Kurban Bayramı'nda KKKA riski

Kurban Bayramı'nda özellikle Kırım Kongo Kanamalı Ateşi'nde neden olan kene konusunda dikkat edilmesi gerektiğini söyleyen Ziraat Yüksek Mühendisi Derya Ulaşoğlu konuyla ilgili bilgi verdi.

Ülkemizde Kurban bayramında  KKKA vakası bugüne kadar var mı?
Kurban bayramının birinci gününde (8 Aralık 2008) bir tane vaka Trabzon’da var.Tedavi  ile kurtulmuş,ölüm gerçekleşmemiş olmasına rağmen basına yansıması iyi oldu.Tam sayıda bu yüzden bilinmemektedir.

Bu vakanın detaylarını alabilir miyiz ?
Emekli polis Hasan  Özgen ilk önce hayvan pazarına gidiyor.Kurbanlık ineği kestiriyor.Bu sırada kesime yardım ediyor.Eve gelip etleri parçalara ayırırken  göğsüne et parçası düştüğünü düşünerek almak istiyor.Kontrolde eline gelen et parçası değil kene oluyor.

TV’de sürekli KKKA vakası izledikleri için bizde de olabilir diye  hemen hastaneye gidiyorlar.Şüpheci yaklaşımları hayat kurtarıyor.

Bu  sırada Eşi Emine Özgen keneyi eşinin elinde görür görmez hemen o noktayı emmesi ölüme birlikte gitme isteğinden kaynaklanıyor.Eşini çok seven Emine Özgen, eşi tam iyileşinceye kadar bu durumu doktorlara açıklamıyor.Görüşmemde eşim  o  kadar iyi bir insan ki başka bir şey düşünemezdim,onsuz yaşayamam ki diye durumu açıklıyor.

Dünya litaratüründe kışın görülen  ilk KKKA vakası olduğu tedavi gördüğü hastane tarafından açıklandı.Bu doğru mu?
    Â
Buna katılmıyorum.Heryıl 1-10 vakanın görüldüğü Güney Afrika’da 2008 yılında kış mevsiminde iki vaka var.İklim farklılığından dolayı bizde olma tarihinden önde geliyor. İran’da   2000 yılından bu yana konfirme edilmiş  434 vakanın hemen hemen tüm mevsimlere dağılmış olması dikkat çekicidir.

Genellikle Mart-Kasım arası risk dönemi belirtiliyor.
Sınırlamak doğru değil.Alınan korunma  tedbirleri tüm aylarda aynı yoğunlukta devam etmelidir.Kışında KKKA riski vardır.

Kurbanlık hayvan kesmeyi düşünen insanlara öneriniz nedir?
- Hayvan satış noktalarına  kurbanlık bakmaya gittiklerinde kene saldırısına uğrayabilirler.Ya pantolon paçalarını çorap içine alsınlar yada  girişi önlemek için bu bölümü koli bandı ile bağlasınlar.Paçaya kene kovucu sıkabilirler.
- Çocuklar  satış ve kesim noktalarına götürülmemelidir.
- Özel araba ile kurbanlık taşınmamalıdır.Bu sırada araca kene gelebilir.
- Eve gelir gelmez tüm vücut,giysi ve ayakkabılar  kene yönünden kontrol edilmelidir.
- Hayvan profesyonel kişiler tarafından kesilmelidir.
- Kesim alanında (mezbaha veya başka alan) beklenmemelidir
- Etleri teslim alırken ve dağıtım için doğrarken de koruma amaçlı kalın  eldiven kullanılması  gerekmektedir. Eldiven kullanılması gereksiz diyen  uzmanlar ne yazıkki vardır.
- Kurban kesimi her üç güne dağılabilir.Herkesin aynı gün kurban kesmek istemesi yoğunluğa neden olmaktadır.
- ‘İl Kurban Hizmetleri Komisyonu’  tarafından uygun görülen  kurban satış ve kesim yerleri  tercih edilmelidir.
- Kenelerin ‘KKKA ‘dışında ‘Lyme hastalığı ‘ gibi diğer önemli hastalık etkenlerini de taşıdığı unutulmamalıdır.
- Köpek ve kedi gibi et yiyen hayvanlara et ve sakatat kesinlikle çiğ olarak verilmemelidir.

Kenenin göz içine de kaçtığı durumlar var mı?
Gözüne sinek kaçtığını düşünen kişi ,akşam üstü göz içinin fazla kaşınması ile arkadaşından gözüne kaçan sineğin kendisini rahatsız ettiğini, çıkarmasını rica ediyor. Baktığında kene olduğu görülüyor. Hastanede doktor tarafından çıkartılıyor.

Hayvan kesimi yaptırdıkları kişide hangi özellikler aranmalıdır?
Kesim yapan ve yardım eden insanlarda tam yüz maskesi, eldiven ,tam korunma önlüğü (sıvı geçirmez) mutlaka  olmalıdır.Bunlar yoksa şikayet merci olmalıdır.

Enfekteli hayvandan bulaşma hangi yollarla olmaktadır?
- Kesim sırasında  kanın göze sıçraması bulaşma kaynağıdır.
- Eldeki yara ve kesik varsa  bulaşma kaynağıdır.
- Vücutta kesik ve yara varsa bulaşma kaynağıdır.
- Hayvandaki kenenin insana yapışması yoluyla bulaşma olmaktadır.

Trabzonda 2008 yılında görülen vakada bulaşma nasıl olmuş?
Hasan Özgen,  hem hayvan satış noktasına gitmiş hem de   kesim sırasında yardım etmiş.

Hayvanlardan yapışma yoluyla kene gelmemesi için öneriniz nedir? 
Hayvanlar kesime girmeden belli bir süre önce   akarisit (kene öldüren ilaç) ile ilaçlanmalıdır. Nitekim Güney Afrika’da KKKA görülen  deve kuşu  çiftliğinde   hayvanların  akarisidler   ile  kesimden 14 gün  önce ilaçlanmasına   başlanması şartı vardır.

Kesim sonrası ette  risk nedir?
Kurban Bayramı'nda bekletilmeden direkt  mutfağa giden  et söz konusudur. Bu durum Anadolu şehirlerinde her zaman olabilmektedir. Hayvan kesildikten  sonra bu hastalığı oluşturan nairovirüs, PH değişikliği  gibi çevresel parametrelere karşı  çok hassastır.

Bu konuda farklı uzman görüşleri vardır.Hayvan kesildikten sonra en az 4 saat, en fazla 12 saat içerisinde nairovirüsün  inaktivite ( yok olma) olacağına dair değişik bilim adamı görüşleri vardır.En uzun süre inaktivite olma dalak ve karaciğer de  olduğu bildirildiği için,bu organlar ile uğraşanların dikkatli olması gerekmektedir. En doğrusu eldiven ile çalışmaktır.

Isıya dayanıksız olduğu için ısısal işlemde (pişirme) zaten inaktivite olmaktadır.

Buzdolabında soğuk uygulaması da virüsü inaktivite etmemektedir.

Kurban bayramında başka kimler risk altındadır?
- Büyükbaş hayvan tırnağını kesim sonrası toplayıp kullanan kırık- çıkıkçılar
- Derileri toplayan ve işleyen sektör çalışanları
- Kurban kesiminde  etrafta bulunan korunmasız  kişiler