Kırkyama kilimler
Güncelleme Tarihi:
Sezen MUTLU
Oluşturulma Tarihi: Ağustos 19, 2006 00:00
Kapalıçarşı’da kırkyama tekniği ile kilim tasarlayan EthniCon, yerel motifleri evrensel bir bakış açısıyla sunuyor. Köylerde dokuma yapan genç kızların, kadınların görülmeyen emekleri, bir markanın çatısı altında Amerika’dan Avrupa’ya dünyanın dört bir yerinde büyük bir ilgiyle alıcı buluyor. EthniCon tasarımı kilimler ünlü tasarım mağazası Conran Shop’un vitrininde ve ünlü halı markalarının koleksiyonunda. Bugüne kadar Amerika, Asya, Avrupa ve yeni yeni Avustralya kıtalarına satış yapan marka, iç pazarda da önemli bir yer edinmiş durumda.
Kapalıçarşı’nın içinde bildik çarşı esnafından oldukça farklı bir tarzda çalışan ve bu ritmini açıldığı günden beri sürdüren EthniCon, geleneksel ve çağdaş olanı aynı kalıpta harmanlıyor.
Bu markanın tasarımcıları, köylerinde el dokuması yapan genç kızlar ve kadınlar. Yıllar önce dokunmuş ve belki bir halı, belki bir perde ya da çuval olarak kullanılan parçalar eskiyip bir köşeye atılmış. Tam bu noktada EthniCon ekibi devreye girmiş. Bu farklı desen ve renklerdeki parçaları toplayıp bir araya getirmişler. "Böylece, köylerdeki genç kızların ve kadınların emekleri hak ettikleri saygıyı kazandı" diyorlar.
GEÇMİŞ YENİLENİYOR
Mehmet Güreli aileden halıcı ve mesleğine sıradan halı alım-satım ve üretimiyle başlamış. Kırkyama yönteminiyse yaklaşık beş yıldır kullanıyor. Zaten markalaşma süreci de bundan sonrasına dayanıyor. Anadolu geleneklerinden ve meslektaşı Celalettin Vardarsuyu’ndan öğrendiklerini, dünyanın daha rahat anlayabileceği yalın bir tarzla pekiştirmiş Güreli. Sonuç, yurtdışından, beklemedikleri kadar yoğun bir talep ve beğeni olmuş. Zamanla, Kapalıçarşı’nın içindeki küçük firma, dünya dekorasyon pazarında önemli bir yer kazanmış.
Güreli başarısının arkasında yatanı, kendilerini çok ortaya çıkarmadan, var olan bir güzelliği öne sürmeleri olduğunu düşünüyor. "Tasarımcı değiliz. Yarı amatör bir ruhla, elimizdeki dokuma parçalarının en yalın uyumunu arıyoruz ve parçaların bizi yönlendirmesine izin veriyoruz" diyor. Bu cümleler mütevazılık takıntısından değil, Güreli’nin yaptığı işi iyi bilmesinden ve her aşamasına hakim olmasından kaynaklanıyor.
Güreli, başlangıçta bu kadar sade ve içine Anadolu’nun kokusu sinmiş bir işe Türk müşterisinin sıcak bakıp bakmayacağından emin olamamış. Ama zamanla, marka kendi kendini tanıtmaya başlamış ve böyle bir çalışmanın iç pazar ve Kapalıçarşı’daki eksikliği ortaya çıkmış.
![/images/100/0x0/55ea411cf018fbb8f8742edc]()
MARKALAŞMA DENEYİMİ
Mehmet Güreli’ye göre, EthniCon’un devrimsel bir niteliği var: "Kapalıçarşı’daki ilk markalaşma deneyimini biz gerçekleştirdik. Al-sat-pazarla üçlüsü çarşının geleneğidir ama bizim fiyatlarımız sabit. Uluslararası bir vitrin olmak hem bizi hem Kapalıçarşı’yı üst kademelere taşır."
Güreli, Kapalıçarşı’nın hem yerel hem de uluslararası yapısının çok derin olduğunu vurguluyor. Bunun sebebini, çarşının tarihi ve kemikleşmiş dokusu ve tüm dünyadan gelen turistlerin ilgisine bağlıyor. "Bu köprünün oluşmasında EthniCon’un da önemli bir rolü var. Yurtdışı pazarımız Kapalıçarşı’yı da öne çıkaracak nitelikte."
Bir Türk kilim firmasının, yurtdışında bu kadar rağbet görmesini neye bağladığını soruyoruz, "Kilimlerimiz zamanın ruhunu taşıyor. Zaman tüm dünya için aynı işliyor. Eğer hedef kitlenizi doğru belirlerseniz, dünyanın dört bir yanında aynı zevklere sahip kişiler olduğunu görürsünüz" diyor Güreli.
