Kitapta Çin yılı

Bu yıl, 2-10 Kasım’da 32’ncisi düzenlenecek TÜYAP Uluslararası İstanbul Kitap Fuarı’nın onur konuğu ülkesi Çin. Çin heyeti ve Çinli yayıncılar da İstanbul’daki fuara çok önem veriyor. Türkiye’deki yayıncılar ve yazarlar için önemli bir pazar oluşturan Çin, aynı zamanda Türkiye’yi Ortadoğu ve Avrupa’ya açılmak için önemli bir kapı olarak görüyor. Kasımdaki fuar öncesi Çin’in fuara nasıl hazırlandığını yerinde takip ettik. Bakan Yardımcısı Wu Shulin ve Çin Yazarlar Birliği haricinde Çin’deki en büyük yayın gruplarından Çin Yayın Grubu Şirketi’yle görüştük.
Kasımda Türkiye’ye gelecek 17 yazar iki kuşağın önemli temsilcilerini barındırıyor. En güçlü isimlerin başındaysa Çin Yazarlar Derneği Başkanı Tie Ning geliyor. Diğer yazarlardan Wang Gang, Ge Fei, Lao Ma eserleri başka dillere çevrilen, Çin’de büyük ilgiyle okunan isimler. Zhang Yueran, Jiang Nan ise genç kuşağın önemli temsilcilerinden.

EN ÜNLÜ TÜRK ORHAN PAMUK

Genç kuşak yazarlar daha çok İngiliz ve Amerikan edebiyatını yakından takip ediyor. Akademisyen kuşaktan ‘usta’ bildikleri isimleri çekinmeden sayıyorlar. Bir önceki yetişkin kuşaksa genç kuşaktan fazla isim vermese de başarılı isimleri hiç çekinmeden övüyor. Her iki kuşak da “kimleri okuyorsunuz” sorusuna biraz politik davranıp Orhan Pamuk cevabını veriyor.
Çin’de konuştuğum yayıncı, yazar, okur, gazeteci herkes sevdiği yabancı yazar adı olarak, önce uzun yıllar Çin’de yaşayan Peter Hessel’in ismini, sonra Orhan Pamuk’unkini veriyor. Pamuk’un ‘Benim Adım Kırmızı’ romanının Çin’de 500 bin satması çok büyük sürpriz olmasa gerek. Pamuk’un Shanghai’daki yayıncısı Shanghai Century Publishing Group Başkanı Shi Hongjun, Benim Adım Kırmızı’nın yayımlandığı yıl 100 bini geçtiğini, diğer yıllardaysa 50 binin altına hiç inmediğinden övgüyle söz ediyordu.
Onu beğenmelerinde tek sebep Nobel ödülü de değil. Türkiye’de nasıl bir ilgi gördüğünü sorduklarında, onun kadar iyi yazarlar olduğunu ve bilhassa Nobel’den sonra Orhan Pamuk’un Türkiye’de çok tartışıldığını belirttiğimizde bu durumu üzüntüyle karşılıyorlar.

TARTIŞILAN İSİM NOBELLİ MO YAN

Konu Orhan Pamuk ve Nobel’e odaklanınca, haliyle Mo Yan’i soruyoruz Çinli yazarlara. İstisnasız hepsi Nobel Ödülü kazanmasından dolayı, yazar adına mutlu olduklarını ve buna çok sevindiklerini belirtiyor. Ama edebiyat konusunda tartışmalı olduğunun altını çiziyorlar. Gerekçesini sorduğumuzda “Çin’de Nobel’e layık yaşayan ve Mo Yan’den iyi pek çok yazar var. Biz olsak başka yazarlara verirdik” diyorlar.
Orhan Pamuk haricinde Çinceye çevrilen diğer yazarları sorduğumuzda ilk aldığımız isim Ahmet Hamdi Tanpınar oluyor. Ancak herkes tarafından okunmamış. Yeni çevrilen isim ise Canan Tan. Bunlar dışında Orhan Kemal, Zülfü Livaneli, Barış Müstecaplıoğlu diğer dikkati çeken isimler.

FARKLI E-KİTAP ANLAYIŞI

Çin’de bütün yayınevleri, yazarlar, gazete ve dergiler ‘dijital’ çağın gereklerinin fazlasıyla farkında. Hepsi gelişen teknolojinin kurallarına göre hareket ediyorlar. Ancak Çin’de yaygın olan e-kitap anlayışı bildiğimizden biraz daha farklı.
İnternet Kitabı adını verdikleri alternatif bir uygulamaya sahipler: 100-150 karakter için (1-2 sayfa) sabit bir ücret ödeyerek kitabı okuyorsunuz. Örneğin kitabın ilk beş sayfasının parasını peşin olarak ödüyor ve indiriyorsunuz. Okuyup beğendikten sonra yine sayfa sayfa indirip okumaya devam edebiliyorsunuz. Bu uygulama ünlü yazarlar kadar, hiç tanınmayan yazarları da kapsıyor.

ADETA HALK KAHRAMANI

Çin’de fırçayla yazı yazma, Çin kaligrafi sanatına alışılmışın dışında bir ilgi var. İnsanlar ‘iyi el yazısı’ sahibi olduğu için övülebiliyor örneğin. Hattâ yaşayan en büyük kaligrafi sanatçıları Pang Zhonghua’ya bir ‘halk kahramanı’ gibi yaklaşıyorlar.
Kültür Devrimi’nin etkisinden nasibini alan sanatlardan kaligrafi sanatının 1980’den beri en büyük ismi Pang Zhonghua. Milyonlarca insana kurs vermiş ve birçok kalem şirketi adına özel kalemler yapmış.
Kasımda Türkiye’ye gelecek sanatçı yine fuarda bir atölye çalışması yapacak ve eserlerinden oluşan bir sergiyle Türk sanatseverlerle buluşacak.