Kapı kilitlerinin sırrı
Güncelleme Tarihi:
UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi'nde bulunan tarihi evleriyle ünlü Karabük'ün Safranbolu ilçesindeki çilingir ustası Hüseyin Şahin Özdemir, 41 yıldır tarihi evlerin kapı kilitlerini yapıyor.
Türk kent kültürünün bugün yaşayan en önemli yapı taşlarının bulunduğu Safranbolu'da 3 bin yıllık geçmişe sahip tarihi konaklar, büyük ve desenli kapı kilitleriyle de dikkati çekiyor.
Üç metreyi bulan konak kapılarında içten monteli ve dış kısmında aynası olan kilitler, demir ocağında kabartma ve eğe (pürüzleri düzeltmek için kullanılan aparat) işçiliğiyle yapılıyor.
Tekli ve çift olmak üzere iki tip kapıların tek sürgülü kilitlerinin sadece bir anahtarı bulunuyor.
"Safranbolu'da orijinalliğini koruyan tek çarşı burası"
Safranbolu'nun tarihi kapılarının çilingir ustası Hüseyin Şahin Özdemir, çalıştığı çilingir dükkanının 1796'da kurulan Demirciler Arastası'nda olduğunu söyledi.
Demirciler Arastası'nın kuruluş amacının demircilik mesleği olduğunu belirten Özdemir, "Safranbolu'da orijinalliğini koruyan tek çarşı burası. O dönemlerde her mesleğin kendine göre arastaları vardı. 1796 yılında bu dükkan açılmış. O dönemdeki ustamız ne yaptı ise biz aynısını yapabiliyoruz çünkü çırağı, kalfası, ustası hep aynı dükkanlarda yetişme olduğu için işin yabancılığı yok." dedi.
"Çalınma şekline göre erkek ya da kadın kapı açılır"
Özdemir, Safranbolu'nun 1994'te UNESCO Dünya Miras Listesi'ne alındıktan sonra işlerinin ecdadın yaptığı birebir korumalı sit alanı olan yerlerin kapı ve pencerelerinin demir işlerini yapmak olduğunu ifade ederek, şöyle konuştu:
"Kapılarda kullanılan kadın-erkek kapı tokmakları, kapı sürgüsü, dış kapının dış mandalları ve kapı kilitleri yapıyorum. Bunları orijinal halleriyle birlikte yapmaya çalışıyoruz. Her evin dış kapıyı gören bir penceresi vardır. Kapının çalınış şekline göre bir kadın gelip kapıyı çaldığı zaman kapıya bir kadın bakar. Kapı açılacak birisi ise kapıyı ip yardımıyla aşağı inmeden üst katlardan ipi çektiği zaman kapı kendiliğinden açılır. Bu durum erkekler için de geçerli. Çalınma şekline göre erkek ya da kadın kapı açılır."
"Dış kapının dış mandalı." deyimine de değinen Özdemir, o dönemlerde kişilerin maddi durumlarının kapı mandalı ile belli olduğunu anlattı.