Küçücük fıçıcık, içi bir dolu lezzetçik

Çok uzun süredir tarımı yapılan ve tüm dünyada yaygın olan sebze-meyvelerin üzerine yazılıp anlatılacak çok şey oluyor. Hele de mevsimsizse... Limon da bu tür meyvelerden biri... Binyıllardır Çin’den Avrupa’ya dünyanın hemen her yerinde yetiştiği için girmediği mutfak yok. Türkiye dünyadaki önemli limon üreticilerinden biri ama aşırı hava olayları limon üreticilerini çok zarara uğratıyor. Üretiminde bu nedenle bir istikrar yok. Ancak güzel olan şu ki ilkbahardan sonbahara uzun bir süre türüne göre farklı limonlar hasat ediliyor.

RENDELEYİP TOZ ŞEKERLE OVUN

Geçen nisan-mayıs aylarında Antalya’da kendi bahçesindeki İtalyan-memeli cinsi limonları hasat ederken bana da gönderen, çok sevgili gezi yazarı arkadaşım Nurgül Büyükkalay’dan öğrenmiştim bu kadar çeşitli tür olduğunu. Hatta yerel isimlerle bilimsel ya da genel isimler farklı olduğu için iyice bir araştırmıştı. Çok iri, yumuk yumuk ve kalın kabuklu, mis kokulu bu türün ekşiliği daha az olduğu için salata yapıyorlarmış. Kabuklarını yıkayıp, küp küp doğrayıp biraz sumakla ovulmuş soğan ve zeytinyağıyla denedim, müthişti.

Kabukları kalın ve rayihası çok yoğun olduğu için reçel de yaptım. Önce ortadan ikiye kestim, sonra yarım ay şeklinde doğradım. Kaynayan suda birkaç dakika haşlayıp süzdüm. Bu işlemi üç kez yaptım. Dördüncü kez kaynar suya atıp soğuyana kadar suda beklettim. Acılığı neredeyse tamamen gittiğinde 2 kilo kadar kalmıştı, süzüp tarttım.
Büyük, çelik tencerede limon kabuklarının üzerine limonun ağırlığı kadar şekeri ekleyerek kısık ateşte kendi suyuyla birkaç saat kaynattım. Sonra sıcak sıcak kavanozladım ki uzun süre saklanabilsin. Tulum peynirinin keskin tuzluluğuyla çok yakışıyor. Sadece kahvaltıda değil, kek-kurabiye yaparken de kullanıyorum.

Tatlılarla ansak da aslında tuzluya da yakıştırıyorum limonu. Özellikle Fas mutfağında yaygın olan limon turşusunu yapıyorum. 3-4 tane iri, kalın kabuklu limonun sap kısımlarını kesip atıyorum. Tamamını ayırmadan, önce dikine 2’ye, ardından 4’e kesiyorum; dipte birbirine bağlı kalıp çiçek gibi açılacak. Her bir limonun içine 1’er yemek kaşığı kalın tuz doldurup tuzun değmediği yerlere de elimle iyice yedirerek küçücük fıçıcığımızı kavanoza sıkıca yerleştiriyorum. 500 ml’lik kavanozlara 4 limon tıkış tıkış sığıyor. İyice sıkışık dolunca, limon suyuyla turşuların üzerini tamamen kapatıyor ve buzdolabına kaldırıyorum. İlk 3-4 gün ara ara altüst edin. 1 ay içinde yemeye hazır hale gelecek. Tavuk yemeklerine, balığa, salatalara katabilirsiniz.

Limonata ve limon sorbe de vazgeçilmezlerimiz. Limonatanın pek çok farklı yapılışı var,bütün limonları dondurmak, sonra blender’la parçalamak ve şekerle buluşturmak gibi kolay yöntemler var ama ben yine de klasik tariften vazgeçmem. Kabuklarını rendenin ince tarafıyla rendeleyip şekerle ovuyorum. Şekerin rengi sarıya dönene kadar bunu yapın veya mutfak robotuna şekerle kabukları birlikte atıp çekin. Kabuksuz limonların suyunu sıkın, şeker eriyene kadar bekletin. Süzüp su, buz ve mutlaka taze nane yaprakları ilave edin. Limon sorbeyi de evde 2-3 limon varsa kolayca yapabilirsiniz. Limonun kabuklarını rendeleyip 250 gram şekerle ovuyorum, tıpkı limonata yapar gibi... Ardından 250 ml suyu tencereye alıp limonlu şekeri eriyene kadar ısıtıp bir taşım kaynatıyorum. Ocaktan aldığım tencereye limonların suyunu ekliyorum, karışım soğuyunca buzluğa atıyorum. Saatte bir çıkarıp, çatalla karıştırıp buzlarını kırıyor ve tekrar buzluğa atıyorum. Bu işlemi 3-4 kere yaptıktan sonra sorbeniz hazır.

Yazının başında da dediğim gibi limonun içine girmediği tarif yok gibi. Size minik bir ipucu verip tavuk tarifine geçeyim. Fırında patates, brokoli veya kuşkonmaz pişirirken zeytinyağı ve baharat çeşitleriyle harmanlıyoruz ya, işte tam o sırada limon kabuğu rendesi ekleyin, üzerine de limon suyu gezdirin. Aralara limon dilimleri yerleştirip sebzeler kızardıktan sonra parmesan gibi bir peynir rendeleyin. Tekrar fırına atıp peynirler kızarınca çıkarın. Yemeyin, yanında yatın.

Evde 2-3 limonunuz varsa hemen kendinize ferahlatan bir sorbe yapabilirsiniz.

LİMONLU TAVUK (4 KİŞİLİK)

NE LAZIM?

◊ 8 parça tavuk incik

◊ 4 iri patates

Marinesi için

◊ 2 limonun kabuğunun rendesi

◊ 1/2 su bardağı limon suyu

◊ 2 diş sarımsak

◊ 2 yemek kaşığı kıyılmış taze kekik (veya 2 çay kaşığı kuru kekik)

◊ 2 çay kaşığı kıyılmış taze biberiye (veya 1/2 çay kaşığı kuru biberiye)

◊ 1’er tatlı kaşığı tuz, karabiber

◊ 2 yemek kaşığı tereyağı (eritilmiş)

NASIL YAPARIM?

◊ Marine malzemesini derin bir kapta çırparak bir araya getirin. Tavukları bu sosa bulayın. Streçleyip 2-4 saat buzdolabında bekletin.

◊ Fırını 200 derecede ısıtın. Fırın kabına soyup dilimlediğiniz patatesleri yerleştirin.

◊ Üzerlerine tavukları dizin, kalan marinasyon sosunu dökün. Kontrol ederek en az 45-50 dakika pişirin.