Kuvöz bulmakla iş bitmiyor
Güncelleme Tarihi:
Mesude Erşan
Oluşturulma Tarihi: Mart 28, 2009 00:00
Tüp bebek yöntemleri, ileri yaşta gebeliğin tercih edilmesi gibi faktörlerin de etkisiyle artan çoğul gebelikler, prematüre doğumların artışında rol oynayan önemli faktörler. Türkiye’de bir yılda gerçekleşen 1.4 milyon doğumun yaklaşık 130 bini prematüre. Yani her bin doğumdan 107’si 37 haftadan önce gerçekleşiyor. Prematüre bebekleri ve aileleri bekleyen sorunları göğüslemek kolay değil. Güçlükleri aşmak için kuvöz bulmak yetmiyor.
Neredeyse klasikleşen “Parmak bebek hayata tutundu” başlıklı haberlere bakmayın, zamanından çok önce, üstelik çok düşük bir kiloyla doğan bu bebeklerin yaşama sağlıklı devam etmesi hiç de kolay değil.
Acıbadem Maslak Hastanesi Bebek Yoğun Bakım Uzmanı Dr. Pınar Dayanıklı, prematüre bebeğin doğduğu yerin şansını belirlediğini söylüyor. Bu nedenle de özellikle erken doğum riski bulunan anne adaylarının doğum yapacakları kurumları buna göre planlaması gerekiyor. Zaten yaşama dezavantajlı başlayan prematüre bebeğin bir hastaneden diğerine taşınması sorunlara yol açabiliyor. Bu sırada üşümesi bile çok daha fazla komplikasyona yol açabiliyor.
Dr. Dayanıklı, “Artık doğumhane küçük bir yoğun bakım ünitesine çevriliyor. Gereken ilk girişimler hemen orada yapılıyor. Aksi halde battaniyelere sarılmış, vücut ısısı 35’e düşmüş, beyin kanaması geçirmiş prematürelerle kötü başlangıç yapıyoruz” diyor.
İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü’nün elinde prematüre bebek transferine özel sadece 3 ambulans bulunuyor.
TÜP BEBEK YAPTIRAN AİLELER UYARILMALI
Dr. Dayanıklı, İngiltere’de olduğu gibi Türkiye’de de tüp bebek tedavisine başlayacak ailelerin risklerle ilgili bilgilendirilmesi gerektiğini söylüyor. Bu risklerden biri çoğul gebelik, dolasıyla erken doğum. Dayanıklı’ya göre, Türkiye’de tüp bebek işlemlerini yaptıran aileler, bebeklerinin prematüre doğabileceğini bilmiyor. Anne karnına birden fazla embriyo konduğunda ve bunlar rahime tutunduğunda çoğul gebelik sonucu prematüre olma riski yükseliyor.
Bebekleri prematüre doğan ailelerin çoğunluğu kuvöz arayışına giriyor. El Bebek Gül Bebek Derneği Yönetim Kurulu Üyesi, Bebek Yoğun Bakım Uzmanı Dr. Gülnihal Şarman, “Aileler genellikle büyük şok yaşıyorlar. Çoğunun zaten birkaç gün, hatta daha uzun süre süren kanaması olmasına rağmen erken doğum hazırlığı yapılmıyor. Yumurta kapıya dayanınca hastaneleri arayarak, kuvöz var mı, neresi daha ucuz, diye soruyorlar” diyor.
Yenidoğan yoğun bakım hizmeti, dünyanın her yerinde pahalı. Tek kullanımlık malzemeler tercih ediliyor, enfeksiyona karşı ciddi önlemler almak gerekiyor, personel sayısı daha fazla (3 yatak başına bir hemşire) oluyor ve tüm bunların bir maliyeti var.
