Tarzan Jane'i seviyo...

Birçok işte boy gösterdikten sonra kalemtıraş ticareti yaparken yazı-çiziye de dalan Edgar Rice Burroughs, kuşaklar boyu bir sevdanın ifadesi olan Tarzan’ın yaratıcısıydı. Amerikalı yazar, çeşitli türlerde ürün verdi ve 74 yıllık ömrüne 70’e yakın kitap sığdırdı. Eserleri içinde kuşkusuz ‘Tarzan’ açık ara en bilineniydi.

Maymunlar tarafından büyütülen ve bir lordun oğlu olan Tarzan, aslında her ne kadar ormanın kendi ahengi içinde bir figür gibi görünse de ‘Üstün beyaz adam’ motifinin yeniden üretimiydi. Nitekim kökleri itibariyle de bir soyluydu. Lakin öyküsü o kadar çekici ve farklıydı ki, her dönemin çocukları Burroughs’un karakterini roman, çizgi roman, sinema ya da televizyon yoluyla mutlaka tanımış ve sevmiştir.

Mesela ben kendisini, karısı Jane’i, Çita’yı 70’lerin başında Balıkesir ve Bursa’da geçen çocukluk yıllarımda, Doğan Kardeş vasıtasıyla tanımıştım. Televizyon henüz evlerin kapısını çalmamıştı ve dergiler, bizi hayal dünyalarıyla buluşturmada en önemli araçtı. Üstelik Doğan Kardeş’te yayımlanan Tarzan, Russ Manning imzalı orijinal versiyondu.

O ÜNLÜ NARA...

Beyazperdenin en tanınmış Tarzan’ı Johnny Weissmuller’di.

Oysa önceki kuşakların söz konusu kahramanla tanışması Johnny Weissmuller’in Tarzan’ı canlandırdığı filmler yoluyla olmuştu. Burroughs ilk kitap olan ‘Tarzan of the Apes’i 1912’de yazmış ve sessiz sinema döneminde, 1918’de beyazperdeye uyarlanmıştı. Bu filmde ‘Ormanlar Kralı’nı canlandıran Elmo Lincoln de tarihi ilk Tarzan olarak geçmişti. Lincoln aynı karakteri iki kez daha perdeye taşıdı, ama Tarzan popüler kültürün hafızasındaki gerçek yerini Weissmuller’le aldı. Avusturya kökenli aktör, aslında olimpiyat oyunlarında 5 altın madalya kazanmış ve toplamda 28 dünya rekoruna imza atmış bir yüzücüydü. Jenerikte adının geçmediği bir filmde boy gösterdikten sonra 1932 tarihli ‘Tarzan Maymun Adam’la ormana bir daldı, pir daldı. Daha sonra bir fenomene dönüşecek Tarzan rolünü toplamda 12 kez canlandırdı. Weissmuller, en çok da o kendine özgü ‘Tarzan narası’yla tanındı (Kendisinin de çok sevdiği bu narayı, yaşlılık günlerinde kaldığı huzurevinde olur olmaz yerde attığı iddia edilmişti).

Weissmuller’li Tarzan filmleri, Türkiye’de televizyonun yaygınlaştığı dönemde TRT’nin sabah kuşağında defalarca gösterilmiş ve zamanında, dışarıda gördüğü benzer bir ilgiyi bu topraklarda da görmüştü. 

Tarzan, ‘sessiz sinema’ döneminde Elmo Lincoln, Gene Pollar, P. Dempsey Tabler, James Pierce ve Frank Merrill gibi oyuncular tarafından canlandırıldı. İlginç bir not: Bu listede yer alan James Pierce, karakterin yaratıcısı Burroughs’un kızı Jane Burroughs’la evlenmişti. 1930’larda Weissmuller’in dışında Buster Crabbe, Herman Brix ve Glenn Morris gibi isimler de Tarzan olarak boy gösterdi. 1950’lerin Tarzan yapımlarında ise Lex Barker, Gordon Scott ve Denny Miller rol aldı. 60’lara gelindiğinde söz konusu rolde Jock Mahoney, Mike Henry ve Ron Ely izlendi.

