Kızılbaş tabusunu yıkan albüm
Güncelleme Tarihi:
Ersin Kalkan
Oluşturulma Tarihi: Mart 21, 2009 00:00
Kalan Müzik, “Kızılbaş” adlı bir albüm çıkardı. Bu albümdeki türküler, Türkiye’de asırlardır süren bir tabunun daha yerle yeksan olmasını sağlayacak, “kızılbaş” kelimesine yüklenen olumsuz anlamı yok edecek bir güce sahip. 16 eserin yer aldığı ve Musa Eroğlu, Cengiz Özkan, İsmail Hakkı Demircioğlu, Sabahat Akkiraz, Erkan Oğur gibi sanatçıların seslendirdiği albüm, bizi tarihin karanlık bir zamanına doğru yolculuğa çıkarıyor.
Güner Ümit’i hatırlarsınız. 1990’ların en parlak isimlerinden biriydi. Televizyonda sunduğu Turnike programı milyonları ekran başına kilitlerdi. 1995’te bir gaf yaptı ve zirveden yuvarlandı. Güner Ümit’in kaderini değiştiren gafında anahtar kelime “Kızılbaş”tı. Çünkü “kızılbaş” kelimesi, uzun yıllar bir çeşit küfür olarak kullanıldı. Oysa Pir Sultan Abdal ta 16. yüzyılın ortalarında kızıl başlık takanların kimler olduğuna dair itirazını dillendirmişti:
“Benim Şah’ım al kırmızı bürünür / Dost yüzün görmeyen düşman bilinir / Yücesinden Şah’ın ili görünür / Niçin gitmez Yıldızdağı dumanın...” Türkünün bu dörtlüğünden yola çıkarak bile anlatmak mümkün Kızılbaşları.
Kadir Has Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sedat Aybar şunları söylüyor: “Tıpkı Bizans’taki Maviler ve Yeşiller gibiydi Kızılbaşlık. Maviler (Venetoi) ve Yeşiller (Prasinoi) önceleri sportif gruplardı, zaman içinde politik ve sosyal hiziplere dönüştüler. Bu gruba mensup gladyatörler omuzlarına mavi ya da yeşil pelerinler takar, başlarına aynı renklerde bantlar bağlarlardı. Safeviler dönemindeki Anadolu Türkmenleri ise kızıl başlık takarlardı. Bu kadar basit aslında her şey...”
BAŞTAN SONA POLİTİK BİR ALBÜM
Buna rağmen kızılbaş sözü yüzyıllarca o kadar çok küfür olarak algılandı ki, Aleviler bile bundan 15-20 yıl öncesine kadar kendilerine Kızılbaş demekten imtina ettiler. Kızılbaş albümünü yayına hazırlayan ve bu albümde bir de türkü seslendiren müzisyen Ulaş Özdemir, bu kelimeyi, Alevi-Bektaşiler’in algıladığı anlamıyla kullandıklarını belirtiyor. Albümün “baştan sona politik” bir bakış açısıyla hazırlandığını ve Alevi-Bektaşi inancının bastırılmaya çalışılan yönlerini ortaya çıkardıklarını ekliyor:
“Albümde yer alan eserler, Alevi-Bektaşi edebiyatına dışarıdan bakanların “uç” ya da “aşırı” kabul edebileceği, ancak bu inancın başlıca eserleri olan Taşlama, Şathiye, Duvaz İmam, Devriye gibi örneklerinden seçildi. Bu durum da albümün politik bakış açısının bir başka yansıması. Alevi-Bektaşilerin bu uç eserlerini, bir başka uç kelime olan “Kızılbaş” adıyla bir albümde bir araya getirmemizin başlıca nedeni, giderek derinliğinden uzaklara çekilmeye çalışılan bu inancın en temel öğelerinin, günümüzde daha yüksek sesle ve çekinmeden söylenilmesine verdiğimiz önemdir.”
Ulaş Özdemir, Kızılbaş çalışmasının, usta aşıklar ve yorumcuların eserlerinden oluşan albümlerin yanı sıra, genç seslerin yorumladığı albümlerle devam edeceğini de söylüyor.
Ulaş Özdemir
TÜRKÇE, KÜRTÇE, ZAZACA ESERLERİ ISRARLA BİR ARAYA GETİRDİK
Kızılbaş albümü, baştan sona politik bir çalışma. Buradaki politik sözcüğü, albümün bakış açısından kaynaklanıyor. Albümde yer alan eserlerde, geniş bir coğrafyada yaşayan tüm Alevi - Bektaşi topluluklarına aynı gözle baktık. Bundan dolayı Türkçe, Kürtçe ya da Zazaca eserleri ısrarla bir araya getirdik; Alevi-Bektaşi topluluklarını yüzyıllardır birbirinden ayırmaya yönelik dış müdahalelerin karşısında bu albümde gösterdiğimiz tavrın politik bir bakış olduğunu düşünüyoruz. Aynı zamanda, Harabî gibi Bektaşi bir ozanla Seyranî gibi tüm Alevi-Bektaşiler için kutsal olan bir başka ozanı bir araya getirirken de benzer bir politik bakış açısına sahibiz. Albümde Alevi ya da Bektaşi gibi bir ayrım yapılmamakta, bu değerlerin tamamına bir nazarla bakılmaktır.
