Kilo almıyorsa kalbe dikkat

Her 1.000 çocuktan 9’u dünyaya kalp hastalığı ile geliyor. Bazı hastalıklar genetikken büyük bir bölümü annenin hamileliği süresince etkilendiği hastalık ve enfeksiyonlardan kaynaklanıyor. Kadıköy Şifa Hastanesi Çocuk Kardiyolojisi Uzmanı Dr. Ferhan Meriç çocuklarda kalp hastalıkları ile ilgili en önemli soruları yanıtladı.

Çocuklarda (bebeklerde) kalp hastalığı görülme sıklığı nedir? Her kaç bebek kalp hastalığı ile dünyaya geliyor?
 
Yeni doğan bebeklerde doğumsal kalp hastalıklarının oranı binde 9'dur. Her doğan
1000 bebekten 9'unda kalp hastalığı görülür, bu oran yüksek gibi gelebilir ama bu oranın içinde küçük delik ve basit kapak ve damar darlıkları gibi her çeşit doğumsal kalp hastalıkları da yer almaktadır.
 
Kalp hastalıkları genetik midir yoksa her çocukta görülebilir mi?
 
Kalp hastalıklarının büyük çoğunluğu genetik değildir. Doğumsal kalp hastalıklarının oluşumu bir çok faktörle olur bunların görece az bir kısmını annenin gebelikte geçirdiği kabakulak, kızamıkçık gibi enfeksiyonlar, annenin sistemik hastalıkları (diyabet, bağ dokusu hastalığı vs. ), alkol, sigara ve uyuşturucu gibi toksinler oluşturur. Down sendromu gibi bazı sendromlar kromozom bozukluğuna bağlı olarak oluşur. Diğer doğumsal hastalıklar da önceden bilinemeyen nedenlerle oluşur.
 
Çocuklarda en çok görülen kalp hastalıkları hangileridir?

Doğumsal kalp hastalıklarının önemli kısmını kalpteki delikler ( VSD, ASD ), kapak ve damar darlıkları ( kalpten çıkan aort ve akciğer damarlarının kapaklarındaki darlıklar, kalp içindeki mitral ve triküspit kapak hastalıkları ), PDA dediğimiz bebek doğmadan önce mevcut olup doğumdan sonra kapanması gerekirken bazen hemen kapanmayan damar bağlantısı oluştururken az bir kısmını ise morarma ile giden kompleks doğumsal kalp hastalıkları oluşturur.

Edinsel dediğimiz kalp hastalıkları ise sonradan oluşan kalp hastalıkları olup bunlar enfeksiyon, sistemik hastalıklar ve başka birçok nedene bağlı ortaya çıkarlar. Bu iki grup hastalık dışında bu iki grup hastalıkla birlikte veya tek başına da oluşabilen ritim bozuklukları dediğimiz ayrı bir hastalık grubu daha vardır.
 
Hangi çocuklar daha fazla risk altındadır?
 
Annenin gebelikte bazı enfeksiyonları geçirmiş olması ve bazı ilaçların kullanılması, annenin sistemik hastalıklarının olması (diyabet, bağ dokusu hastalığı vs.) risk faktörüdür. Alkol, sigara ve uyuşturucu gibi toksinlere maruz kalan fetüsler daha fazla risk altındadır. Down sendromu ve bazı kromozom bozukluklarına bağlı hastalıklar ileri anne yaşına bağlı olabileceği için gebelikte tarama testlerinin yapılması önemlidir. Edinsel kalp hastalıkları içinde en sık görülenlerden ateşli eklem romatizması beta hemolitik streptokok dediğimiz üst solunum yolunun bir enfeksiyon
hastalığına bağlı olarak oluşur ve bu hastaların bir kısmında da kalp kapaklarında hasara neden olur.

Üfürüm ve morarma önemli belirtiler
 
Çocuklarda kalp hastalıklarının belirtileri nelerdir? Anne babalar nelere dikkat etmeli?

• Üfürüm duyulması
• Morarma, morarma nöbeti ve çömelme
• Kilo alamama ve gelişme yetersizliği
• Sık nefes alma, sıkıntılı solunum, göz kapaklarında şişme
• Sık solunum yolu enfeksiyonu
• Göğüs ağrısı
• Egzersizi tolere edememek
• Eklem bulguları
• Nörolojik bulgular

Bu bulgulardan herhangi biri çocuk hekimi tarafından fark edildiği zaman hasta çocuk Kardiyoloji uzmanına gönderilir. Anne ve babalar da kendileri bu bulguları fark ederlerse Kardiyoloji uzmanına başvurabilirler.

Çocuklarda kalp hastalıkları nasıl tedavi edilir? Hangi durumlarda ameliyat veya kalp nakli gereklidir?
 
Çocuklarda doğumsal kalp hastalıklarının büyük kısmında tedaviye gerek olmadan hastalığın doğal seyri izlenir, hiç tedavi gerekmez. Bazı hastalarda kardiyolojik izleme sırasında bebeğin gelişimini engelleyecek veya ona zarar verecek durumlarda girişim (girişimsel kalp kateterizasyonu yolu ile ameliyatsız tedavi yöntemi) veya kalp ameliyat gerekebilir. Büyük delikler, önemli kapak ve damar darlıkları, önemli kapak hastalıkları girişim ve ameliyat gerektirebilir.

Morarma ile giden kompleks doğumsal hastalıklarda tek operasyon veya değişen zamanlarda aşamalı operasyonlar gerekebilir. Kalp nakli çok seyrek başvurulan bir tedavi olup kalp kasının tamamen bozulduğu hastalıklarda (kardiyomyopati vs.) ve  bazı kompleks doğumsal hastalıklarda başvurulan bir tedavidir.

Kalp hastası bir çocuğun normal bir yaşam sürmesi mümkün mü?
 
Çocuklarda doğumsal kalp hastalıklarının büyük kısmında tedaviye gerek olmaz, çocuk kardiyoloji uzmanı tarafından klinik muayene, EKG ve EKO ile izlenirken hastalığın doğal seyri sırasında çocuğun gelişimi hiç etkilenmez, büyük kısmında yaşam süresi ve kalitesi normal çocuklar gibidir. Daha az bir kısmında tam tedavi ile normal çocuklar gibi yaşaması sağlanır, sadece olası gelişebilecek durumlar için kardiyoloji takiplerine devam edilir. Bazı daha seyrek olan hastalıklarda tedavi ile yaşam kalitesi düzeltilebilir ancak tamamen normal bir yaşam sürmesi mümkün olmaz, yaşam süresi de hastalığın ve tedavinin tipine göre kısalabilir, nihai yaşam umudu azalabilir. 

Kalp hastası çocukların anne babaları nelere dikkat etmeli?

Anne ve babaların bebeklerin doğumdan sonraki rutin takiplerini düzenli yaptırmaları kalp sağlığı açısından önemlidir çünkü çocuk hekimi belirtileri fark ettiği zaman hastayı çocuk Kardiyoloji uzmanına yönlendirir. Kalp hastalığı olanlarda enfeksiyon hastalıklarından korunma, aşıların düzenli yapılması, iyi beslenme ve bakım sağlam bebeklerde olduğundan daha da önemlidir. Bunların dışında hastalığın cinsine göre bazı hastalığa ait ayrıca dikkat edilecek durumlar olduğunda çocuk Kardiyoloji uzmanı bu önlemler hakkında aileyi bilgilendirecektir.