EN DERİNLİKLİ TARZAN

Christopher Lambert

Bütün sinema tarihi boyunca en derinlikli ‘Tarzan’ filmi, 1984 tarihli ‘Greystoke: The Legend of Tarzan, Lord of the Apes’ kabul ediliyor. Hugh Hudson imzalı yapımda Tarzan’ı Christopher Lambert canlandırıyordu.

Tarzan, çizgi film karakteri olarak da sevildi, örneğin bizim çocukluk dönemimizde yine TRT ekranlarında izlediğimiz ‘George of the Jungle’, efsaneyi ti’ye alan bir mantığın ürünüydü. Keza yine bir animasyon dizisi olan ‘Tarzan Lord of the Jungle’ da bir dönemin çocuklarının en sevdiği çizgi filmdi. Bu hafta salonlarımıza uğrayan David Yates imzalı ‘Tarzan Efsanesi’ (‘The Legend of Tarzan’) ise dijital çağın ifadesi. Film özellikle bilgisayar destekli sahneleriyle dikkat çekiyor.

Peki bundan sonra ‘Tarzan’ filmi çekilir mi? Her gördüğü yeşile düşman, ağaçlardan çok betonarmeyi seven kitlelerle dolu bir dünyada ‘Tarzan’ giderek nostaljik bir tiplemeye dönüştüğü için “Çekilir” demek zorundayız galiba. Malum, sinema hayallerin ve yok olan medeniyetlerin, geçip giden güzelliklerin de ifade alanıdır.

JANE PORTER: ONSUZ TARZAN DÜŞÜNÜLEMEZ...

Margot Robbie

Amerikalı bir profesörün kızı olan Jane Porter, Tarzan’ın ilgisini çeker ve evlenirler. Bir süre İngiltere’de yaşayan çiftin bir erkek çocuğu olur ve adını, ‘Korak’ koyarlar. Uygarlığa uyun sağlayamayan Tarzan, namı diğer Greytoke Lordu John Clayton, karısı Jane’le birlikte tekrar ormana döner. Jane’in öyküsü kısaca böyledir.

Sinema tarihinde Jane’i birçok oyuncu canlandırmıştır. 1981 tarihli ‘Tarzan, the Ape Man’de Jane karakteri, Tarzan’ın önüne geçer, Çünkü bu rolde dönemin seks sembollerinden Bo Derek oynamaktadır! ‘Greystoke: The Legend of Tarzan, Lord of the Apes’te de Jane’i Andie MacDowell canlandırır. Son uyarlamada ise Jane rolünde Margot Robbie’yi izliyoruz. David Yates imzalı yapımda Jane, kişilikli, kendi ayakları üzerinde duran bir tipleme olarak karşımıza geliyor.

BİZİM TARZAN’LARIMIZ

Manisa Tarzanı (solda) ve Arap Kadri (sağda). Tarzan, bu topraklarda ‘Arap Kadri’nin kankası olarak bilinir!

‘Manisa Tarzanı’, olarak bilinen Ahmeddin Carlak ya da kendi ifadesiyle Ahmet Bedevi, hayatını Manisa’yı ağaçlandırmaya adamış bir kişiliktir. Spil Dağı’nda yaşayan ve Manisa sokaklarında şortla dolaşan Carlak’a, halk Tarzan filminden mülhem ‘Manisa Tarzanı’ ismini vermiştir. 1899 doğumlu Carlak, 1963’te hayata veda ettikten sonra Manisa halkınca bir efsaneye dönüştürülmüş, heykelleri dikilmiştir. Bu ilginç hayat hikâyesi Orhan Oğuz imzalı bir filmle, 1994’te beyazperdeye taşımış, Carlak’ı da Talat Bulut canlandırmıştır.Orhan Atadeniz’in çektiği 1952 tarihli ‘Tarzan İstanbul’da’, tek yerli yapım örneği Tarzan filmidir. Söz konusu çalışmada ‘Ormanlar Kralı’nı ‘rahmetli’ Tamer Balcı canlandırmıştır.