Bu hizmetin deneyimli ekipler tarafından, iyi teknolojik olanakların bulunduğu merkezlerde verilmesi çok önemli. Örneğin iyi kontrol edilemeyen bir beyin kanaması, ciddi sakatlıklara yol açabilir. İyi kontrol edilmeyen gözlerde körlük gelişebilir. Dr. Şarman, “Sorulması gereken yaşar mı yaşamaz mı değil, nasıl daha iyi yaşar? Prematüre bebek enfeksiyon geçiriyorsa aynı kilo ve haftalık bebeklere göre geleceği biraz daha komplikasyonlu, zeka ve motor gelişimi açısından biraz daha dezavantajlı. Prematürelerin solunum zorlukları, beslenme güçlükleri, beyin kanaması, körlük, işitme kaybı gibi riskleri var. Işıktan, sesten, verdiğimiz yerli yersiz uyaranlardan, acılı işlemlerden etkileniyorlar. Daha ileri yaşlarında okula adaptasyonları çok iyi olamayabiliyor, arkadaşlarıyla geçinememe gibi sorunlar yaşayabiliyorlar” diyor.
TÜRKİYE’DE BEBEĞİ VE AİLEYİ BEKLEYEN SORUNLAR
· Tam donanımlı “referans merkezi” tarzında bir çocuk hastanesi bulunmuyor. Yoğun bakım yatağı olan hastane sayısı da kısıtlı.
· Hastaneler arası bilgi ağı olmadığından, acil durumda hangi hastanede müsait yatak olduğu doktorlar ve aileler tarafından bilinemiyor.
· Erken doğan bebeklerin doğum masrafları sigorta kapsamına girmiyor. Genç anne babaların bebekleri hastanelerde rehin kalabiliyor.
· Hastane masraflarını karşılayamayacağı düşünülen ve erken doğum riski olan anneler, yer sıkıntısı olduğu söylenerek doğuma alınmıyor ve geri çevriliyor.
· Anne ve babalara psikolojik destek ve prematüre bakımı ile ilgili eğitim verilmiyor.
· Birçok prematüre bebek ailesi, rutin çocuk doktoru ve göz doktoru kontrollerini parasızlık nedeniyle gerçekleştiremiyor veya ameliyatları yaptıramayabiliyor.
Özel sağlık sigortaları büyük zorluk çıkarıyor
Özel sağlık sigortaları içinde prematüre giderlerini karşılayan sigorta sayısı 1-2. Bebekler prematürelikten çıktıktan sonra bile çoğu şirket sigortalamak istemiyor. Özel sağlık sektöründe bu hizmetlerin pahalı olması aileleri kamu hastanelerine veya SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) ile anlaşmalı hastanelere yönlendiriyor. Buralarda yığılmalar oluyor. Özel hastane yataklarıysa boş kalıyor.
Acıbadem Maslak Hastanesi Bebek Yoğun Bakım Uzmanı Dr. Pınar Dayanıklı, prematüre bebeğin doğduğu yerin şansını belirlediğini söylüyor. Bu nedenle de özellikle erken doğum riski bulunan anne adaylarının doğum yapacakları kurumları buna göre planlaması gerekiyor. Zaten yaşama dezavantajlı başlayan prematüre bebeğin bir hastaneden diğerine taşınması sorunlara yol açabiliyor. Bu sırada üşümesi bile çok daha fazla komplikasyona yol açabiliyor.
Dr. Dayanıklı, “Artık doğumhane küçük bir yoğun bakım ünitesine çevriliyor. Gereken ilk girişimler hemen orada yapılıyor. Aksi halde battaniyelere sarılmış, vücut ısısı 35’e düşmüş, beyin kanaması geçirmiş prematürelerle kötü başlangıç yapıyoruz” diyor.
İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü’nün elinde prematüre bebek transferine özel sadece 3 ambulans bulunuyor.
TÜP BEBEK YAPTIRAN AİLELER UYARILMALI
Dr. Dayanıklı, İngiltere’de olduğu gibi Türkiye’de de tüp bebek tedavisine başlayacak ailelerin risklerle ilgili bilgilendirilmesi gerektiğini söylüyor. Bu risklerden biri çoğul gebelik, dolasıyla erken doğum. Dayanıklı’ya göre, Türkiye’de tüp bebek işlemlerini yaptıran aileler, bebeklerinin prematüre doğabileceğini bilmiyor. Anne karnına birden fazla embriyo konduğunda ve bunlar rahime tutunduğunda çoğul gebelik sonucu prematüre olma riski yükseliyor.
