'Müntehab-ı Bahriyye' Osmanlı tarihi coğrafyasını gözler önüne seriyor

İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fikret Sarıcaoğlu, 17'nci yüzyılda hazırlanan "Müntehab-ı Bahriyye" adlı çalışmasının, Osmanlı tarihi coğrafyası için önemli bir kaynak eser niteliği taşıdığını söyledi.

Piri Reis'in "Kitab-ı Bahriyye" isimli eseri esas alınarak 1645-1646 tarihinde Katib Çelebi tarafından kaleme alınan "Müntehab-ı Bahriyye"nin tıpkıbasımını yayına hazırlayan Sarıcaoğlu, esere ilişkin değerlendirmede bulundu.

"Kitab-ı Bahriyye"de hem tarih hem de denizciler için hayati önem taşıyan coğrafi bilgilerin yer aldığını aktaran Sarıcaoğlu, "Eserde mesela gemiciler için ne lazım? Şu kayalık nerede? Gemi nerede durur, nereden kalkar? O bölgenin insanları nasıldır, kalesi-burcu var mıdır? gibi soruların cevapları yer alıyor. Kılavuz bir kitap mahiyetindedir. Katib Çelebi ise Piri Reis'i örnek alarak 17'nci yüzyılda hazırladığı 'Müntehab-ı Bahriyye' eserinde bu bilgileri kısaltmış ve derlemiştir." diye konuştu.

Sarıcaoğlu, Hristiyan aleminin Doğu dünyasına girip bir şeyler öğrenemedikleri bir dönemde yazılan "Müntehab-ı Bahriyye"nin, Akdeniz ve Ege'nin tarihi coğrafyası için önemli bir kaynak eser olduğunu vurguladı.

 "Katib Çelebi'nin Avrupa dillerine çevrilen pek çok eseri var"

Piri Reis'in "Kitab-ı Bahriyye"sini model alan Katib Çelebi'nin yeni haritalar çizdiğine ve mümkün mertebe bilgi ilavesi yaparak kitabı güncellemeye çalıştığına işaret eden Sarıcaoğlu, " 'Müntehab-ı Bahriyye', Katip Çelebi'nin 17'nci yüzyıldaki çalışma üslubunu ve gayretlerini gösterir. Günümüze ulaşan tek nüshadır." dedi.

Sarıcaoğlu, Osmanlı tarihçisi Joseph von Hammer'in "Katib Çelebi olmasaydı biz Doğu dünyasında karanlıklar içinde kalırdık." ifadesini hatırlatarak, Katib Çelebi'nin Avrupa dillerine çevrilen "Cihannüma" ve "Keşfü'ẓ-ẓunun an esami'l-kütüb ve'l-fünun" gibi pek çok eserinin bulunduğunun altını çizdi.

93 harita, iki cetvel, coğrafi tanımlamalar

Meşhur haritacı ve denizci Piri Reis'in "Kitab-ı Bahriyye" isimli kitabından hareketle "Müntehab-ı Bahriyye"de, 93 harita, iki cetvel, coğrafi tanımlamalar ve yer adlarının aktarılışı gibi konular yer alıyor.

Nadir Eserler Kitaplığı tarafından orijinal boyutunda basılarak tarih okuyucuları ve araştırmacılarının istifadesine sunulan tıpkıbasımda ise müellifin kendi kaleminden çıkan kısımların yanı sıra içindekiler ilavesi ve esere ilişkin ayrıntılı bilgiler bulunuyor.