Dünyaca tanınan Mansour Fine Rugs, The Rug Company, ABC, Anthropologie gibi dekorasyon firmaları, EthniCon’un çalıştığı uluslararası firmalardan bazıları. Hatta EthinCon’un kilimleri, dekorasyon dünyasındaki yeri ilgilileri tarafından çok iyi bilinen Conran Shop’un vitrinini süslüyor. Türkiye’de de, Beymen Home ve Koleksiyon Mobilya, EthinCon’u tercih edenlerden. Dünyaca önemli bu tescillenmiş markalarla çalışıyor olmak zamanın zevklerini takip etmede de yardımcı olmuş Güreli’ye: "Amerika’da tanıştığımız bir iç mimar, moda konusunda bize bir şeyler katabiliyor" diyor.
Kilimlerde en çok tercih edilen renk YEŞİL
Son dönemde kilimlerde tercih edilen rengin yeşil olduğunu söylüyor Güreli ve bunu doğal olana yönelişin bir simgesi olmasına bağlıyor. Metrekaresine göre satışa sunulan kırkyama kilimler, sadeliklerinden ötürü her mobilya türüne yakışıyor ve en zevkli tasarımların vazgeçilmez bir parçası haline geliyor. EthniCon, kırkyama dışında kendi tasarımları olan kilimler de üretiyor. Bu kilimlerde de yine, yerel ve çağdaş olan bir arada kullanılıyor ve ortaya çağdaş ürünler çıkıyor. Güreli, kilimin çağdaş yorumunu aradıklarını ve bunun için denenmemiş yöntemlerle çalıştıklarını vurguluyor. Özellikle dokuma aşamasında; geleneksel tekniklerin dışında açıklamaya yanaşmadıkları yeni bir yöntemle daha sık ve tok kilimler dokuyorlar.
KIRKYAMA NEDİR
Yıllardır süregelen bir Anadolu geleneği. Patchwork de diyebiliriz. Markanın sahibi Mehmet Güreli, "Hiç olmayan yeni tasarımlar sunduğumuzun söylenmesinden çok rahatsızız. Biz tasarımcı değil, aracıyız. Çalışmalarımız bilindik Anadolu motifleri üzerine. Asıl emek, bu dokumaları yapmış olanların. Bizim tek yaptığımız, saklı kalmış bu dokumaları kırkyama yöntemiyle ortaya çıkarmak" diyor. Türkiye, kırkyama tekniğiyle çalışmak için oldukça zengin. 20-80 yaş aralığındaki parçalar, dezenfekte edildikten ve kullanılabilir hale getirildikten sonra kendi geliştirdikleri bir numaralandırma sistemiyle birleştirilip yepyeni bir kilime dönüştürülüyor. Kırkyama tekniğiyle yapılan kilimlerin en önemli özelliklerinden biri de, her kilimin tek ve eşsiz olması. El dokuması parçalar üzerindeki izler, püsküller, boncuklar hatta bazen dokuma düzensizlikleri gibi tüm özellikler korunuyor. Güreli’nin yaptıklarını, işten çok zanaat olarak nitelendirmesi de bu eşsizlikle doğru orantılı olsa gerek.
Bu markanın tasarımcıları, köylerinde el dokuması yapan genç kızlar ve kadınlar. Yıllar önce dokunmuş ve belki bir halı, belki bir perde ya da çuval olarak kullanılan parçalar eskiyip bir köşeye atılmış. Tam bu noktada EthniCon ekibi devreye girmiş. Bu farklı desen ve renklerdeki parçaları toplayıp bir araya getirmişler. "Böylece, köylerdeki genç kızların ve kadınların emekleri hak ettikleri saygıyı kazandı" diyorlar.
GEÇMİŞ YENİLENİYOR
Mehmet Güreli aileden halıcı ve mesleğine sıradan halı alım-satım ve üretimiyle başlamış. Kırkyama yönteminiyse yaklaşık beş yıldır kullanıyor. Zaten markalaşma süreci de bundan sonrasına dayanıyor. Anadolu geleneklerinden ve meslektaşı Celalettin Vardarsuyu’ndan öğrendiklerini, dünyanın daha rahat anlayabileceği yalın bir tarzla pekiştirmiş Güreli. Sonuç, yurtdışından, beklemedikleri kadar yoğun bir talep ve beğeni olmuş. Zamanla, Kapalıçarşı’nın içindeki küçük firma, dünya dekorasyon pazarında önemli bir yer kazanmış.
Güreli başarısının arkasında yatanı, kendilerini çok ortaya çıkarmadan, var olan bir güzelliği öne sürmeleri olduğunu düşünüyor. "Tasarımcı değiliz. Yarı amatör bir ruhla, elimizdeki dokuma parçalarının en yalın uyumunu arıyoruz ve parçaların bizi yönlendirmesine izin veriyoruz" diyor. Bu cümleler mütevazılık takıntısından değil, Güreli’nin yaptığı işi iyi bilmesinden ve her aşamasına hakim olmasından kaynaklanıyor.