Bebekleri prematüre doğan ailelerin çoğunluğu kuvöz arayışına giriyor. El Bebek Gül Bebek Derneği Yönetim Kurulu Üyesi, Bebek Yoğun Bakım Uzmanı Dr. Gülnihal Şarman, “Aileler genellikle büyük şok yaşıyorlar. Çoğunun zaten birkaç gün, hatta daha uzun süre süren kanaması olmasına rağmen erken doğum hazırlığı yapılmıyor. Yumurta kapıya dayanınca hastaneleri arayarak, kuvöz var mı, neresi daha ucuz, diye soruyorlar” diyor.
Yenidoğan yoğun bakım hizmeti, dünyanın her yerinde pahalı. Tek kullanımlık malzemeler tercih ediliyor, enfeksiyona karşı ciddi önlemler almak gerekiyor, personel sayısı daha fazla (3 yatak başına bir hemşire) oluyor ve tüm bunların bir maliyeti var.
Bu hizmetin deneyimli ekipler tarafından, iyi teknolojik olanakların bulunduğu merkezlerde verilmesi çok önemli. Örneğin iyi kontrol edilemeyen bir beyin kanaması, ciddi sakatlıklara yol açabilir. İyi kontrol edilmeyen gözlerde körlük gelişebilir. Dr. Şarman, “Sorulması gereken yaşar mı yaşamaz mı değil, nasıl daha iyi yaşar? Prematüre bebek enfeksiyon geçiriyorsa aynı kilo ve haftalık bebeklere göre geleceği biraz daha komplikasyonlu, zeka ve motor gelişimi açısından biraz daha dezavantajlı. Prematürelerin solunum zorlukları, beslenme güçlükleri, beyin kanaması, körlük, işitme kaybı gibi riskleri var. Işıktan, sesten, verdiğimiz yerli yersiz uyaranlardan, acılı işlemlerden etkileniyorlar. Daha ileri yaşlarında okula adaptasyonları çok iyi olamayabiliyor, arkadaşlarıyla geçinememe gibi sorunlar yaşayabiliyorlar” diyor.
TÜRKİYE’DE BEBEĞİ VE AİLEYİ BEKLEYEN SORUNLAR
· Tam donanımlı “referans merkezi” tarzında bir çocuk hastanesi bulunmuyor. Yoğun bakım yatağı olan hastane sayısı da kısıtlı.
· Hastaneler arası bilgi ağı olmadığından, acil durumda hangi hastanede müsait yatak olduğu doktorlar ve aileler tarafından bilinemiyor.
· Erken doğan bebeklerin doğum masrafları sigorta kapsamına girmiyor. Genç anne babaların bebekleri hastanelerde rehin kalabiliyor.
· Hastane masraflarını karşılayamayacağı düşünülen ve erken doğum riski olan anneler, yer sıkıntısı olduğu söylenerek doğuma alınmıyor ve geri çevriliyor.
· Anne ve babalara psikolojik destek ve prematüre bakımı ile ilgili eğitim verilmiyor.
· Birçok prematüre bebek ailesi, rutin çocuk doktoru ve göz doktoru kontrollerini parasızlık nedeniyle gerçekleştiremiyor veya ameliyatları yaptıramayabiliyor.
Özel sağlık sigortaları büyük zorluk çıkarıyor
Özel sağlık sigortaları içinde prematüre giderlerini karşılayan sigorta sayısı 1-2. Bebekler prematürelikten çıktıktan sonra bile çoğu şirket sigortalamak istemiyor. Özel sağlık sektöründe bu hizmetlerin pahalı olması aileleri kamu hastanelerine veya SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) ile anlaşmalı hastanelere yönlendiriyor. Buralarda yığılmalar oluyor. Özel hastane yataklarıysa boş kalıyor.