II. Abdülhamit’in Yıldız Albümleri’nde Erzurum

II. Abdülhamit’in “Her resim bir fikirdir. Bir resim yüz sayfalık bir yazı ile ifade olunamayacak siyasi ve hîssî manaları telkin eder. Onun için ben, tahrîrî münderecâttan (yazılı bilgilerden) ziyâde, resimlerden istifade ederim” sözünden hareketle İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Suat Gezgin öncülüğünde hazırlanan “II. Abdülhamit’in Yıldız Albümleri’nde Erzurum” sergisi İstanbul Üniversitesi’nde açıldı.. Geçtiğimiz Ekim ayında Erzurum Atatürk Üniversitesi’nde açılışı gerçekleşen sergi, büyük ilgi görmüş, ziyaretçiler siyah beyaz Erzurum fotoğraflarıyla adeta geçmişe yolculuk ederek nostalji yaşamıştı.

46 Erzurum fotoğrafı

Sergide II. Abdülhamit’in Yıldız Albümleri’nin içeriğini oluşturan fotoğraflar, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi koleksiyonundan çıkarılmakla birlikte, koleksiyonda Erzurum’a ait toplam 46 fotoğraf bulunuyor. Prof. Dr. Gezgin öncülüğünde, Atatürk Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Abdülkadir Atik ve okutman Cüneyt Korkut’un uzun uğraşları sonucunda ziyarete açılan fotoğraflar, geçmişe ışık tutan belgeler niteliğinde 1800’lü yılların son dönemlerindeki Erzurum’u gözler önüne seriyor. Erzurum’un genel görüntüleri, mimari yapıları, toplumsal yaşamı, karakolları, kışlaları, camileri, eğitim kurumları, çarşıları fotoğraflarda yer alıyor.

İstanbul Üniversitesi Rektörlük Binası Sergi Alanı’nda gerçekleşen serginin açılış konuşmasını İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Suat Gezgin yaptı. Prof. Dr. Gezgin, “Osmanlı Devleti’nde fotoğrafın gelişmesinde ve yaygınlaşmasında Sultan II. Abdülhamit özel bir yere sahiptir. II. Abdülhamit sayesinde fotoğrafçılık ticari bir olgu olmanın ötesine geçerek hem sanatsal bir forma dönüşmüş hem de resmi bir kimlik kazanarak görsel belge niteliğine bürünmeye başlamıştır. Abdülhamit’in devleti yönettiği Yıldız Sarayı, yönetim işlevinin yanı sıra sanatsal eğitimin verildiği ve üretimin yapıldığı bir mekân olarak da kullanılmıştır. Saray’da tiyatro, basımevi, fotoğraf atölyesi, resim galerisi ve müzik salonu gibi sanatsal mekânlar oluşturulmuştur” diye konuştu.

“Büyük bir görsel arşiv”

II. Abdülhamit’in fotoğraf alanında oluşturduğu asıl büyük etkinin albüm çalışmalarıyla gerçekleştirmiş olduğuna değinen Prof. Dr. Gezgin, “Fotoğrafı âdeta bir kültürel gösterge olarak değerlendiren II. Abdülhamit’in isteği üzerine, Osmanlı’nın dört bir yanından çekilen fotoğraflardan oluşan yüzlerce albüm, büyük bir görsel arşivin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu albümlerin arasından, içinde 1200’den fazla fotoğrafın bulunduğu 36 tanesi, Washington Kongre Kitaplığı’ndadır. İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi’nde ise içinde 36 bin 535 fotoğraf bulunan 911 albüm, günümüze kadar ulaşmayı başarmıştır” diye konuştu.

“II. Abdülhamit renkli ve sanatçı bir kişiliğe sahipti”

Prof. Dr. Suat Gezgin’in ardından konuşan İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ergün Yolcu konuşma yaptı. Prof. Dr. Yolcu, “Suat Hocamızın yıllardır yapmış olduğu her büyük projesinde gerek asistanları gerek hocaları için iyi bir ışık tutmuştur” dedi.

Prof. Dr. Ergün Yolcu’nun ardından İstanbul Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Sedat Murat, konuşmasını gerçekleştirdi. Üniversiteyi Erzurum’da okuduğunu ancak yıllar sonra gittiğinde üniversite yıllarındaki Erzurum’dan geriye hiçbir şey kalmadığını ifade eden Prof. Dr. Murat, “II. Abdülhamit, hakkında çok şey söylenen bir padişahtır. Osmanlı topraklarından bir karış dahi vermeyen bir lider olmanın dışında çok renkli bir simaya sahip, sanatçı bir kişiliğe de sahipti” diye konuştu.