Kurt uzmanıyım deyince insanlar şaşırıp soruyor: İzcisiniz herhalde... MHP’li falan mısınız?

32 yaşındaki biyolog Özgün Emre Can dünyadaki 25 kurt uzmanından biri. WWF (DoÄŸal Hayatı Koruma Vakfı) için çalışıyor. Kışın dört ayını daÄŸlarda geçiriyor. Kimse mesleÄŸinin ne olduÄŸunu ilk anda anlamıyor. Kayınvalidesi bile onu bir süre elma kurtlarını araÅŸtırıyor zannetmiÅŸ... Avrupa BirliÄŸi için bir rapor hazırlayan Can, ‘Artık bir Ulusal Kurt Koruma ve Eylem Planı hazırlamalıyız’ diyor. Çünkü ÅŸu anda Türkiye’de kurt avlamak serbest.‘MesleÄŸini öğrenmek istediÄŸiniz kiÅŸiden ‘Kurt uzmanıyım’ cevabını alsanız, herhalde otomatik olarak ‘Nasıl yani’ diye sorarsanız. Tanıştığım ve mesleÄŸimi soranlardan hep bu tepkiyi alıyorum. Önce derin bir sessizlik oluyor. Ardından ÅŸaÅŸkın bakışlar, daha sonra sorular geliyor: Köpek eÄŸitimiyle mi uÄŸraşıyorsunuz, izcisin deÄŸil mi, ziraatle uÄŸraşıyorsun herhalde, MHP’li misin?’Yaban Hayat BiyoloÄŸu Özgün Emre Can başından geçenleri kahkahalar atarak anlatıyor. MesleÄŸinin insanlarda yarattığı çaÄŸrışımlar birbirinden tuhaf. Dört yıllık eÅŸi Bahar’ın ailesiyle tanıştığı gün yaÅŸadıkları mesela...‘Ailemle geleneksel kız isteme ziyaretine gittik. OÄŸlumuz ne iÅŸ yapıyor, diye sordular. Bizimkiler biyolog dedi. Ben de, evet kurt uzmanıyım, diye ekledim. Sessizlik oldu, sonra konu deÄŸiÅŸti, baÅŸka ÅŸeyler konuÅŸuldu. MeÄŸer müstakbel kayınvalidem elma kurtlarını inceleyen bir bilim adamı olduÄŸumu sanmış. Aylar sonra gerçek kurt uzmanı olduÄŸum ortayı çıktı. Bana, ormandaki kurtların uzmanıymışsın, sahi mi, derken yüzündeki ifadeyi hiç unutamıyorum.’MAAÅžI KURTLARA GÄ°DÄ°YORCan’ın kurt sevgisi çocukluk yıllarından kalma. Annesi Bolu’daki Örencik Köyü’nde ilkokul öğretmeniyken 5-6 yaÅŸlarındaki Can’a bir kangal köpeÄŸi alınmış. Sonra kurtlara ilgi duymaya baÅŸlamış. ‘O gün bugündür kurtların neslinin tükenmemesi için mücadele veriyorum’ diyor. Can, ODTÃœ Biyoloji Bölümü mezunu, Kıbrıs Akdeniz Ãœniversitesi’nde master yapmış, Göttingen Ãœniversitesi’nden Prof. Wilfried Bützler ve ODTÜ’den Prof. Dr. Ä°nci Togan’la çalışmış. Uluslararası Akdeniz VahÅŸi Hayat Çalışma Merkezi’nin (CIHEAM) Girit’teki enstitüsünde doÄŸal kaynaklar yönetimi eÄŸitimi almış. ‘Tüm maaşımı kurtlarla ilgili yabancı yayınlara yatırıyorum, onların araÅŸtırıldığı üniversitelere giderek harcıyorum. EÅŸimin maaşı ile de evimizi geçindiriyoruz. Kurtların bana tek zararı tüm paramı yitirmek oluyor. Ä°nsanlarla kurtları barıştırmak istiyorum.’ Senenin 4 ayını kurt sürülerinin peÅŸinde geçiren Can, geçen yıl Kanada’da düzenlenen ‘Dünya Kurtlar Kongresi’nde Türkiye’yi temsil etti. İç Anadolu Bölgesi’nde kurtların dağılımı, kurtların av türleri ile iliÅŸkisi, kurt-insan iliÅŸkisi ve kurtların korunması için öncelikleri incelediÄŸi çalışmasını AB fonlarının desteÄŸiyle hazırladı. Kurt, ayı, vaÅŸak ve çizgili sırtlanların korunması için alınması gereken önlemleri anlattığı ‘Avrupa Konseyi Türkiye Etoburları Raporu’nu kısa süre önce tamamladı. Can, raporun yaban hayatın korunması konusunda AB’ye uyum sürecinde Türkiye’ye ışık tutacağını söylüyor.Özgün Emre Can kendi gibi biyolog olan ve TÃœBÄ°TAK’ta çalışan Bahar Can’la evli. Kurtlardan nasıl korkmuyorsun, sorusuna Bernard Shaw’ın ‘İnsan tek korktuÄŸum hayvandır’ sözünden yola çıkarak cevap veriyor: ‘Korkum kurtlardan deÄŸil insandandır.’TÃœRKÄ°YE KURT ZENGÄ°NÄ°Can’a bakılırsa Türkiye’de yaklaşık 5 ila 7 bin arasında kurt kaldı. ÇoÄŸunluÄŸu İç Anadolu ve DoÄŸu Anadolu bölgelerinde yaşıyor. ‘Yıl boyunca sınırsızca avlanabildikleri için sayıları azalıyor. AB ülkelerine oranlarsak bizdeki sayı çok fazla gerçi ancak onlarda artık kurtların sınırsız avlanmasına izin verilmiyor. Ama geç kaldılar. Çünkü yüzyıllardır Avrupa’da yapılan katliamlar sonucunda Almanya’da bile 5 adet kurt kaldı. Bizler bir bakıma kurt zenginiyiz ama bu hayvanların da koruma altına alınması için Ulusal Kurt Koruma ve Eylem Planı hazırlanması lazım.’ANNELERÄ° ÖLDÃœRÃœP YAVRULARI SATIYORLARLatince adı canis bapus olan kurtlar 3-9 hayvandan oluÅŸan sürüler halinde yaşıyor. Ömürleri 8-10 yıl. Kurtlar keçi, koyun ve kümes hayvanlarının baÅŸ düşmanı. Onların da baÅŸlıca düşmanları insan. Tüfekle, tuzakla, zirai ilaçlarla öldürülüyorlar. Kurtlardan korunmanın en kolay yolu kangal köpeÄŸi beslemek. Kangaldan çok korkuyorlar. Özgün Emre Can’a göre avcılar, kurt inlerini bulduÄŸunda anneleri öldürüp yavruları alıyor. Köpek yavrusu gibi çok sevimli olduklarından müşteri buluyorlar. Ancak kurtları ehlileÅŸtirmek imkansız.Â