirlik portalı’ eylülde yayına girdi. Bu, tüm sürdürülebilirlik bilgilerinin, trendlerin, dünyada ve Türkiye’deki iyi uygulama örneklerinin bir arada olduğu ve tamamen yeme-içme sektörüne yönelik bir platform.

- Portalda şu an ‘sürdürülebilirlik hakkında genel bilgiler’, ‘sürdürülebilir restoran’ ve ‘sürdürülebilir ürün ve çözümler’ olmak üzere üç ana bölüm var. ‘Sürdürülebilirlik hakkında genel bilgiler’ başlığında sürdürülebilirliğin tanımı yapılıyor. Birleşmiş Milletler üyesi tüm ülkelerde kabul edilen ve yoksulluğun temelinde yatan nedenlere odaklanan ‘17 Küresel Hedef’ hakkında bilgileri de burada bulabilirsiniz.

- ‘Sürdürülebilir restoran’ konusundaysa bu dönüşümü başlatabilmeleri için işletmelere bir yol haritası sunuluyor.

- ‘Sürdürülebilir ürün ve çözümler’ başlığı altındaysa sürdürülebilir bir menünün nasıl oluşturulabileceği konusu yer alıyor. Metro Türkiye, sürdürülebilirliğe katkı sağlayacak menüler hazırlanması konusunda işletmeleri destekliyor, atıkların önüne nasıl geçilebileceğini, ortaya çıkan atıkları nasıl geri dönüştürebileceğini anlatıyor. Portala şu link üzerinden ulaşabilirsiniz:

gastronometro.com.tr/surdurulebilirlik/genel-bilgi

ATIK AZALTIM MENÜSÜ NEDİR?

- Atığı azaltmak üzere tasarlanmış menülerle fazladan yemek hazırlamanın önüne geçilebilir. Gastronometro’daki şeflerin, atığı azaltmaya yönelik örnek reçeteler hazırladığı bir rehber var.

- gastronometro.com adresinden ulaşılabilen ‘atık azaltım menüsü’  isimli rehberde, sürdürülebilir menü oluşturma kriterlerine yer veriliyor. Bir ürün burada belirtilen kriterleri ne kadar çok karşılıyorsa çevresel, sosyal ve ekonomik sürdürülebilirlik idealine o kadar yaklaşıyor. Menüde  kahvaltılıklar, çorbalar, mezeler ve ara sıcaklar, ana yemek, tatlılar ve teknikler olmak üzere altı ana başlık altında pratik bilgilere yer veriliyor.

- Bu pratik bilgilerden birkaç örnek verecek olursak... Örneğin, et suları ve çorbalarda kullanılabilen mantar, ıspanak ve maydanoz saplarını aynı zamanda kahvaltıda, artan peynir parçalarıyla birlikte yiyebiliriz. Yine brokoli saplarını da rahatlıkla birçok yemekte değerlendirebiliriz. Patateslerin kabuklarını kızartarak ara sıcak yapabiliriz.  

- Daha birçok bilginin yer aldığı kitapçıkta çeşitli tariflerde kullanılabilecek aromatik yağlar, bitki saplarından turşu yapımı gibi teknikler de yer alıyor. Atık azaltım menüsüne şu adres üzerinden erişebilirsiniz:

gastronometro.com.tr/public/filesystem/Atik_Menu.pdf