Işık Festivali, Zorlu Center'da: Işık bazen yol gösterir, bazen birleştirir

Tasarım yolcuğunuz nasıl başladı?
Tasarımla olan ilişkim okul yıllarıma dayanıyor. Art Center College’da tasarım üzerine eğitim aldıktan sonra yolum hep sanatla kesişti. Dünyanın birçok önemli festival ve müzesinde eserlerim sergilendi. Bunların arasında 55. Venedik Bienali, Los Angeles’taki Hammer Müzesi, Oaxaca’daki Çağdaş Sanat Müzesi bulunuyor. Bu sergilerin dışında eserlerim Stedelijk Müzesi’nde, San Fransisko’daki Modern Sanat Müzesi’nde, New York’taki Cooper-Hewitt National Design Müzesi’nde, Reno’daki Nevada Çağdaş Sanat Müzesi’nde, Denver Sanat Müzesi’nde, Hannover’daki Freitag Tarih Müzesi’nde ve Meksika’daki Jose Luis Cuevas Müzesi’nde de sergilendi. Ayrıca 2012’de Beyaz Saray ve Smithsonian Institution tarafından verilen Ulusal Dizayn Ödülü’ne layık görüldüm. Halen UCLA Üniversitesi’nde sanat alanında profesörlük kariyerimi sürdürüyorum. Işığın kariyerimde oldukça büyük bir etkisi olduğunu söyleyebilirim. Işığa olan aşkım çok eskilere dayanıyor. Hayatın ve duyguların kaynağı olarak gördüğüm ve algıladığım ışık, artık çağdaş sanatın da tam ekseninde...

Festivale nasıl hazırlandınız?
Normalde böyle bir festivalin ortaya çıkması en az bir yılımızı alıyor ancak tam bir ekip çalışmasıyla kısa sürede çalışmalarımızı bitirdik. Bu fikir festival direktörümüz Murat Patavi’den bize geldi. İlk duyduğumuzda çok heyecanlandık çünkü İstanbul farklı bir şehir. Ne tam olarak Avrupa’ya ait ne de Ortadoğu’ya. Karmaşık hisler uyandırıyor. Festival için ilk hazırlığımız, sanatçıların belirlenmesi oldu. Dünyanın en önemli ışık sanatçılarıyla çalıştık. Sanatçı seçiminden sonra belki de en önemli konulardan biri de bu eserlerin Zorlu Center’da nerelerde olacağı, nasıl konumlandırılacağı yönündeydi. Eğer eserlerin doğru konumlandırmasını yapmazsanız gücünü hissedemezsiniz. Zorlu Center’ın yapısal özellikleri, atmosferi, özellikle meydan kısmının açık olması festivalimizin doğru zeminde oluşmasına olanak sağladı.

İstanbul’daki ışık festivalinde yerel öğeler görecek miyiz?
Işığın evrensel bir teması olduğunu düşünüyorum. Her ne kadar ülkelerde farklı çağrışımlar yapsa da asıl önemli olan bunu sanatçıların nasıl yorumladığı. Festivale katılan sanatçıların eserlerine baktığımızda yaşanmışlıkları, hayata bakış açılarını görebilirsiniz. Bu festivalde yerel motiflerden söz edemeyiz ancak Türk sanatçıların eserleri olacak. Eserlerini yakından takip ettiğim ve başarılı bulduğum Refik Anadol da ‘Liminal Room’ adlı eseriyle bizleri şaşırtacak. Yerelleştiğiniz zaman dünyada kendinizi nasıl konumlandırmak istediğinizi unutuyorsunuz.

Işık festivallerinin geçmişi 17'nci yüzyıla uzanıyor. Lyon’da bir veba salgınının akabinde başlamış. Bu festival sizce yıllar içinde nasıl bir dönüşüm geçirdi?
Işık Festivalleri’nin takip ettiği bir yol var. Işığı takip etmek, geleneksel sanat formlarına karşı çıkmak anlamına geliyor bir anlamda. Işıkla yapılan sanat, etrafını saran bir alan yaratıp burada ışığı kendi başına bir form vererek düşünceyi takip etmeye benziyor. Işık bu anlamda sanatçılar nezdinde kendini ifade etme yöntemine dönüşüyor. Işık ve sanat bu anda bir evrilme yaşıyor ve bir ifade ediliş biçimine dönüşüyor. Biliyorsunuz, Birleşmiş Milletler 2015’i Işık Yılı ilan etti. Bütün kültürlerde, tablolar ve duvar resimlerinde, sanatçıların ruh halini yansıtmak ve atmosfer oluşturmak için kullanılan ışık, gölgeyi ve renkleri oluşturan yegane unsur olarak yıllardır yer alıyor. Bu kapsamda ışığın önemine vurgu yapmak için ilan edilen 2015 Uluslararası Işık Yılı’nın teknolojinin insan hayatındaki önemine değinerek toplumun kalkınmasındaki rolüne ve sanatın gelişimine katkı sağlaması amaçlanıyor. Uluslararası Işık Yılı'nın özellikle gelişmekte olan ülkelerde herkes için daha değerli hayatlar inşa etmek, temel bilimlerde eğitimi daha iyi hale getirmek ve genç yetenekleri bir araya getirmek için kullanıldığını görüyoruz. Işığı sadece sanata indirgemek doğru bir bakışı açısı olmaz. Işık aslında hayatın içinde, bize bazen yol gösteriyor, bazense birleştirici bir rol oynuyor.

ÜÇ NESİLDE IŞIK TEMASI

Refik Anadol: İstanbul Light Festival Zorlu Center’ın bende çok ayrı bir yeri var. İlk defa üç nesil sanatçı grubu olarak aynı projenin içerisinde yer almaktan mutluluk duyuyorum. Rebeca benim UCLA Üniversitesi’nde hocam, Lita da Rebeca’nın hocası. Festivali ziyaret edenler üç nesil sanatçının ışığı nasıl farklı yorumladıklarını görecekler.

Lita Albuquerque: Her şehrin bir ışığı olduğuna  inanıyorum ve bunu ancak yaşayarak öğreniyorum. Festivalde her sanatçı ışıkla ilgili bir hikâye anlatıyor. Ortaya koyduğum eserim Beekeper’ın (arıcı) hikâyesi Mısır’da bulunduğum zamanlara dayanıyor. Arıların renkleri ve duruşu bir sanatçı olarak beni büyülemişti o zamanlar. Beekeper aynı zamanda bir astronotu simgeliyor, bal petekleriyse dünyanın sembolik bir biçimde ifade edilişini yansıtıyor.