Güreli, başlangıçta bu kadar sade ve içine Anadolu’nun kokusu sinmiş bir işe Türk müşterisinin sıcak bakıp bakmayacağından emin olamamış. Ama zamanla, marka kendi kendini tanıtmaya başlamış ve böyle bir çalışmanın iç pazar ve Kapalıçarşı’daki eksikliği ortaya çıkmış.
MARKALAŞMA DENEYİMİ
Mehmet Güreli’ye göre, EthniCon’un devrimsel bir niteliği var: "Kapalıçarşı’daki ilk markalaşma deneyimini biz gerçekleştirdik. Al-sat-pazarla üçlüsü çarşının geleneğidir ama bizim fiyatlarımız sabit. Uluslararası bir vitrin olmak hem bizi hem Kapalıçarşı’yı üst kademelere taşır."
Güreli, Kapalıçarşı’nın hem yerel hem de uluslararası yapısının çok derin olduğunu vurguluyor. Bunun sebebini, çarşının tarihi ve kemikleşmiş dokusu ve tüm dünyadan gelen turistlerin ilgisine bağlıyor. "Bu köprünün oluşmasında EthniCon’un da önemli bir rolü var. Yurtdışı pazarımız Kapalıçarşı’yı da öne çıkaracak nitelikte."
Bir Türk kilim firmasının, yurtdışında bu kadar rağbet görmesini neye bağladığını soruyoruz, "Kilimlerimiz zamanın ruhunu taşıyor. Zaman tüm dünya için aynı işliyor. Eğer hedef kitlenizi doğru belirlerseniz, dünyanın dört bir yanında aynı zevklere sahip kişiler olduğunu görürsünüz" diyor Güreli.
Dünyaca tanınan Mansour Fine Rugs, The Rug Company, ABC, Anthropologie gibi dekorasyon firmaları, EthniCon’un çalıştığı uluslararası firmalardan bazıları. Hatta EthinCon’un kilimleri, dekorasyon dünyasındaki yeri ilgilileri tarafından çok iyi bilinen Conran Shop’un vitrinini süslüyor. Türkiye’de de, Beymen Home ve Koleksiyon Mobilya, EthinCon’u tercih edenlerden. Dünyaca önemli bu tescillenmiş markalarla çalışıyor olmak zamanın zevklerini takip etmede de yardımcı olmuş Güreli’ye: "Amerika’da tanıştığımız bir iç mimar, moda konusunda bize bir şeyler katabiliyor" diyor.
Kilimlerde en çok tercih edilen renk YEŞİL
Son dönemde kilimlerde tercih edilen rengin yeşil olduğunu söylüyor Güreli ve bunu doğal olana yönelişin bir simgesi olmasına bağlıyor. Metrekaresine göre satışa sunulan kırkyama kilimler, sadeliklerinden ötürü her mobilya türüne yakışıyor ve en zevkli tasarımların vazgeçilmez bir parçası haline geliyor. EthniCon, kırkyama dışında kendi tasarımları olan kilimler de üretiyor. Bu kilimlerde de yine, yerel ve çağdaş olan bir arada kullanılıyor ve ortaya çağdaş ürünler çıkıyor. Güreli, kilimin çağdaş yorumunu aradıklarını ve bunun için denenmemiş yöntemlerle çalıştıklarını vurguluyor. Özellikle dokuma aşamasında; geleneksel tekniklerin dışında açıklamaya yanaşmadıkları yeni bir yöntemle daha sık ve tok kilimler dokuyorlar.
KIRKYAMA NEDİR
Yıllardır süregelen bir Anadolu geleneği. Patchwork de diyebiliriz. Markanın sahibi Mehmet Güreli, "Hiç olmayan yeni tasarımlar sunduğumuzun söylenmesinden çok rahatsızız. Biz tasarımcı değil, aracıyız. Çalışmalarımız bilindik Anadolu motifleri üzerine. Asıl emek, bu dokumaları yapmış olanların. Bizim tek yaptığımız, saklı kalmış bu dokumaları kırkyama yöntemiyle ortaya çıkarmak" diyor. Türkiye, kırkyama tekniğiyle çalışmak için oldukça zengin. 20-80 yaş aralığındaki parçalar, dezenfekte edildikten ve kullanılabilir hale getirildikten sonra kendi geliştirdikleri bir numaralandırma sistemiyle birleştirilip yepyeni bir kilime dönüştürülüyor. Kırkyama tekniğiyle yapılan kilimlerin en önemli özelliklerinden biri de, her kilimin tek ve eşsiz olması. El dokuması parçalar üzerindeki izler, püsküller, boncuklar hatta bazen dokuma düzensizlikleri gibi tüm özellikler korunuyor. Güreli’nin yaptıklarını, işten çok zanaat olarak nitelendirmesi de bu eşsizlikle doğru orantılı olsa gerek.