Lenfödemle savaşın püf noktaları

Dr. Vildan ÇERÇİLenfödem, kol ve bacakta ÅŸiÅŸmeyle seyreden bir rahatsızlık. Ä°ki türlü lenfödem var. Birincisi, doÄŸuÅŸtan lenf sistemindeki yetersizlik nedeniyle, yaÅŸamın belli bir döneminde ortaya çıkan primer lenfödemdir. Ä°kincisi, lenfatik akımın herhangi bir sebeple kesintiye uÄŸraması, örneÄŸin ameliyat, kaza, ileri venöz yetmezlik (varis) gibi durumlarda ortaya çıkan sekonder lenfödemdir. Sekonder lenfödeme en iyi örnek, meme kanseri nedeniyle memenin alınmasından sonra ortaya çıkan kol ödemleri.l Lenfödeme yaygın mı rastlanır?Meme alınması ve özellikle radyoterapi sonrasında hastaların yaklaşık yüzde 30’unda lenfödem görülebiliyor. Tüm lenfödem vakalarının yüzde 33’ünü primer dediÄŸimiz, doÄŸuÅŸtan lenf sistemi yetersizlikleri oluÅŸturuyor. Lenfödem, aslında tüm dünyada oldukça sık görülen, ciddi kronik bir durum.l Lenfödemin tamamen tedavisi mümkün müdür?Tamamen tedavi etmek mümkün deÄŸil. Ancak ödemi azaltmak veya tamamen gidermek ve bu durumu korumak mümkün. l Tedavi görmeyen veya uygun tedavi görmeyen hastalara neler olabilir?Tedavi görmeyen kol veya bacak giderek ÅŸiÅŸebilir. Lenf sıvısı proteinden zengin olduÄŸundan kolaylıkla ciltten mikrop girerek, enfeksiyona neden olabilir. Bu ödemi daha da kötüleÅŸtirir. Artan ÅŸiÅŸme nedeniyle hastada aÄŸrı, eklem hareketlerinde kısıtlanma olabilir. Giysi ve ayakkabı giymekte zorluk çekebilir. l Nasıl tedavi edilir? Bugün dünyada kabul gören lenfödem tedavi ÅŸekli, ‘kompleks fiziksel terapi’dir. Bu tedavi dört bölümden oluÅŸur:- Cilt bakımı,- Elle yapılan özel lenf drenaj masajı,- Masaj sonrası özel bandajlama, - Lenfödeme yönelik egzersiz ve kendi kendine masaj.Bu tedavi yöntemi eÄŸer ödem miktarı az ve süresi de bir yıldan az ise normal ölçülere dönüş kısa sürede oluyor. Ancak ödem büyük miktarda ve eskimiÅŸ ise tedavisi zaman almakta ve bazen kolun veya bacağın normale dönmesi için belirli aralıklarla birkaç kür yapılması gerekebilir. Tedavi sonunda hastaya uygun basınçlı giysi verilerek, ödemin geri dönmesi önleniyor. l Spor yapmak ödemi kötüleÅŸtirir mi? Ne tip egzersiz yapmak faydalı?Lenfödemli hastalar ödemli kolu veya bacağı zorlayacak egzersiz veya sportif aktivitelerden kaçınmalı. KoÅŸmak veya aerobik egzersizler bacaÄŸa çok fazla stres yükleyebilir. Tenis, ödemli kol ile olmamak ÅŸartıyla olabilir. Yine de çok hoÅŸlandığınız sportif aktivitelerden tamamen vazgeçmek yerine azaltmak daha uygun. Yüzmek (çok fazla olmamak ÅŸartıyla) ve dalmak lenfödemi gidermeye yardımcı bile olabilir. l Hastalar yaÅŸamlarını nasıl kolaylaÅŸtırabilirler? Lenfödemli hastayı en çok rahatsız eden ÅŸey yaÅŸam boyu basınçlı (gece dahil) çorap veya kolluk giymek zorunda olmaları. ÇoÄŸu vakada, normal veya normale yakın ölçülerde kalabilmek için bu hayatidir. Bazı vakalarda ise 1-2 yıl kolluk giyildikten sonra kontrollü olarak tamamen çıkarılabilir. Ödemli kolun veya bacağın temizliÄŸine dikkat etmek, aşırı yormaktan kaçınmak, yaralanmalardan korumak için özel çaba gerekir. Â