EN ÜNLÜ TÜRK HALK MÜZİĞİ SANATÇILARI SESLENDİRDİ
Albümde Edip Harabi, Agahi, Şah Hatai, İbreti, Düryani Baba, Seyrani, Kul Nesimi, Fırık Dede, Teslim Abdal ve Genc Abdal’ın deyişlerini şu sanatçılar seslendiriyor: Sabahat Akkiraz, Cengiz Özkan, Muharrem Temiz, Erdal Erzincan, Erkan Oğur, İsmail Hakkı Demircioğlu, Emekçi, Musa Eroğlu, Dertli Divani, Ulaş Özdemir, Hüseyin Albayrak, Ali Rıza Albayrak, Mikail Aslan, Lütfi Gültekin, Emre Gültekin, Metin Kemal Kahraman, Özlem Taner, Cemil Koçgün ve Mazlum Çimen.
“Benim Şah’ım al kırmızı bürünür / Dost yüzün görmeyen düşman bilinir / Yücesinden Şah’ın ili görünür / Niçin gitmez Yıldızdağı dumanın...” Türkünün bu dörtlüğünden yola çıkarak bile anlatmak mümkün Kızılbaşları.
Kadir Has Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sedat Aybar şunları söylüyor: “Tıpkı Bizans’taki Maviler ve Yeşiller gibiydi Kızılbaşlık. Maviler (Venetoi) ve Yeşiller (Prasinoi) önceleri sportif gruplardı, zaman içinde politik ve sosyal hiziplere dönüştüler. Bu gruba mensup gladyatörler omuzlarına mavi ya da yeşil pelerinler takar, başlarına aynı renklerde bantlar bağlarlardı. Safeviler dönemindeki Anadolu Türkmenleri ise kızıl başlık takarlardı. Bu kadar basit aslında her şey...”
BAŞTAN SONA POLİTİK BİR ALBÜM
Buna rağmen kızılbaş sözü yüzyıllarca o kadar çok küfür olarak algılandı ki, Aleviler bile bundan 15-20 yıl öncesine kadar kendilerine Kızılbaş demekten imtina ettiler. Kızılbaş albümünü yayına hazırlayan ve bu albümde bir de türkü seslendiren müzisyen Ulaş Özdemir, bu kelimeyi, Alevi-Bektaşiler’in algıladığı anlamıyla kullandıklarını belirtiyor. Albümün “baştan sona politik” bir bakış açısıyla hazırlandığını ve Alevi-Bektaşi inancının bastırılmaya çalışılan yönlerini ortaya çıkardıklarını ekliyor:
“Albümde yer alan eserler, Alevi-Bektaşi edebiyatına dışarıdan bakanların “uç” ya da “aşırı” kabul edebileceği, ancak bu inancın başlıca eserleri olan Taşlama, Şathiye, Duvaz İmam, Devriye gibi örneklerinden seçildi. Bu durum da albümün politik bakış açısının bir başka yansıması. Alevi-Bektaşilerin bu uç eserlerini, bir başka uç kelime olan “Kızılbaş” adıyla bir albümde bir araya getirmemizin başlıca nedeni, giderek derinliğinden uzaklara çekilmeye çalışılan bu inancın en temel öğelerinin, günümüzde daha yüksek sesle ve çekinmeden söylenilmesine verdiğimiz önemdir.”
Ulaş Özdemir, Kızılbaş çalışmasının, usta aşıklar ve yorumcuların eserlerinden oluşan albümlerin yanı sıra, genç seslerin yorumladığı albümlerle devam edeceğini de söylüyor.
Ulaş Özdemir
TÜRKÇE, KÜRTÇE, ZAZACA ESERLERİ ISRARLA BİR ARAYA GETİRDİK
Kızılbaş albümü, baştan sona politik bir çalışma. Buradaki politik sözcüğü, albümün bakış açısından kaynaklanıyor. Albümde yer alan eserlerde, geniş bir coğrafyada yaşayan tüm Alevi - Bektaşi topluluklarına aynı gözle baktık. Bundan dolayı Türkçe, Kürtçe ya da Zazaca eserleri ısrarla bir araya getirdik; Alevi-Bektaşi topluluklarını yüzyıllardır birbirinden ayırmaya yönelik dış müdahalelerin karşısında bu albümde gösterdiğimiz tavrın politik bir bakış olduğunu düşünüyoruz. Aynı zamanda, Harabî gibi Bektaşi bir ozanla Seyranî gibi tüm Alevi-Bektaşiler için kutsal olan bir başka ozanı bir araya getirirken de benzer bir politik bakış açısına sahibiz. Albümde Alevi ya da Bektaşi gibi bir ayrım yapılmamakta, bu değerlerin tamamına bir nazarla bakılmaktır.
EN ÜNLÜ TÜRK HALK MÜZİĞİ SANATÇILARI SESLENDİRDİ
Albümde Edip Harabi, Agahi, Şah Hatai, İbreti, Düryani Baba, Seyrani, Kul Nesimi, Fırık Dede, Teslim Abdal ve Genc Abdal’ın deyişlerini şu sanatçılar seslendiriyor: Sabahat Akkiraz, Cengiz Özkan, Muharrem Temiz, Erdal Erzincan, Erkan Oğur, İsmail Hakkı Demircioğlu, Emekçi, Musa Eroğlu, Dertli Divani, Ulaş Özdemir, Hüseyin Albayrak, Ali Rıza Albayrak, Mikail Aslan, Lütfi Gültekin, Emre Gültekin, Metin Kemal Kahraman, Özlem Taner, Cemil Koçgün ve Mazlum Çimen.